Beowulf

Beowulf është një poemë epike e vjetër angleze në traditën e legjendës heroike gjermanike e përbërë nga 3182 rreshta aliterativë . Është një nga veprat më të rëndësishme dhe më të përkthyera të letërsisë së vjetër angleze .

Vështrim

Data e hartimit të kësaj vepre është një çështje debati mes studiuesve; Datimi i vetëm i sigurt është për dorëshkrimin, i cili u prodhua midis viteve 975 dhe 1025 pas Krishtit. Studiuesit e quajnë autorin anonim "Poeti Beowulf ". Historia zhvillohet në Skandinavinë pagane në shekujt 5 dhe 6. Beowulf, një hero i Geats, i vjen në ndihmë Hrothgar, mbretit të danezëve, salla e të cilit Heorot është sulmuar nga përbindëshi Grendel për dymbëdhjetë vjet. Pasi Beowulf e vret atë, nëna e Grendelit hakmerret dhe nga ana tjetër mposhtet. Fitimtar, Beowulf shkon në shtëpi në Geatland dhe bëhet mbreti i Geats. Pesëdhjetë vjet më vonë, Beowulf mund një dragua, por plagoset për vdekje në betejë. Pas vdekjes së tij, shërbëtorët e tij e djegin trupin e tij dhe ngrenë një bar në një kodër në kujtim të tij.

Studiuesit kanë debatuar nëse Beowulf është transmetuar gojarisht, duke ndikuar në interpretimin e tij: nëse ai është kompozuar herët, në kohët pagane, atëherë paganizmi është qendror dhe elementët e krishterë janë shtuar më vonë, ndërsa nëse është kompozuar më vonë, me shkrim, nga një i krishterë, atëherë elementët pagan mund të jenë arkaizues dekorativ; disa studiues mbajnë edhe një pozicion të ndërmjetëm. Beowulf është shkruar kryesisht në dialektin saksone të vonë perëndimor të anglishtes së vjetër, por shumë forma të tjera dialektore janë të pranishme, duke sugjeruar se poema mund të ketë pasur një transmetim të gjatë dhe kompleks në të gjithë zonat dialektore të Anglisë.

Ka pasur prej kohësh kërkime mbi ngjashmëritë me traditat dhe tregimet e tjera, duke përfshirë sagën islandeze Grettis, historinë norvegjeze të Hrolf Kraki dhe shërbëtorit të tij që ndryshon formën e ariut , Bodvar Bjarki, përrallën popullore ndërkombëtare "Përralla e djalit të ariut" dhe përrallën popullore irlandeze "Dora dhe fëmija". Janë bërë përpjekje të vazhdueshme për të lidhur Beowulf me tregimet nga Odisea e Homerit ose Eneida e Virgjilit . Më të qarta janë paralelet biblike, me aludime të qarta për librat e Zanafillës, Eksodit dhe Danielit .

Poema ka mbijetuar në një kopje të vetme në dorëshkrimin e njohur si Nowell Codex . Ai nuk ka titull në dorëshkrimin origjinal, por është bërë i njohur me emrin e protagonistit të tregimit. Në 1731, dorëshkrimi u dëmtua nga një zjarr që përfshiu Shtëpinë Ashburnham në Londër, e cila strehonte koleksionin e dorëshkrimeve mesjetare të Sir Robert Cotton . Ai mbijetoi, por margjinat u karbonizuan dhe disa lexime humbën. Kodiku Nowell është i vendosur në Bibliotekën Britanike . Poema u transkriptua për herë të parë në 1786; disa vargje u përkthyen për herë të parë në anglishten moderne në 1805, dhe nëntë përkthime të plota u bënë në shekullin e 19-të, duke përfshirë ato nga John Mitchell Kemble dhe William Morris . Pas vitit 1900, u bënë qindra përkthime, qoftë në prozë, në vargje të rimuara apo në vargje aliterative, disa relativisht besnike, disa arkaizuese, disa duke u përpjekur ta zbutin veprën. Ndër përkthimet moderne më të njohura janë ato të Edwin Morgan, Burton Raffel, Michael J. Alexander, Roy Liuzza dhe Seamus Heaney . Vështirësia e përkthimit <i id="mwZw">të Beowulf</i> është hulumtuar nga studiues duke përfshirë JRR Tolkien (në esenë e tij " Për përkthimin <i id="mwag">e Beowulf</i> " ), i cili punoi në një varg dhe një përkthim në prozë të tijën.

Shih edhe

• Historia e letërsisë

Literatura

• Andersson, Theodore M. (1998). "Sources and Analogues". përmbledhur nga Bjork, Robert E.; Niles, John D. (red.). A Beowulf Handbook. Lincoln, Nebraska: University of Nebraska Press. fq. 125–148. ISBN 978-0803261501. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Chambers, Raymond Wilson (1921). Beowulf: An Introduction to the Study of the Poem. The University Press. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Chickering, Howell D. (2002). "Beowulf and 'Heaneywulf': review" (PDF). The Kenyon Review. New. 24 (1): 160–178. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 9 tetor 2022. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Cook, Albert Stanburrough (1926). Beowulfian and Odyssean Voyages. Connecticut Academy of Arts and Sciences. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Greenfield, Stanley (1989). Hero and Exile. Hambleton Press. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Joy, Eileen A. (2005). "Thomas Smith, Humfrey Wanley, and the 'Little-Known Country' of the Cotton Library" (PDF). Electronic British Library Journal. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 9 tetor 2022. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Kiernan, Kevin (1996). Beowulf and the Beowulf Manuscript. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan. ISBN 978-0-472-08412-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Jaillant, Lise. "A Fine Old Tale of Adventure: Beowulf Told to the Children of the English Race, 1898–1908." Children's Literature Association Quarterly 38.4 (2013): 399–419
• Liuzza, Roy M. (2013) [2000]. Beowulf: facing page translation (bot. 2nd). Broadview Press. ISBN 978-1554811137. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Lord, Albert (1960). The Singer of Tales. Harvard University Press. ISBN 978-0674002838. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Magennis, Hugh (2011). Translating Beowulf : modern versions in English verse. D.S. Brewer. ISBN 978-1-84384-394-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Mitchell, Bruce; Robinson, Fred C. (1998). Beowulf: an edition with relevant shorter texts. Blackwell. ISBN 978-0631172260. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Neidorf, Leonard, red. (2014). The Dating of Beowulf: A Reassessment. D.S. Brewer. ISBN 978-1-84384-387-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• North, Richard (2006). "The King's Soul: Danish Mythology in Beowulf". Origins of Beowulf: From Vergil to Wiglaf. Oxford University Press. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Orchard, Andy (2003a). A Critical Companion to Beowulf. D.S. Brewer. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Panzer, Friedrich (1910). Studien zur germanischen Sagengeschichte – I. Beowulf. C. H. Beck (O. Beck). {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!), and II. Sigfrid (në gjermanisht)
• Puhvel, Martin (1979). Beowulf and Celtic Tradition. Wilfrid Laurier University Press. ISBN 978-0889200630. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Robinson, Fred C. (2002) [1991]. "Beowulf". përmbledhur nga Godden, Malcolm; Lapidge, Michael (red.). The Cambridge Companion to Old English Literature. Cambridge University Press. fq. 142–159. ISBN 978-0-521-37794-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Schulman, Jana K.; Szarmach, Paul E. (2012). "Introduction". përmbledhur nga Schulman, Jana K.; Szarmach, Paul E. (red.). Beowulf and Kalamazoo. Medieval Institute. fq. 1–11. ISBN 978-1-58044-152-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Stanley, E. G. (1981). "The date of Beowulf: some doubts and no conclusions". përmbledhur nga Chase, Colin (red.). The Dating of Beowulf. Toronto Old English Series. Vëll. 6. Toronto: University of Toronto Press. fq. 197–212. ISBN 0-8020-7879-6. JSTOR 10.3138/j.ctt1287v33.18. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Tolkien, John Ronald Reuel (2006). Bliss, Alan (red.). Finn and Hengest. HarperCollins. ISBN 0-261-10355-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Tolkien, John Ronald Reuel (1997) [1958]. Beowulf: The Monsters and the Critics and other essays. London: HarperCollins. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Tolkien, John Ronald Reuel (1958). Beowulf: The Monsters and the Critics and other essays. London: HarperCollins. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Vickrey, John F. (2009). Beowulf and the Illusion of History. University of Delaware Press. ISBN 978-0980149661. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Zumthor, Paul (1984). Englehardt, Marilyn C. (translator). "The Text and the Voice". New Literary History. 16 (1): 67–92. doi:10.2307/468776. JSTOR 468776. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)