Abuzimi ekonomik

Abuzimi ekonomik është një formë abuzimi kur një person abuziv ka kontroll mbi aksesin e viktimave në burimet ekonomike, ^[1] gjë që pakëson aftësinë e viktimës për të mbështetur veten dhe i detyron ata të varen financiarisht nga dhunuesi. ^[1] ^[2] ^[3]

Ai lidhet ose njihet edhe si abuzim financiar, i cili është përdorimi i paligjshëm ose i paautorizuar i pasurisë, parave, librit të pensionit ose sendeve të tjera me vlerë të një personi (përfshirë ndryshimin e testamentit të personit për të emëruar abuzuesin si trashëgimtar), shpesh duke marrë prokurën me mashtrim, e ndjekur nga privimi i parave ose pasurive të tjera, ose dëbimi nga shtëpia e tij. Abuzimi financiar vlen si për abuzimin ndaj të moshuarve ashtu edhe për dhunën në familje. ^[4]

Një dallim kyç midis abuzimit ekonomik dhe abuzimit financiar është se abuzimi ekonomik përfshin gjithashtu kontrollin e potencialit të tanishëm ose të ardhshëm të fitimit të dikujt duke i penguar ata të gjejnë një punë ose arsim.

Roli në dhunën në familje

Abuzimi ekonomik në një situatë shtëpiake mund të përfshijë:

Parandalimi i një bashkëjetuesi nga blerja e burimeve, të tilla si kufizimi i aftësisë së tyre për të gjetur punë, për të mbajtur ose për të avancuar karrierën e tyre dhe për të blerë pasuri.
Parandalimi i viktimës nga marrja e arsimit.
Shpenzoni paratë e viktimës pa pëlqimin e tyre dhe krijoni borxhe, ose shpenzoni plotësisht kursimet e viktimës për të kufizuar burimet në dispozicion.
Shfrytëzimi i burimeve ekonomike të viktimës. ^[1] ^[2] ^[3]

Në formën e saj ekstreme (dhe të zakonshme), kjo përfshin vendosjen e viktimës në një "lejim parash" të rreptë, mbajtjen e parave sipas dëshirës dhe detyrimin e viktimës të lyp për para derisa dhunuesi t'i japë viktimës disa para. Është e zakonshme që viktima të marrë gjithnjë e më pak para ndërsa abuzimi vazhdon. Kjo gjithashtu përfshin (por nuk kufizohet në) parandalimin e viktimës nga mbarimi i arsimit ose punësimit, ose shpërdorimi ose keqpërdorimi i qëllimshëm i burimeve komunale. ^[5]

Mekanizmi kontrollues

Abuzimi ekonomik shpesh përdoret si një mekanizëm kontrollues si pjesë e një modeli më të madh të abuzimit në familje, i cili mund të përfshijë abuzim verbal, emocional, fizik dhe seksual. Abuzimi fizik mund të përfshijë kërcënime ose përpjekje për të vrarë bashkëjetuesin. Duke kufizuar aksesin e viktimës në burimet ekonomike, shkelësi ka mundësi të kufizuara për të dalë nga marrëdhënia abuzive ose e dhunshme.

Më poshtë janë mënyrat se si abuzuesit mund të përdorin abuzimin ekonomik me forma të tjera të dhunës në familje:

Përdorimi i forcës fizike ose kërcënimi me dhunë për të marrë para.
Sigurimi i parave për aktivitet seksual.
Kufizimi i aksesit në një telefon, automjet, ose mundësinë për të shkuar në pazar; forma të tjera të izolimit.
Kërcënimi për të nxjerrë nga shtëpia bashkëjetuesin pa mbështetje financiare.
Shfrytëzimi i disavantazhit ekonomik të viktimës.
Shkatërrimi ose marrja e burimeve nga bashkëjetuesit.
Fajësimi i viktimës për paaftësi për të menaxhuar paratë; ose nxitja e formave të tjera të abuzimit ekonomik, si shkatërrimi i pronës.

Viktimizimi ndodh në të gjitha nivelet socio-ekonomike dhe kur viktimat pyeten pse qëndrojnë në marrëdhënie abuzive, "mungesa e të ardhurave" është një përgjigje e zakonshme.

Ndikimet në lidhje me punën

Ekzistojnë disa mënyra në të cilat abuzuesit mund të ndikojnë në burimet ekonomike të viktimës. Siç u përmend më herët, abuzuesi mund ta pengojë viktimën të punojë ose ta bëjë shumë të vështirë mbajtjen e një pune. Gjithashtu, mund t’ia kufizojë mundësinë për të ndjekur arsimin. Telefonatat e shpeshta, vizitat e papritura dhe aktivitete të tjera ngacmuese ndërhyjnë në performancën e punës së bashkëjetuesit. Në rastet kur bashkëjetuesi është gej, biseksual, transgjinor ose në dyshim për orientimin e tyre seksual (LGBTQ), abuzuesi mund ta kërcënojë me "zbulimin" e tyre para punëdhënësit.

Koalicioni Kombëtar Kundër Dhunës në Familje në Shtetet e Bashkuara raporton se:

25–50% e viktimave të abuzimit nga një partner kanë humbur punën e tyre për shkak të dhunës në familje.
35–56% e viktimave të dhunës në familje ngacmohen në punë nga partnerët e tyre.

Ndikimi i mungesës së burimeve ekonomike

Duke i mohuar viktimës aksesin në para, si për shembull duke e ndaluar viktimën të mbajë një llogari bankare, ajo ose ai varet plotësisht financiarisht nga dhunuesi për strehim, ushqim, veshje dhe nevoja të tjera. Në disa raste abuzuesi mund t'i refuzojë këto nevoja, duke përfshirë edhe ilaçet dhe produktet e higjienës personale. Ata gjithashtu mund të kufizojnë shumë aftësinë e tyre për t'u larguar nga situata abuzive duke refuzuar të paguajnë mbështetjen e bashkëshortit ose fëmijës të urdhëruar nga gjykata.

Abuzuesit gjithashtu mund t'i detyrojnë viktimat e tyre të marrin kredi dhe më pas përmes aktiviteteve të pakujdesshme të shkatërrojnë vlerësimin e tyre të kreditit dhe aftësinë për të marrë kredi. Kjo formë abuzimi quhet edhe si borxh i detyruar.

Menaxhimi i abuzimit ekonomik

Ka disa mënyra për të menaxhuar abuzimin ekonomik: të sigurohet që dikush të ketë akses të sigurt në të dhëna të rëndësishme personale dhe financiare, të sigurohet që aktivitetet e kërkimit të dikujt nuk janë të gjurmueshme dhe, nëse ata besojnë se do të largohen nga bashkëjetesa, duhet të përgatiten para kohe.

Në Mbretërinë e Bashkuar, shoqata bamirëse Surviving Economic Abuse ka burime për shkëputjen nga abuzuesit, borxhet, bankat dhe strehimin.

Roli në krimin e bashkëshortit

Abuzimi ekonomik është një tipar i zakonshëm i krimit miqësor, i cili është akti i miqësisë me një person të cenueshëm me qëllim shfrytëzimin e tyre.

Shembuj të abuzimit ekonomik në krimin miqësor përfshijnë: ^[6]

Vjedhja e parave të viktimës
Huazimi i parave ose sendeve nga viktima pa asnjë qëllim ripagimi ose kthimi
Keqpërdorimi i sendeve të paguara me paratë e viktimës (p.sh. ngrënia e ushqimit të ruajtur në dollapët e viktimës)

Autorët e krimit miqësor mund të vizitojnë në mënyrë rutinore kur viktimave të tyre u paguhen para (të tilla si përfitimet e mirëqenies) për të maksimizuar një abuzim të tillë. ^[7]

Roli në abuzimin e të moshuarve

Të moshuarit ndonjëherë janë viktima të abuzimit financiar nga njerëzit brenda familjes së tyre:

Paratë ose prona përdoren pa lejen e tyre ose u merren atyre.
Firma e tyre është e falsifikuar për transaksione financiare.
I detyruar ose i ndikuar në nënshkrimin e akteve, testamenteve ose prokurës.
Të mashtruar duke besuar se paratë këmbehen me premtimin e kujdesit të përjetshëm.

Anëtarët e familjes që përfshihen në abuzim financiar ndaj të moshuarve mund të përfshijnë bashkëshortët, fëmijët ose nipërit e mbesat. Ata mund të kryejnë këtë veprim duke u ndjerë të justifikuar, për shembull, duke menduar se po marrin atë që do të trashëgojnë më vonë ose duke pasur një ndjenjë "të drejte" për shkak të një marrëdhënieje personale negative me personin e moshuar. Gjithashtu, ata mund të marrin para ose prona për të penguar anëtarët e tjerë të familjes që t’i marrin ato ose nga frika se trashëgimia e tyre mund të humbasë për shkak të kostove të trajtimit të sëmundjeve. Në disa raste, anëtarët e familjes marrin para ose prona nga të moshuarit për shkak të problemeve me bixhozin, vështirësive financiare ose abuzimit me substanca.

Vlerësohet se mund të ketë 5 milionë qytetarë të moshuar të Shteteve të Bashkuara që i nënshtrohen abuzimit financiar çdo vit.

Ligjet

Shtetet e Bashkuara

Akti i Fuqizimit dhe Sigurisë Ekonomike të të Mbijetuarve u prezantua nga Kongresi i 110-të i Shteteve të Bashkuara në Senat (S. 1136) dhe Dhomën e Përfaqësuesve (HR 2395) për të lejuar liri më të madhe ekonomike për viktimat e dhunës në familje duke ofruar përfitime urgjente afatshkurtra ku nevojiten, duke garantuar pushimin e punësimit dhe kompensimin e papunësisë dhe ndalimin e kufizimit të sigurimit ose diskriminimit në punë për viktimat e dhunës në familje.

Mbretëria e Bashkuar

Abuzimi ekonomik njihet zyrtarisht në ligjin e Mbretërisë së Bashkuar. Ai u përcaktua për herë të parë në ligj në Aktin e Abuzimit në Familje 2021, i cili u prezantua në parlament në fillim të vitit 2020 dhe iu dha Pëlqimi Mbretëror më 29 Prill 2021. Ligji e përkufizon abuzimin ekonomik si çdo sjellje që ka një efekt negativ të konsiderueshëm në aftësinë e viktimës për të blerë, përdorur ose mirëmbajtur para ose pronë tjetër, ose për të marrë mallra ose shërbime. Akti kërkon gjithashtu një rol të Komisionerit të Abuzimit në Familje për të monitoruar reagimin e qeverisë ndaj abuzimit në familje.

Më parë, abuzimi ekonomik mund të ndiqej penalisht si sjellje kontrolluese ose shtrënguese sipas Aktit të Krimeve të Rënda 2015.

Shihni gjithashtu

Referencat

^ ^a ^b ^c Adams, Adrienne E.; Sullivan, Cris M.; Bybee, Deborah; Greeson, Megan R. (maj 2008). "Development of the Scale of Economic Abuse". Violence Against Women. 14 (5): 563–588. doi:10.1177/1077801208315529. PMID 18408173. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "Adams (2008)" defined multiple times with different content
^ ^a ^b Brewster, M. P. (2003). "Power and Control Dynamics in Pre-stalking and Stalking Situations". Journal of Family Violence. 18 (4): 207–217. doi:10.1023/A:1024064214054. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "Brewster (2003)" defined multiple times with different content
^ ^a ^b Sanders, Cynthia K.; Schnabel, Meg (2004). "Organizing for Economic Empowerment of Battered Women: Women's Savings Accounts" (PDF). Center for Social Development, George Warren Brown School of Social Work, Washington University. Working Paper No. 04-15. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "Sanders (2004)" defined multiple times with different content
^ Carnot, Edward J. (2004). Is Your Parent in Good Hands?: Protecting Your Aging Parent from Financial Abuse and Neglect. Capital Books. ISBN 978-1-931868-37-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ "Economic Abuse". BSAFE. September 6, 2009.^{[nevojitet citimi i plotë]}
^ "Mate Crime". North Yorkshire Safeguarding Children Partnership. Marrë më 3 tetor 2024. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
^ "'Mate crime': Fake friend abuse that can end in murder". BBC News. 27 korrik 2012. Marrë më 3 tetor 2024. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)

[Adams_(2008)-1] Adams, Adrienne E.; Sullivan, Cris M.; Bybee, Deborah; Greeson, Megan R. (maj 2008). "Development of the Scale of Economic Abuse". Violence Against Women. 14 (5): 563–588. doi:10.1177/1077801208315529. PMID 18408173. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "Adams (2008)" defined multiple times with different content

[Brewster_(2003)-2] Brewster, M. P. (2003). "Power and Control Dynamics in Pre-stalking and Stalking Situations". Journal of Family Violence. 18 (4): 207–217. doi:10.1023/A:1024064214054. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "Brewster (2003)" defined multiple times with different content

[Sanders_(2004)-3] Sanders, Cynthia K.; Schnabel, Meg (2004). "Organizing for Economic Empowerment of Battered Women: Women's Savings Accounts" (PDF). Center for Social Development, George Warren Brown School of Social Work, Washington University. Working Paper No. 04-15. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "Sanders (2004)" defined multiple times with different content

[4] Carnot, Edward J. (2004). Is Your Parent in Good Hands?: Protecting Your Aging Parent from Financial Abuse and Neglect. Capital Books. ISBN 978-1-931868-37-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[5] "Economic Abuse". BSAFE. September 6, 2009.^{[nevojitet citimi i plotë]}

[6] "Mate Crime". North Yorkshire Safeguarding Children Partnership. Marrë më 3 tetor 2024. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)

[7] "'Mate crime': Fake friend abuse that can end in murder". BBC News. 27 korrik 2012. Marrë më 3 tetor 2024. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]