Alkinet

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Alkinët
3D modeli i acetilenit, shembull i alkineve

Alkinet janë hidrokarbure që kanë të paktën një lidhje trefishe në mes të dy atomeve të karbonit, me formulënCnH2n-2. Të alkinet janë historikisht të njohur si acetilen ose acetileni në varg, edhe pse emri acetilen po përdoret edhe për t'iu referuar posaçërisht anëtar i vargut të thjesht, i njohur si etin (C2H2) duke përdorur nomenklaturë zyrtare të IUPAC .

Vetit kimike[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ndryshe nga alkanët, dhe ndryshe në një shkallë më të vogël nga alkenët, alkinët janë të paqëndrueshme dhe reaktive . Përfundimi i alknëve dhe acetilenit janë acide të forta dhe kanë konstantë (pKa) me vlerave (25) në mes të amoniakut me (35) dhe etanolit me (16).

Emërtimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ngjajshëm si dhe hidrokarburet tjera edhe alkinet emërtohen në bazë të numrave greko-latin duke ju shtuar prapashtesat IN për alkinët dhe INIL për alinët radikal.

Nr Emri greko-latin Alkinët n = FormulaCnH2n - 2 Radikalët e alkinëve n = FormulaCnH2n - 3
1 Meta / / / / / /
2 Eta Etin n = 2 C2H2 Etinil - radikal n = 2 C2H
3 Propa Propin n = 3 C3H4 Propinil - radikal n = 3 C3H3
4 Buta Butin n = 4 C4H6 Butinil - radikal n = 4 C4H5
4 Penta Pentin n = 5 C5H8 Pentenil - raikal n = 5 C5H7
6 Heksa Heksin n = 6 C6H10 Heksinil - radikal n = 6 C6H9
7 Hepta Heptin n = 7 C7H12 Heptinil - radikal n = 7 C7H11
8 Okta Oktin n = 8 C8H14 Oktinil - radikal n = 8 C8H13
9 Nona Nonin n = 9 C9H16 Noninil - radikal n = 9 C9H15
10 Deka Dekin n = 10 C10H18 Dekinil - radikal n = 10 C10H17

Sintezimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Reaksionet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Alkinet janë të përfshirë në shumë reaksione organike.

  • Reaksionet elektrofile të shtimit
    • Shtimin e hidrogjenit për të dhënë alkenë apo alkanë . Një katalizator efektiv është për shembull Lindlar katalizator (katalizator homogjen) , në konvertimin e fenilacetilenit dhe stirenit.
Application Lindlar Catalyst
Application Lindlar Catalyst
  • Shtimin e halogjeneve për t'i dhënë alkil halid(halogjenalkanë)
  • Shtimin e hidrogjenit halidet(halogjenalkanë) përkatëse për t'i dhënë alkil halid(halogjenalkanë)
  • Reagimi Nikolas

...etj

Alkini hidroliz
Alkini hidroliz

...

Shih edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Alkanët
Alkenët
Hidrokarburet