Elitizmi
Elitizmi është nocioni se individët që formojnë një elitë - një grup i zgjedhur me cilësi të dëshirueshme si intelekti, pasuria, pushteti, tërheqja fizike, dallueshmëria, aftësitë e veçanta, përvoja, prejardhja - kanë më shumë gjasa të jenë konstruktivë për shoqërinë dhe meritojnë ndikim ose autoritet më të madh.[1] Termi elitizëm mund të përdoret për të përshkruar një situatë në të cilën pushteti është i përqendruar në duart e një numri të kufizuar njerëzish. Besimet që janë në kundërshtim me elitizmin përfshijnë egalitarizmin, anti-intelektualizmin (kundër institucioneve të fuqishme që perceptohen të kontrollohen nga elitat), populizmin dhe teorinë politike të pluralizmit.
Teoria e elitës është analiza sociologjike ose e shkencës politike e ndikimit të elitës në shoqëri: teoricienët e elitës e konsiderojnë pluralizmin si një ideal utopik. Elitizmi është i lidhur ngushtë me klasën shoqërore dhe atë që sociologët e quajnë "stratifikim shoqëror". Në shoqëritë moderne perëndimore, stratifikimi shoqëror zakonisht përcaktohet në terma të tre klasave të dallueshme shoqërore: klasa e sipërme, klasa e mesme dhe klasa e ulët.[2]
Disa sinonime për "elitë" mund të jenë "klasë e lartë" ose "aristokratike", që tregon se individi në fjalë ka një shkallë relativisht të madhe kontrolli mbi mjetet e prodhimit të një shoqërie. Kjo përfshin ata që e fitojnë këtë pozicion për shkak të mjeteve socioekonomike dhe jo të arritjeve personale.
Karakteristikat
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Atributet që identifikojnë një elitë ndryshojnë; arritjet personale mund të mos jenë thelbësore. Statusi i elitës mund të bazohet në arritjet personale, siç janë diplomat nga universitetet më të mira ose stazhet dhe ofertat mbresëlënëse të punës, si dhe në prejardhjen ose famën e trashëguar nga prindërit ose gjyshërit.
Si term, "elitë" zakonisht përshkruan një person ose grup njerëzish që janë anëtarë të klasës më të lartë të shoqërisë, dhe pasuria mund të kontribuojë në atë përcaktim klasor. Atributet personale që zakonisht pretendohen nga teoricienët elitistë si karakteristikë e elitës përfshijnë: studim rigoroz të, ose arritje të mëdha brenda, një fushe të caktuar; një histori të gjatë kompetence në një fushë të kërkuar; një histori të gjerë përkushtimi dhe përpjekjesh në shërbim të një disipline specifike (p.sh., mjekësi ose drejtësi) ose një shkallë të lartë arritjesh, trajnimi ose mençurie brenda një fushe të caktuar; një shkallë të lartë disipline fizike.
Elitistët kanë tendencë të favorizojnë sisteme shoqërore si teknokracia, e kombinuar me meritokraci dhe/ose plutokraci, në krahasim me egalitarizmin politik dhe populizmin. Elitistët besojnë se vetëm disa "ndikues dhe tronditës" e ndryshojnë vërtet shoqërinë, në vend të shumicës së njerëzve që votojnë dhe zgjedhin vetëm elitat në pushtet.
Shiko edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ "elitist - definition of elitist in English | Oxford Dictionaries". Oxford Dictionaries | English. Arkivuar nga origjinali më 25 shtator 2016. Marrë më 2025-06-16.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Saunders, Peter (1990). Social class and stratification. Internet Archive. London : Routledge. ISBN 978-0-415-04125-6.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)