Alfabeti malazez
Alfabeti malazez (Gjuha malazeze: Crnogorski alfabet) është emri kolektiv që i është dhënë alfabetit latin malazez dhe alfabetit cirilik malazez, sistemet e shkrimit të përdorura për të shkruar gjuhën malazeze. Ai u miratua më 9 qershor 2009 nga Ministri malazez i Arsimit, Sreten Škuletić [1] dhe zëvendësoi alfabetin cirilik serb dhe alfabetin latin të Gajit që ishte në përdorim deri në atë kohë.
Edhe pse alfabeti latin dhe cirilik gëzojnë status të barabarta sipas Kushtetutës së Malit të Zi, qeveria dhe përkrahësit e gjuhës malazeze preferojnë të përdorin alfabetin latin ; [2] pasi përdoret gjithashtu shumë më gjerësisht në të gjitha aspektet e komunikimit të shkruar të përditshëm në vend, në arsim, reklamë dhe media.
Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Përpjekjet për të krijuar një alfabet malazez të bazuar në karaktere latine datojnë të paktën në Luftën e Parë Botërore, kur një gazetë u botua në Cetinje duke përdorur shkronja latine dhe cirilike. [3]
Alfabeti latin[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Alfabeti latin malazez (malazez:crnogorska latinica / crnogorska abeceda ose crnogorski alfabet ) përdoret për të shkruar gjuhën malazeze në alfabetin latin .
- Abeceda : A B C Č Ć Dž Đ E F G H I J K Lj M N Nj O P R S Š Ś T U V Z Ž Ź
Ai përdor shumicën e shkronjave të alfabetit bazë latin ISO, me përjashtim të Q, W, X dhe Y, të përdorura vetëm për të shkruar fjalë të zakonshme ose emra të përveçëm të huazuara drejtpërdrejt nga gjuhët e huaja.
Latinishtja malazeze bazohet në latinishten serbo-kroate, me shtimin e dy shkronjave Ś dhe Ź, për të zëvendësuar çiftet SJ dhe ZJ (të konsideruara në mënyrë anakronike si digrafë). [4] Këto janë paralele me dy shkronjat e alfabetit cirilik malazez që nuk gjenden në serbisht, С́ dhe З́, dhe gjithashtu mund të përfaqësohen në alfabetet origjinale si sj dhe zj, [5] dhe сj dhe zj, respektivisht. Për shkak se këto dy glife ekzistojnë tashmë në alfabetin polak, por duhet të krijohen në cirilik duke përdorur karaktere të kombinuara, ai ofron një nxitje shtesë për të preferuar latinishten mbi cirilikën.
Ai përdor gjithashtu disa shkronja të zgjeruara latine, të përbëra me një shkronjë bazë latine dhe një nga dy thekset kombinuese (theksin akut ose caron, mbi C, S dhe Z), dhe një bashkëtingëllore bazë shtesë Đ : ato nevojiten për të shënuar fonetikën shtesë. dallimet (veçanërisht për të ruajtur dallimet që janë të pranishme në shkrimin cirilik me të cilin është shkruar prej kohësh edhe gjuha malazeze, kur ajo ishte ende e unifikuar në ish- Jugosllavi në kuadër të gjuhës së shkruar serbo-kroate ).
Digrafi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Alfabeti përfshin gjithashtu disa digrafikë të ndërtuar nga karakteret e mëparshme (që konsiderohen si shkronja të vetme për qëllime krahasimi): Dž, Nj dhe Lj .
Alfabeti cirilik[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Alfabeti cirilik malazez (crnogorska ćirilica / crnogorska azbuka ) është shkrimi zyrtar cirilik i gjuhës malazeze . Përdoret paralelisht me shkrimin latin.
- Azbuka : А Б В Г Д Ђ Е Ж З З́ И Ј К Л Љ М Њ О П Р С С́ Т Ћ У Ф Х Ц Ч Џ Ш
Versioni i tij i parë u zhvillua nga Vojislav Nikçeviq në vitet 1970, i cili ishte disident i Republikës Socialiste Federative të Jugosllavisë dhe e konsideronte gjuhën malazeze si unike dhe që meritonte konsideratë si gjuhë e veçantë nga serbo-kroatishtja.
Versioni modern u soll në përdorim zyrtar në fillim të vitit 2009 nga Ministria e Arsimit nën Sreten Škuletić . U quajt Drejtshkrimi i Parë malazez,pasi përfshiu një fjalor të ri drejtshkrimor dhe zëvendësoi shkrimin cirilik serb, i cili ishte zyrtar deri atëherë. Akti është pjesë përbërëse e procesit të standardizimit të gjuhës malazeze, duke filluar nga mesi i vitit 2008 pas miratimit të gjuhës malazeze si gjuhë zyrtare e Malit të Zi.
Shih edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ Lua error te Moduli:Citation/CS1 te rreshti 1697: attempt to index field '?' (a nil value).
- ^ Lowen, Mark (19 shkurt 2010). "Montenegro embroiled in language row". BBC News (në anglisht). Marrë më 10 shtator 2011.
- ^ "Semi-Official War Newspaper to Start". Bakersfield Californian (në anglisht). Bakersfield, California. 3 prill 1916. Marrë më 10 shtator 2011.
- ^ Lua error te Moduli:Citation/CS1 te rreshti 1697: attempt to index field '?' (a nil value).
- ^ "News - Montenegrin authorities introduce new alphabet" (në anglisht). B92. Marrë më 2012-05-17.