Faraoni

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Një përshkrim tipik i një faraoni. Pas Djoserit të Dinastisë së Tretë, faraonët përshkruheshin zakonisht të veshur me kapelë nemes, një mjekër të rreme dhe një shendyt të zbukuruar (pantallona).

Faraoni ose Firavuni (Koptisht: ⲡⲣ̅ⲣⲟ Pǝrro) është titulli i zakonshëm i monarkëve të Egjiptit të lashtë nga Dinastia e Parë (rreth vitit 3150 para erës sonë) deri në aneksimin e Egjiptit nga Perandoria Romake në vitin 30 para erës sonë,[1] megjithëse termi aktual "Faraoni" nuk u përdor në të njëjtën kohë për një sundimtar deri në Merneptah, rreth vitit 1200 pes. Në dinastinë e hershme, mbretërit e lashtë egjiptianë kishin më së shumti tre tituj, emrin Horus, Sedge dhe Bee (nswt-bjtj) dhe emrin Dy Zonja (nbtj).

Në shoqërinë egjiptiane, feja ishte thelbësore në jetën e përditshme. Një nga rolet e faraonit ishte si një ndërmjetës midis perëndive dhe njerëzve. Faraoni në këtë mënyrë ishte zëvendës për perënditë; roli i tij ishte edhe si administrator civil dhe fetar. Ai zotëronte tërë vendin në Egjipt, miratoi ligje, mblodhi taksat dhe mbrojti Egjiptin nga pushtuesit si kryekomandant i ushtrisë.[2] Fetarikisht, faraoni funksionoi mbi ceremonitë fetare dhe zgjodhi vendet e tempujve të rinj. Ai ishte përgjegjës për ruajtjen e Maat (mꜣꜥt), ose rendin kozmik, ekuilibrin dhe drejtësinë, dhe një pjesë e kësaj përfshinte shkuarjen në luftë kur ishte e nevojshme për të mbrojtur vendin ose sulmuar të tjerët, kur besohej se kjo do të kontribuonte për Maat, të tilla si marrja e burimeve.[3]

Gjatë ditëve të para para bashkimit të Egjiptit të Epërm dhe të Poshtëm, Deshret ose "Kurora e Kuqe", ishte një përfaqësim i mbretërisë së Egjiptit të Poshtëm, ndërsa Hedjet ose "Kurora e Bardhë", vishej nga mbretërit e mbretërisë së Egjiptit të Epërm. Pas bashkimit të të dy mbretërive në një Egjipt të bashkuar, Pschent, kombinimi i kurorave të kuqe dhe të bardha ishte kurora zyrtare e mbretërve. Me kalimin e kohës u futën kreva të reja gjatë dinastive të ndryshme si Khat, Nemes, Atef, kurora Hemhem dhe Khepresh. Ndonjëherë, përshkruhej se një kombinim i këtyre kapelave ose kurorave do të visheshin së bashku.

Lista e faraonëve[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]


Shenjë mbretërore[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Skeptrat dhe shtigjet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Shenjat e Faraonit (stafi, rrahësi dhe kësula uraeus)

Skeptrat dhe shtigjet ishin një shenjë e përgjithshme e autoritetit në Egjiptin e lashtë.[4] Një nga skeptrat më të hershëm mbretëror u zbulua në varrin e KhasekhemwyAbidos.[4] Mbretërit ishin të njohur gjithashtu që mbartin një staf, dhe Faraoni Anedjib tregohet në enët prej guri që mbajnë një të ashtuquajtur staf-mks.ref name="TW159">Wilkinson, Toby A.H. Early Dynastic Egypt. Routledge, 2001, p. 159.</ref> Skeptri me historinë më të gjatë duket të jetë skeptri-heqa, i përshkruar ndonjëherë si shkopi i bariut.[5] Shembujt më të hershëm të kësaj pjese të shenjës mbretërore datojnë në Egjiptin parahistorike. Një skeptër u gjet në një varr në Abidos që daton nga Naqada III.

Një skeptër tjetër i lidhur me mbretin është skeptri-was.[5] Ky është një staf i gjatë i montuar me kokë kafshësh. Pamjet më të hershme të njohura të skeptrit daton deri në Dinastinë e Parë. Skeptri-was tregohet në duart e mbretërve dhe të hyjnive.

Rrahësi më vonë ishte e lidhur ngushtë me skeptrin-heqa, por në përfaqësimet e hershme mbreti gjithashtu përshkruhej vetëm me rrahës, siç tregohet në një dorezë të thikave para-dinastike të vonëshme e cila tani është në muzeun Metropolitane, dhe në Narmer Macehead.[6]

Uraeus[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Dëshmia më e hershme e njohur për Uraeus - një kobër që rriten është nga mbretërimi i Denit nga Dinastia e Parë. Kobra gjoja mbronte faraonin duke nxjerrur flakë kundër armiqve të saj.[7]

Kurorat dhe kapelat[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]


Deshret[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Kurora e kuqe e Egjiptit të Poshtëm, kurora e Deshretit, daton në kohërat para-dinastike dhe simbolizoi sundimtarin kryesor. Një kurorë e kuqe është gjetur në një sharrë qeramike nga Naqada, dhe më vonë, Narmer është treguar duke veshur kurorën e kuqe si në Narmer Macehead ashtu edhe në Narmer Palette.

Hedjet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Kurora e bardhë e Egjiptit të Epërm, Hedjet, ishte veshur në periudhën paradinastike nga Scorpion II, dhe më vonë nga Narmer.

Pschent[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ky është kombinimi i kurorave Deshret dhe Hedjet në një kurorë të dyfishtë, të quajtur kurora Pschent. Ajo është dokumentuar së pari në mes të dinastisë së parë. Pamja më e hershme mund të datojë nga mbretërimi i Djetit, dhe përndryshe vërtetohet me siguri gjatë mbretërimit të Denit.[8]

Khat[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Khat është një kësulë e cila lidhet në mënyrë të ngjashme me bisht kali. Pamjet më të hershme të kësulës khat vijnë nga mbretërimi i Denit, por nuk gjenden përsëri deri në mbretërimin e Djoserit.

Nemes[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Nemes daton nga koha e Djoserit. Është lloji më i zakonshëm i kurorës që është përshkruar në të gjithë Egjiptin Faraonik. Çdo lloj tjetër i kurorës, përveç khat, është përshkruar zakonisht në majë të Nemes. Statuja e SerdabSakkara tregon mbretin të veshur me kësulën nemes.[8]

Atef[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Osiris tregohet se vesh kurorën Atef, e cila është një Hedjet i përpunuar me pupla dhe disqe. Paraqitjet e Faraonëve të veshur me kurorën Atef kanë origjinë nga Mbretëria e Vjetër.

Hemhem[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Kurora Hemhem përshkruhet zakonisht në majë të kurorave Nemes, Pschent, ose Deshret. Është një Atef i trefishtë i zbukuruar me brirë dele të prishur dhe zakonisht dy uraei. Përdorimi i kësaj kurore fillon gjatë dinastisë së hershme të 18-të të Egjiptit.

Khepresh[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

E quajtur gjithashtu kurora blu, kurora Khepresh është përshkruar në art që nga Mbretëria e Re. Shpesh përshkruhet duke u veshur në betejë, por gjithashtu vishej shpesh gjatë ceremonive. Dikur quhej një kurorë lufte nga shumë njerëz, por historianët modernë nuk përmbahen ta përcaktojnë atë kështu.

Titulli[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Gjatë periudhës së hershme dinastike mbretërit kishin tre tituj. Emri Horus është më i vjetri dhe daton në periudhën e vonë para-dinastike. Emri Nesu Bity u shtua gjatë dinastisë së parë. Emri Nebty u prezantua për herë të parë drejt fundit të dinastisë së parë.[8] Emri Falkoni i artë (bik-nbw) nuk është kuptuar mirë. Nga Mbretëria e Mesme, titulli zyrtar i sundimtarit përbëhej nga pesë emra; Horus, nebty, Horus i artë, Sa-Ra dhe Nesu Bity për disa sundimtarë, vetëm një ose dy prej tyre mund të jenë të njohur.

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ Clayton, Peter A. Chronicle of the Pharaohs the Reign-by-reign Record of the Rulers and Dynasties of Ancient Egypt. London: Thames & Hudson, 2012. Print.
  2. ^ "Pharaoh". AncientEgypt.co.uk. The British Museum. 1999. Marrë më 20 dhjetor 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ Mark, Joshua (2 shtator 2009). "Pharaoh - Ancient History Encyclopedia". ancient.eu. Ancient History Encyclopedia Limited. Marrë më 20 dhjetor 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ a b Wilkinson, Toby A.H. Early Dynastic Egypt. Routledge, 2001, p. 158.
  5. ^ a b Wilkinson, Toby A.H. Early Dynastic Egypt. Routledge, 2001, p. 160.
  6. ^ Wilkinson, Toby A.H. Early Dynastic Egypt. Routledge, 2001, p. 161.
  7. ^ Wilkinson, Toby A.H. Early Dynastic Egypt. Routledge, 2001, p. 162.
  8. ^ a b c Wilkinson, Toby A.H. Early Dynastic Egypt. Routledge, 2001 ISBN 978-0-415-26011-4