Robert Shvarc
Robert Shvarc (Sarajevë, 10 dhjetor 1932 - Tiranë, 25 prill 2003) ka qenë përkthyes shqiptar me prejardhje hebree, që u shqua me përkthime e letërsisë nga gjuha gjermane në gjuhën shqipe dhe anasjelltas. Njihet për punën e bërë me shqipërimin e letërsisë gjermane dhe "Eksodin" e Leon Uris.
Jeta[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
U lind në Sarajevë më 10 dhjetor 1932, i biri i Julius Shvarc dhe Saveta Çipit.[1] I ati ishte po ashtu i lerë në Sarajevë me profesion teknik elektrik, i gjyshi Siegfried ishte nga Vjena, ndërsa e ëma vinte prej një familjeje elbasanllie me profesion rrobaqepëse. Familja e tyre u zhvendosën në Shqipëri më 1925 duke u vendosur fillimisht në Shkodër.[2]
Shvarci përktheu disa nga veprat më të mëdha botërore në shqip, ndër të cilat mund të përmenden romanet e Remarkut, Gëtes, Fojtvangerit, Apicit, Travenit dhe Markezit. Ndërroi jetë më 25 prill 2003, pas një sëmundjeje të gjatë zemre.
Shvarcit i është dhënë nga Presidenti i Republikës titulli Mjeshtër i Madh. Përkthyesi i njohur Robert Shvarc e mori këtë titull pak kohë pas marrjes së një tjetër titulli, atij të Qytetarit të Nderit të Tiranës. Ky titull iu dha atij me rastin 70-vjetorit të lindjes.
Emri i Shvarcit prej vitesh është shndërruar në simbol të gjuhës gjermane në Shqipëri. Një domethënie për këtë ka qenë pikërisht viti 1995, kur përkthyesi i njohur u nderua nga ambasada gjermane në Tiranë me çmimin "Kryqi i meritave gjermane". Duhet kujtuar këtu se Shvarci ishte i pari njeri i kulturës shqiptare, që arriti ta merrte këtë titull pikërisht në fushën e përkthimit. Gjithashtu ky titull është dhe i pari që presidenti gjerman i asaj kohe akordoi për një figurë të shquar të vendeve të Lindjes. Pas titullit që mori nga presidenti Alfred Moisiu dhe titujve të lartpërmendur, qëndrojnë një varg i gjatë librash të përkthyer nga gjuha gjermane në shqip dhe anasjelltas. Mjafton që të hapësh kopertinat e një serie të gjatë librash për të lexuar emrin e përkthyesit të tyre, Robert Shvarc. Mes këtyre librave, që janë ndër më mjeshtërorët, vlen të përmenden: Tre shokë, Harku i Triumfit, Asgjë e re nga fronti i Perëndimit, Shkëndija e jetës apo Obelisku i zi nga Erih Maria Remark; Çifutja e Toledos, Françesko Goja nga Lion Fojtvanger; dhe drama të Bertolt Brehtit, Nëna Kurajë dhe fëmijët e saj, Kënga e një nëne gjermane, Ditët e Komunës, Arturo Ui, Pushkët e nënës Karrar, Opera për tre grosh, Baali; nga Heinrich Heine: Gjermania, përrallë dimri; nga Gëte dhe Shileri: Poezi dhe balada. Ndërsa mes autorëve shqiptarë që ai ka përkthyer në gjuhën gjermane janë: Ismail Kadare, Dritëro Agolli, Gaqo Bushaka, Xhevahir Spahiu, Hatibi, Ahmeti, Beqiri, Qosja etj.
Përkthime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Libra të perkthyer nga gjermanishtja:
- nga Erih Maria Remark
- Tre shokë
- Harku i Triumfit
- Asgjë e re nga fronti i Perëndimit
- Shkëndija e jetës
- Obelisku i zi
- nga Lion Fojtvanger
- Çifutja e Toledos
- Fransisko Goja
- nga Bruno Apic
- Lakuriq në mes të ujqërve
- nga Leon Uris
- Eksodi
- drama të Bertolt Brehtit
- Nëna Kurajë dhe fëmijët e saj
- Kënga e një nëne gjermane
- Ditët e Komunës
- Arturo Ui
- Pushkët e nënës Karrar
- Opera për tre grosh
- Baali
- nga Hajnrih Hajne
- Gjermania, përrallë dimri
- nga Gëte dhe Shileri
- Poezi dhe balada
- Billard um halbzehn, 1959
- nga Hajnrih Böl
Nderi i humbur i Katerina Blumit, 1993, botuar nga Albinform
Në gjuhën shqipe
- Përkthime në gjermanisht të veprave të shkrimtarëve:
Çmime dhe vlerësime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Robert Shvarcit i është dhënë nga Presidenti i Republikës titulli Mjeshtër i Madh. Përkthyesi i njohur Robert Shvarc e mori këtë titull pak kohë pas marrjes së një tjetër titulli, atij të Qytetarit të Nderit të Tiranës. Ky titull iu dha atij me rastin 70-vjetorit të lindjes.
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ "Robert Shvarc 'Qytetar Nderi' i Shkodres". hermesnews.info. 27 prill 2014.
- ^ "Shkodra e shpëtoi Robert Shvarcin, kur ai ishte vetëm shtatë vjeç". top-channel.tv. 30 janar 2020.