Ismet Toto
Ismet Toto | |
|---|---|
 | |
| U lind më | 1908 Progonat, Vilajeti i Janinës, Perandoria Osmane |
| Vdiq më | 1937 Gjirokastër, Mbretëria Shqiptare 1928–1939 |
| Emri i letrave | Aureolis Borealis, Borealis, Real, Dinamikus, D, Polifemus, Omega, Neo, Spero, Arbëreshi, Arbërori, A., Po ay, Y., Periskopi, Drini, Tomori, ë., Plaku |
Ismet Toto (Progonat, 1908 - Gjirokastër, 12 korrik 1937) qe nëpunës, publicist, përkthyes, botues dhe prozator shqiptar.[1] Së bashku me Branko Merxhanin dhe Vangjel Koçën ka qenë ndër themeluesit dhe përhapësit e rrymës social-kulturore së Neoshqiptarizmës.[2] Vëllimi me shkrimet e tij i përmbledhur nga i vëllai, Selaudin Toto më 1946 me titullin Bota e një djali kryengritës, u ndalua të dilte në dritë. Në pamundësi t'i gjehej ndonjë kopje, duke iu ditur vetëm titulli dhe hyrja, një përmbledhje po me këtë titull u botua më 1997.[3]
Biografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
U lind në Progonat të Kurveleshit, i biri i Rizait dhe Hilvijes,[4] familja e tyre kishin qenë tradicionalisht pasues të Asllan Pashallinjve.[5] Mbaheshin nga shtëpitë e forta të krahinës, një i pari i tyre, Belul Toto kishte marrë pjesë në levizjet e Tanzimatit.
Shkollën fillore e kreu në Delvinë. Shkollën e mesme teknike amerikane në Tiranë, ndërsa studioi statistikën në Universitetin e Romës.[6] U emërua në diplomacinë e shtetit shqiptar me detyra në Gjermani e Itali. Më tej u angazhua në shtypin e kohës, duke kontribuar në të përkohshmet "Arbënia", "Illyria", "Minerva", "Ora", etj.
I angazhuar në lëvizjen kryengritjes së Delvinës, u arrestua nga autoritetet e kohës, ku i burgosur në kalanë e Gjirokastrës shkroi një ditar. Për veprimtarinë kryengritëse u dënua me vdekje, duke u varur në burgun e Gjirokastrës.[7]
Vepra të publikuara[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Grindje me Klerin, polemikë, Tiranë: 1934;
- Gazi Kemal Atatürk. Krijonjës dhe pris i Turqis së re, biografi, Tiranë: 1935;
- Herojt e mendimit. I. Platoni, përkthim i një kapitulli nga Will Durant, Tiranë: 1936;[8]
Lidhje të jashtme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
 |
Wikiquote ka thënie në lidhje me: Ismet Toto |
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ Elsie, Robert (1997) [1995]. Histori e letërsisë shqiptare [History of Albanian Literature]. Përkthyer nga Myftiu, Abdurrahim. Pejë: Dukagjini. fq. 241.
- ^ Haklaj, Veli (2009). Kryengritja e Delvinës e vitit 1937. Tiranë: Kristalina-KH. fq. 123. ISBN 9995643103.
- ^ "Shënime". Bota e një djali kryengritës. Tiranë: Toena. 1997. fq. 408.
- ^ "Aktakuza: Rrëzimi me forcë i pushtetit popullor". rd.al. Rilindja Demokratike. 10 tetor 2017.
- ^ Vlora, Eqrem bej (2003). Kujtime 1885-1925 [Lebenserinnerungen]. Përkthyer nga Afrim Koçi. Tiranë: IDK. fq. 527–528. ISBN 99927-780-6-7.
- ^ Hasani H., Leksikoni i shkrimtarëve shqiptarë 1501-2001, sh.b. Faik Konica, 2003.
- ^ Jorgaqi, Nasho (20 korrik 2008). "Ismet Toto, personazhi që nuk pajtohej me asnjë grimë të të kaluarës orientale". zemrashqiptare.net.
{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja) - ^ Gjinaj, Maksim; Elmazi, Myrvete; Mele, Margarita (2010). Bibliografi e librit shqip në fondet e Bibliotekës Kombëtare (PDF). Tiranë: Biblioteka Kombëtare, Sektori i Bibliografisë Kombëtare. fq. 26, 629, 633. ISBN 9992773189. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 2 shtator 2021. Marrë më 4 shtator 2021.