Kërceni tek përmbajtja

Azoti

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Azoti i lëngshëm (nën 196 gradë Celcius)

Azoti u zbulua në vitin 1772 nga kimisti dhe fizikanti Danjell Rateford . Emri azot rrjedh nga Lavoiser, që do të thotë "pa jetë". Azoti eshtë element kimik i grupit të 15-të sistemit periodik, me simbol N dhe numër atomik 7. Azoti gjendet i lirë në natyrë si pjesë përbërëse e ajrit me pjesëmarrje vëllimore 78%.Ai eshte gaz pa ngjyre, pa shije dhe pa ere. Ai perdoret edhe per zhvillimin e bimeve . Jane dy llojeve te bimeve qe e marrin azotin : Bimet qe e marrin azotin direkt nga ajri qe quhen bimet leguminoze sic jane : jonxha , fasulja , bizelja Bimet e marrin azotin direkt nga toka.

Lidhjet e Azotit si salpeteri ishin të njohura edhe ne kohen e lashtë. Kimistët e njihnin acidin e salpetërit si "aqua fortis". Perbërja e acidit të salpetërit dhe acidit të kripës ishte e njohur nën emrin "aqua regia", uji i mbretit, sepse ishte ne gjendje për ta shkrirë edhe arin. Zbulimi i vetë elementit kthehet në kohën e Daniel Rutherfordit në 1772. Ai e quante "noxious air", ajër dëmtues, sepse zjarri ndalej në të. Rreth kësaj kohe edhe Carl Wilhelm Scheele, Henry Cavendish en Joseph Priestley studionin azotin nën emrin "ajër i djegur" dhe "ajër i deflogistizuar".

Përfitimi i Azotit ne industri behët ne dy menyra. Sipas menyres se parë Azoti perfitohet nese bejmë nxemjen e nitritit te amonit . Sipas menyres se dytë Azoti perfitohet nese bejmë sintezen e komponimeve qe kanë azot me hidrogjen. Ate e gjejme poashtu tek komponimet qe permbajne, azot siç jane:nitrati i natriumit ose shalitra e kilit() dhe ne kripra amoniakore.

Emri Latin i Azotit është Nitrogenium

  • Në mungesë të ndonjërit prej tyre bimët nuk mund të zhvillohen normalisht.
  • Azoti, në temperaturë dhome është gaz pa ngjyrë, pa erë dhe pa shije.
  • Azoti nuk është helmues, ai nuk digjet as nuk e ndihmon djegjen.
  • Pak me i lehte se ajri, tretet pak në ujë, ne temperaturen 195, 8 gradë celsius kalon ne lëng, kurse ne 209, 8 g. c. kalon ne gjendje kristalore.
  • Azoti është perbërës i shumë komponimeve të cilat luajnë rol të rëndësishëm në zhvillimin e jetes, ai është perbërës edhe i shumë konponimeve të tjera, siç janë: oksidet e azotit, amoniaku, acidi nitrik, plehërat azotike dhe i shumë konponimeve organike. Keto i formon në gjendje atomike kurse kur është në gjendje molekulare është si gaz inert sepse lidhjës trefishe per me u shkeputë i nevojitet kohë e gjatë dhe energji e madhe.

Nese azoti eshte ne forme atomike, ai bashkevepron me shume elemente te tjera duke i formuar komponimet perkatese:

  • me hidrogjenin formon hidrure (, )
  • me oksigjenin formon okside (, , , , )
  • me elemente halogjene formon halogjenure ()
  • me metale formon nitrure ()
  • PERDORIMI-Azoti perdoret per te krijuar mjedis inert gjate transportimit te lendeve pelcitese, per prodhimin e qelikut te pa oksidueshem, per majtjen e ushqimit te fresket gjate transportimit, per perfitimin e amoniakut, acidit nitrik, pleherave azotike, eksploziveve, gjate prodhimit te pjeseve elektronike, transistoreve, diodave etj.

Fjala azot rrjedh nga fjala greke qe thotë pa jete. Këtë emër e ka marrë per shkak qe në atmosferën me azot nuk mund të jetohet. Emri tjeter "nitrogjen" rrjedh gjithashtu nga greqishtja nitro-gene qe do te thotë formues i shalites. Pra është perberes i komponimit Nitrati i natriumit ( shalitra e Kilit-NaNO3).: KOMPONIMET: Amoniaku() është komponim i azotit i cili në natyrë gjindet ne gazrat e vullkanëve dhe ne ato vendet ku bëhët shpartallimi i substancave organike.

Perfitohet:

1. Nëse ne klorurin e amonit veprojmë me baza te forta siç jane : , etj.

2. Sipas menyres se dytë perfitohet nëse bëjmë sintezen e azotit me hidrogjen sipas reaksionit: , procesi zhvillohet ne temperature 400-500 gradë Celcius dhe shtypje 20M Pa, ne prani te katalizatorëve.

Lende te para kryesore per perfitimin e amoniakut jane gazi natyror, avulli i ujit dhe ajri. Amoniaku është gaz pa ngjyrë me erë karakteristike therese, ne atmosfere me amoniak na lotojnë sytë, me i lehte se ajri. Tretet shume në ujë dhe formon acidin nitrik, nje vellim uje tret 700 vellime amoniak. Perdoret në industri per mbushjen e


Ky artikull nga Kimia është i cunguar. Ti mund të ndihmosh Wikipedian duke e përmirësuar këtë artikull.