Çrregullimi i personalitetit antishoqëror
Çrregullimi i personalitetit shoqëror (ASPD) është një çrregullim personaliteti i përcaktuar nga një model i vazhdueshëm i sjelljes që shpërfill të drejtat dhe mirëqenien e të tjerëve. Njerëzit me ASPD shpesh shfaqin sjellje që bien ndesh me normat shoqërore, duke çuar në probleme me marrëdhëniet ndërpersonale, punësimin dhe çështjet ligjore. Gjendja zakonisht shfaqet në fëmijëri ose adoleshencë të hershme, me një shkallë të lartë problemesh të lidhura me sjelljen dhe një prirje që simptomat të arrijnë kulmin në adoleshencën e vonë dhe rininë e hershme.
Parashikimi për ASPD është kompleks, me variabilitet të lartë në rezultate. Individët me simptoma të rënda të ASPD mund të kenë vështirësi në krijimin e marrëdhënieve të qëndrueshme, mbajtjen e një pune dhe shmangien e sjelljeve kriminale, duke rezultuar në shkallë më të lartë të divorcit, papunësisë, mungesës së strehimit dhe burgosjes. Në raste ekstreme, ASPD mund të çojë në sjellje të dhunshme ose kriminale, shpesh duke u përshkallëzuar në rininë e hershme. Kërkimet tregojnë se individët me ASPD kanë një rrezik të shtuar për vetëvrasje, veçanërisht ata që gjithashtu përfshihen në keqpërdorimin e substancave ose kanë një histori të burgosjes. Për më tepër, fëmijët e rritur nga prindër me ASPD mund të jenë në rrezik më të madh për sjellje delikuente dhe probleme të shëndetit mendor.
Megjithëse ASPD është një gjendje e qëndrueshme dhe shpesh gjatë gjithë jetës, simptomat mund të zvogëlohen me kalimin e kohës, veçanërisht pas moshës 40 vjeç, megjithëse vetëm një përqindje e vogël e individëve përjetojnë përmirësim të rëndësishëm. Shumë individë me ASPD kanë probleme bashkëshoqëruese, si çrregullime të përdorimit të substancave, çrregullime të humorit ose çrregullime të tjera të personalitetit. Kërkimet mbi trajtimin farmakologjik për ASPD janë të kufizuara, pa asnjë medikament të aprovuar posaçërisht për këtë çrregullim. Megjithatë, disa medikamente psikiatrike, përfshirë antipsikotikët, antidepresivët dhe stabilizuesit e humorit, mund të ndihmojnë në menaxhimin e simptomave si agresioni dhe impulsiviteti në disa raste, ose në trajtimin e çrregullimeve bashkëshoqëruese.
Kriteret diagnostikuese dhe kuptimi i ASPD kanë evoluar ndjeshëm me kalimin e kohës. Manualet e hershme diagnostikuese, si DSM-I në vitin 1952, përshkruanin "çrregullimin e personalitetit sociopatik" si të përfshirë në një sërë sjelljesh shoqërore të papërshtatshme të lidhura me faktorë shoqërorë dhe mjedisorë. Botimet pasuese të DSM kanë rafinuar diagnozën, duke e dalluar ASPD në DSM-III (1980) me një listë më të strukturuar të sjelljeve të dukshme. Përkufizimet aktuale në DSM-5 përputhen me përshkrimin klinik të ASPD si një model shpërfilljeje për të drejtat e të tjerëve, me mbivendosje të mundshme në tiparet e lidhura me psikopatinë dhe sociopatinë.