Arsimi në Irlandë
Arsimi në Irlandë përfaqëson një sistem të zhvilluar dhe të organizuar në mënyrë të centralizuar, i ndarë në tri nivele kryesore: fillor, i mesëm dhe i lartë (shpesh i njohur si "niveli i tretë" ose terciar). Ai mbikëqyret nga Departamenti i Arsimit dhe përfshin si institucione publike ashtu edhe private, me një ndikim të rëndësishëm historik nga Kisha Katolike, veçanërisht në arsimin fillor dhe të mesëm. Edukimi është i detyrueshëm për fëmijët nga mosha 6 deri në 16 vjeç, ndërsa shumica e fëmijëve fillojnë shkollimin që në moshën 4 apo 5 vjeç. Arsimi i lartë në Irlandë është ndër më të mirët në Evropë, me universitete që ofrojnë programe të avancuara dhe tërheqin studentë ndërkombëtarë.
Vështrim
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Gjatë dekadave të fundit, sistemi arsimor irlandez është karakterizuar nga përpjekje për modernizim, përfshirje dhe përshtatje me nevojat e tregut global të punës. Në vitet e fundit, arsimi i mëtejshëm është rritur jashtëzakonisht shumë, me 51% të të rriturve në moshë pune që kanë përfunduar arsimin e lartë deri në vitin 2020. [1] Rritja ekonomike që nga vitet 1960 ka nxitur pjesën më të madhe të ndryshimeve në sistemin arsimor. Për universitetet ka tarifa shërbimi për studentët (deri në 3,000 € në vitin 2015), [2] të cilat studentët duhet t'i paguajnë gjatë regjistrimit, për të mbuluar provimet, sigurimin dhe kostot e regjistrimit. [3] [4]
Departamenti i Arsimit, nën kontrollin e Ministrit të Arsimit dhe Rinisë, ka kontrollin e përgjithshëm të politikave, financimit dhe drejtimit, ndërsa organizata të tjera të rëndësishme si Autoriteti Kombëtar i Kualifikimeve të Irlandës, Autoriteti i Arsimit të Lartë dhe, në nivel lokal , Bordet e Arsimit dhe Trajnimit, janë i vetmi sistem gjithëpërfshirës i organizimit qeveritar. Departamenti i Arsimit të Lartë dhe të Mëtejshëm, Kërkimit, Inovacionit dhe Shkencës, një departament i formuar në gusht 2020, krijon politika dhe kontrollon financimin për institucionet e nivelit të tretë. Shumë organe të tjera statutore dhe jo-statutore kanë një funksion në sistemin arsimor. Që prej February 2025[update] , Ministrja e Arsimit dhe Rinisë është Helen McEntee dhe Ministri për Arsimin e Lartë dhe të Mëtejshëm, Kërkimin, Inovacionin dhe Shkencën është James Lawless .
Historia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Më 10 shtator 1966, Ministri i Arsimit i Fianna Fáil, Donogh O'Malley, mbajti një fjalim të paautorizuar duke njoftuar planet për arsim falas të nivelit të dytë të lartë në Irlandë. Arsimi falas i nivelit të dytë të lartë u prezantua përfundimisht në shtator të vitit 1967 dhe tani shihet gjerësisht si një moment historik në historinë irlandeze. [5]
Në vitin 1973, kërkesa e gjuhës irlandeze për një certifikatë të nivelit të dytë u hoq. [6]
Struktura
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Nxënësit duhet të shkojnë në shkolla nga mosha 6 deri në 16 vjeç ose derisa të kenë përfunduar tre vjet të nivelit të dytë të arsimit. Sipas Kushtetutës së Irlandës, prindërit nuk janë të detyruar "në shkelje të ndërgjegjes dhe preferencës së tyre ligjore t'i dërgojnë fëmijët e tyre në shkolla të themeluara nga Shteti, ose në ndonjë lloj të veçantë shkolle të caktuar nga Shteti". Megjithatë, e drejta prindërore për të shkolluar fëmijën e tyre në shtëpi është përballur me kundërshtime ligjore mbi standardet minimale në mungesë të dispozitës kushtetuese për standardet arsimore të përcaktuara nga Shteti.
Ndërsa anglishtja është mediumi kryesor i mësimdhënies në të gjitha nivelet në shumicën e shkollave në të gjithë shtetin, në Gaelscoileanna (shkolla në gjuhën irlandeze), irlandishtja është mediumi kryesor i mësimdhënies në të gjitha nivelet dhe anglishtja mësohet si gjuhë e dytë. Gjuha irlandeze mbetet një lëndë kryesore që mësohet në të gjitha shkollat publike, me përjashtime të dhëna për nxënës të veçantë për shkak të periudhave të konsiderueshme të jetuara jashtë vendit, vështirësive në të nxënë dhe arsyeve të tjera të ngjashme dhe/ose të vlefshme.
Në nivelin e tretë, shumica e kurseve universitare zhvillohen në anglisht, me vetëm disa mundësi në gjuhën irlandeze. Disa universitete ofrojnë kurse pjesërisht përmes frëngjishtes, gjermanishtes ose spanjishtes.
- Parashkollori
Shumica e shkollave të lojërave në Irlandë janë në sektorin privat. Gjithnjë e më shumë, fëmijët e prindërve që punojnë, të cilët janë nën moshën shkollore, ndjekin një mori çerdhesh, kopshtesh, shkollash Montessori etj., të cilat kanë lindur në përgjigje të nevojave në ndryshim të familjeve moderne. Këto funksionojnë si biznese dhe shpesh mund të kërkojnë tarifa të konsiderueshme për kujdesin ndaj fëmijëve. Që nga viti 2009, në përgjigje të kërkesës publike për kujdes ndaj fëmijëve me çmime të përballueshme, fëmijët mund të marrin dy vjet regjistrim falas në parashkollor në vitet para fillimit të shkollave fillore sipas Skemës së Kujdesit dhe Arsimit për Fëmijët e Hershëm. [7]
Gjuha irlandeze Naíonraí po rritet me shpejtësi në të gjithë Irlandën. Gati 4,000 fëmijë parashkollorë ndjekin 278 grupe parashkollore.
- Shkolla fillore
- Fëmijët e vogla (mosha 4–5/5–6 vjeç)
- Fëmijët e moshuara (mosha 5–6/6–7 vjeç)
- Klasa e Parë (mosha 6–7/7–8 vjeç)
- Klasa e Dytë (mosha 7–8/8–9 vjeç)
- Klasa e Tretë (mosha 8–9/9–10 vjeç)
- Klasa e Katërt (mosha 9–10/10–11 vjeç)
- Klasa e Pestë (mosha 10–11/11–12 vjeç)
- Klasa e Gjashtë (mosha 11–12/12–13 vjeç)
Fëmijët e shkollës fillore zakonisht fillojnë midis orës 8:30 paradite dhe 9:20 Fëmijët e mëngjesit mbarojnë midis orës 13:10 dhe 14:00 tek foshnjat e moshës Junior dhe Senior, ndërsa fëmijët më të mëdhenj kalojnë një orë tjetër në shkollë dhe mbarojnë midis orës 14:10. pasdite dhe 3 pasdite
- Shkolla e mesme
Që nga viti 1967, arsimi i nivelit të dytë është financuar nga shteti në Irlandë. [8] Megjithatë, shkollat mund të aplikojnë tarifa të vogla për udhëtime, provime simuluese, bamirësi etj.
Arsimi fillor
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Kurrikula e Shkollës Fillore (1999) mësohet në të gjitha shkollat. Dokumenti përgatitet nga Këshilli Kombëtar për Kurrikulën dhe Vlerësimin dhe ua lë autoriteteve kishtare (zakonisht Kishës Katolike, por jo universalisht) hartimin dhe zbatimin e kurrikulës fetare në shkollat që ata kontrollojnë. Kurrikula synon të festojë veçantinë e fëmijës: [9]
- ... siç shprehet në personalitetin, inteligjencën dhe potencialin për zhvillim të secilit fëmijë. Është hartuar për të edukuar fëmijën në të gjitha dimensionet e jetës së tij ose të saj - shpirtërore, morale, njohëse, emocionale, imagjinative, estetike, sociale dhe fizike...
Provimi i Çertifikatës Fillore (1929–1967) ishte provimi përfundimtar në këtë nivel deri në prezantimin e kurrikula e parë e shkollës fillore, Curaclam na Bunscoile (1971), megjithëse testet joformale të standardizuara ende kryhen. Sistemi shkollor fillor përbëhet nga tetë vjet: për fëmijë të vegjël dhe të moshuar, dhe nga klasat e para deri në të gjashtat. Shumica e fëmijëve ndjekin shkollën fillore midis moshës katër dhe dymbëdhjetë vjeç, megjithëse nuk është e detyrueshme deri në moshën gjashtë vjeç. Një pakicë fëmijësh fillojnë shkollën në moshën tre vjeç.
Në vitin 1990, Shkolla e parë Kombëtare Myslimane (fillimisht në South Circular Road, tani në Clonskeagh ) fitoi njohje dhe financim shtetëror nga Departamenti i Arsimit, [10] dhe në vitin 2001 u krijua një shkollë e dytë Kombëtare Myslimane në kampusin Dominikan në rrugën Navan në veri të Dublinit. Të dyja janë nën patronazhin e Fondacionit Islamik të Irlandës . Në vitin 2014 u themelua shkolla e parë fillore myslimane e pavarur në Blanchardstown. [11]
Shkolla Kombëtare Stratford është e vetmja shkollë fillore me etikë hebraike në Irlandë, nën patronazhin e Talmudit të Dublinit. Për shkak të madhësisë së vogël të komunitetit hebraik, vetëm rreth 50% e nxënësve të tij janë të besimit hebraik. [12]
Vetëm në vitin 2016, pothuajse të gjitha shkollat fillore të financuara nga shteti - pothuajse 97 përqind - ishin nën kontrollin e kishës, me afërsisht 81% nën kontrollin e Kishës Katolike Romake. Ligji irlandez u lejonte shkollave nën kontrollin e kishës (ose të ndonjë etosi tjetër fetar) ta konsideronin fenë si faktorin kryesor në pranime. Shkollat me numër të mbipopulluar nxënësish shpesh zgjidhnin të pranonin katolikë në vend të jo-katolikëve, një situatë që krijonte vështirësi për familjet jo-katolike. Komiteti i Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Fëmijëve në Gjenevë i kërkoi James Reilly-t, Ministrit për Fëmijët në atë kohë, të shpjegonte vazhdimin e aksesit preferencial në shkollat e financuara nga shteti mbi bazën e fesë. Ai tha se ligjet ndoshta duhej të ndryshonin, por vuri në dukje se mund të duhet një referendum sepse kushtetuta irlandeze u jep mbrojtje institucioneve fetare. Çështja është më problematike në zonën e Dublinit. Një peticion i iniciuar nga një avokat i Dublinit, Paddy Monahan, mori pothuajse 20,000 nënshkrime në favor të përmbysjes së preferencës së dhënë fëmijëve katolikë. Një grup avokatie, Education Equality, planifikoi një sfidë ligjore. [13]
Organet kryesore përfaqësuese myslimane të Irlandës kanë lavdëruar sektorin irlandez të arsimit dhe shkollat e drejtuara nga katolike për përshtatjen ndaj nevojave të nxënësve nga komuniteti i tyre.
Reformat në vitet e fundit, duke përfshirë një rritje në numrin e shkollave me patronazhe shumë-konfesionale dhe jo-konfesionale, kanë bërë që numri i shkollave të financuara nga shteti me patronazh katolik romak të ketë rënë në afërsisht 88.4%. [14]
- Llojet e shkollave fillore
Arsimi fillor përgjithësisht përfundohet në një shkollë kombëtare, një shkollë shumëkonfesionale, një shkollë gaelskoile ose një shkollë përgatitore .
- Shkollat kombëtare datojnë që nga futja e arsimit fillor shtetëror në vitin 1831. Ato zakonisht kontrollohen nga një bord menaxhimi nën patronazhin dioqezan dhe shpesh përfshijnë një klerik vendas. [15] [16] Termi "shkollë kombëtare" kohët e fundit është bërë pjesërisht sinonim i shkollës fillore në disa zona. Kohët e fundit, ka pasur thirrje nga shumë palë për një mendim të ri në fushat e financimit dhe qeverisjes së shkollave të tilla, me disa që duan që ato të jenë plotësisht të sekularizuara. [17]
- Gaelscoileanna është një lëvizje e kohëve të fundit, e filluar në mesin e shekullit të 20-të. Gjuha irlandeze është gjuha e punës në këto shkolla dhe tani ato mund të gjenden në të gjithë vendin në komunitetet anglishtfolëse. Ato ndryshojnë nga shkollat kombëtare në gjuhën irlandeze në rajonet irlandeze në atë që shumica janë nën patronazhin e një organizate vullnetare, Foras Pátrúnachta na Scoileanna Lán-Ghaeilge, në vend të një patronazhi dioqezan. [15] Përafërsisht 6% e fëmijëve të shkollës fillore ndjekin shkollën Gaelscoils dhe afërsisht 3% ndjekin shkollën Gaelcholáistí me 187 shkolla fillore dhe pas-fillore në të gjithë vendin, duke e bërë atë sektorin e arsimit me rritjen më të shpejtë. [ nevojitet citim ]
- Shkollat shumëkonfesionale janë një tjetër risi. Ato janë përgjithësisht nën patronazhin e një shoqërie me përgjegjësi të kufizuar jofitimprurëse pa kapital aksionar. Ato shpesh hapen për shkak të kërkesës së prindërve dhe studentët nga të gjitha fetë dhe prejardhjet janë të mirëpritur. Shumë prej tyre janë nën patronazhin e organizatave vullnetare si Educate Together ose An Foras Pátrúnachta . [18] Të paktën një shkollë e propozuar është miratuar nën patronazhin e ETB-së rajonale, e cila në përgjithësi drejton shkolla të mesme profesionale. [16] Në tetor 2020, sekretari i përgjithshëm i Bordeve të Arsimit dhe Trajnimit të Irlandës, Paddy Lavelle, konfirmoi se shkollat e mesme shtetërore shumëkonfesionale, të quajtura Borde Shtetërore të Arsimit dhe Trajnimit (BSH) - të quajtura më parë shkolla profesionale - do të hiqnin gradualisht një sërë ndikimesh katolike, siç janë meshët e detyrueshme të diplomimit, shfaqja vetëm e simboleve katolike dhe vizitat nga inspektorët dioqezanë, siç përshkruhet në 'kornizën për njohjen e besimit/identiteteve fetare të të gjithë nxënësve në shkollat ETB'. [19]
- Shkollat përgatitore janë shkolla fillore të pavarura, me pagesë, të cilat nuk varen nga shteti për financim. Këto zakonisht shërbejnë për të përgatitur fëmijët për pranimin në shkollat e mesme të pavarura ose vullnetare me pagesë. Shumica janë nën patronazhin e një urdhri fetar.
Arsimi i mesëm
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Shumica e nxënësve hyjnë në shkollën e mesme në moshën 12-13 vjeç. Shumica e nxënësve ndjekin dhe përfundojnë arsimin e mesëm, me afërsisht 90% të atyre që mbarojnë shkollën që japin provimin përfundimtar, Certifikatën e Lënies së Fëmijëve, në moshën 16-19 vjeç (në vitin e 6-të të shkollës së mesme). Arsimi i mesëm në përgjithësi përfundon në një nga katër llojet e shkollave: [20] [21]
- Shkollat e mesme vullnetare, ose thjesht "shkollat e mesme", janë në pronësi dhe menaxhohen nga bashkësi fetare ose organizata private. Shteti financon 90% të pagave të mësuesve. Lidhur me kostot e tjera operative, shumica dërrmuese e shkollave mbulohen 95% nga shteti, ndërsa pjesa tjetër mbulohet kryesisht nga kontributet vullnetare të familjeve të nxënësve, ndërsa një pakicë shkollash kërkojnë tarifa për nxënësit që t'i ndjekin ato dhe nuk marrin subvencione shtetërore përveç pagave të mësuesve. Këto shkolla kujdesen për 57% të nxënësve të shkollave të mesme.
- Kolegjet komunitare, shumica e të cilave më parë quheshin shkolla profesionale, janë në pronësi dhe menaxhohen nga Bordet e Arsimit dhe Trajnimit, me 93% të kostove të tyre që mbulohen nga shteti. Këto shkolla arsimojnë 28% të nxënësve të shkollave të mesme.
- Shkollat gjithëpërfshirëse ose shkollat komunitare u krijuan në vitet 1960, shpesh duke bashkuar shkollat e mesme vullnetare dhe ato profesionale. Ato financohen plotësisht nga shteti dhe drejtohen nga bordet lokale të menaxhimit. Pothuajse 15% e nxënësve të shkollave të mesme ndjekin shkolla të tilla.
- Shkollat Grind janë shkolla private me pagesë, jashtë sektorit shtetëror, të cilat kanë tendencë të ofrojnë vetëm kurrikulën e Ciklit të Lartë për nxënësit e vitit të 5-të dhe të 6-të, si dhe një program njëvjeçar të përsëritur të Diplomës së Përfundimit.
- Gaelcholáistí janë shkolla të nivelit të dytë (vullnetare, profesionale ose gjithëpërfshirëse) të vendosura brenda komuniteteve anglishtfolëse, por në të cilat gjuha irlandeze përdoret si mjeti kryesor i arsimit. Përafërsisht 3% e nxënësve të shkollave të mesme ndjekin këto shkolla.
Në zonat urbane, ka liri të konsiderueshme në zgjedhjen e llojit të shkollës që fëmija do të ndjekë. Theksi i sistemit arsimor në nivelin e dytë është po aq te gjerësia sa edhe te thellësia; sistemi përpiqet ta përgatisë individin për shoqërinë dhe arsimimin ose punën e mëtejshme. Kjo është e ngjashme me sistemin arsimor në Skoci . Në vitin 2022, Programi për Vlerësimin Ndërkombëtar të Studentëve (Pisa) e gjeti Irlandën të renditej e dyta në lexim dhe e 11-ta në matematikë në një anketë botërore për moshën 15 vjeç. [22]
Shih edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Henry, Mark (2021). In Fact An Optimist's Guide to Ireland at 100. Dublin: Gill Books. fq. 113. ISBN 978-0-7171-9039-3. OCLC 1276861968.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Citizensinformation.ie. "Third-level student fees and charges". citizensinformation.ie. Arkivuar nga origjinali më 18 prill 2021. Marrë më 3 gusht 2013.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ "Undergraduate courses of not less than two years duration in colleges in List 1". Arkivuar nga origjinali më 25 janar 2010. Marrë më 2010-02-24.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) Student Finance.ie, information for Undergraduate students - ^ "Fees FAQ". Arkivuar nga origjinali më 11 shkurt 2010. Marrë më 2010-02-24.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) University College Dublin, Administrative Services - Fees & Grants - ^ "Donogh O'Malley's speech announcing free upper secondary education recreated by son". The Irish Times. Arkivuar nga origjinali më 28 shtator 2020. Marrë më 7 korrik 2019.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ Richard Burke, Minister for Education announced at press conference on 5 April 1973 Arkivuar 26 shtator 2007 tek Wayback Machine
- ^ Citizensinformation.ie. "Early Childhood Care and Education Scheme". citizensinformation.ie. Arkivuar nga origjinali më 2 dhjetor 2013. Marrë më 25 nëntor 2013.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ O'Brien, Carl (14 shkurt 2017). "Fifty years after free secondary education, what big idea do we need in 2017?". The Irish Times. Arkivuar nga origjinali më 12 nëntor 2020. Marrë më 18 nëntor 2019.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ Chapter 1, Primary School Curriculum Arkivuar 10 shkurt 2007 tek Wayback Machine, NCCA, 1999
- ^ "Muslim National School". Islamic Foundation of Ireland. Marrë më 29 maj 2023.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ "About us". Shaheeda Zainab Muslim Independent Primary School. Marrë më 29 maj 2023.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ "Education". Dublin Hebrew Congregation. Marrë më 29 maj 2023.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ Catholic Church's Hold on Schools at Issue in Changing Ireland Arkivuar 7 korrik 2017 tek Wayback Machine The New York Times, 21 January 2016
- ^ "Statistics". Statistics Section, Department of Education. 16 tetor 2019. Arkivuar nga origjinali më 21 prill 2021. Marrë më 20 prill 2021.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ a b Citizensinformation.ie. "Ownership of primary schools". citizensinformation.ie. Arkivuar nga origjinali më 9 prill 2010. Marrë më 16 janar 2009.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ a b "Minister Hanafin announces intention to pilot new additional model of Primary School Patronage" (press release). Department of Education and Science. 17 shkurt 2007. Arkivuar nga origjinali më 4 tetor 2020. Marrë më 24 maj 2019.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ "RTÉ News (31 January 2007) - Primary school principals gather in Dublin". RTÉ.ie. Arkivuar nga origjinali më 13 shkurt 2008.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ "Gaelscoileanna with a Multidenominational characteristic spirit". fq. Gaelscoileanna with a Multidenominational characteristic spirit. Arkivuar nga origjinali më 4 tetor 2020. Marrë më 2 shtator 2016.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ Carl O'Brien (12 tetor 2020). "Catholic symbols in State schools to be phased out". The Irish Times. Arkivuar nga origjinali më 20 tetor 2020. Marrë më 19 tetor 2020.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ "Choosing a post-primary school". Citizens Information Board. 30 korrik 2018. Arkivuar nga origjinali më 4 tetor 2020. Marrë më 24 maj 2019.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ "Education Provision in Ireland" (PDF). UNESCO International Board of Education. 2001. Arkivuar nga origjinali më 4 tetor 2020. Marrë më 7 shtator 2009.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ Major international study shows Irish students are the best performers in reading literacy in the OECD and the EU (në anglishte britanike), 2024-01-28, arkivuar nga origjinali më 2025-02-07, marrë më 2025-02-10
