Kërceni tek përmbajtja

Gjinia në shoqërinë Bugis

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Në shoqërinë Bugis, bissu androgjene janë priftërinj, shamanë, magjistarë ose mediumë.

Bugis si popullsi është është grupi etnik më i madh ndër 3 grupet kryesore etnike të Sulawesit Jugor në Indonezi, [1] [2] me rreth 3 milionë banorë. Shumica e Bugisëve janë myslimanë, por shumë rite paraislame vazhdojnë të respektohen në kulturën e tyre, përfshirë edhe këndvështrimin se gjinia ekziston në një spektër. [3] Shumica e Bugisëve u konvertuan nga animizmi në Islam në fillim të shekullit të 17-të; [4] një numër i vogël është konvertuar në krishterim, por ndikimi i Islamit mbetet shumë i theksuar në shoqërinë e tyre. [5]

Në kontrast me binarin gjinor, shoqëria Bugis njeh pesë gjini: makunrai, oroané, bisu, kalabai dhe kalalai. [6] Sipas antropologes Sharyn Graham Davies, koncepti i pesë gjinive ka qenë një pjesë thelbësore e kulturës së tyre për të paktën gjashtë shekuj, duke përmendur tradita të ngjashme edhe në Tajlandë, Malajzi, Indi dhe Bangladesh. [7]

Oroané krahasohen në mënyrë të përafërt me burrat cisgjinorë, makkunrai me gratë cisgjinore, calalai me burrat transgjinorë dhe calabai me gratë transgjinore,[8] ndërsa bisutë krahasohen me persona androgjenë ose interseks dhe janë të nderuar si shamanë apo priftërinj të komunitetit.[9] Klasifikimi i calabai, calalai dhe bissu si gjini të treta është subjekt debatesh. Këto role shihen gjithashtu si thirrje thelbësore profesionale dhe shpirtërore, të cilat nuk lidhen drejtpërdrejt me ndarjen gjinore mashkull-femër.[10][11]

Në jetën e përditshme shoqërore, bisutë, calabai dhe calalai mund të hyjnë si në banesat ashtu edhe në fshatrat e burrave dhe grave.

Bisutë

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Bisutë janë një nga 5 gjinitë e bugive. Ka teori të ndryshme në lidhje me origjinën e tyre përfundimtare. [12]

Që dikush të konsiderohet bisu, të gjitha aspektet e gjinisë duhet të ndërthuren për të formuar një tërësi. Besohet se lind me prirjen për t’u bërë bissu, gjë që zbulohet tek një foshnjë me gjenitali të paqartë. Këto gjenitali të paqarta nuk kanë pse të jenë të dukshme; një mashkull normativ që bëhet bissu besohet të jetë femër nga brenda. Kjo ndërthurje e gjinive mundëson shfaqjen e një identiteti "meta-gjinor".

Megjithatë, vetëm gjenitalet e paqarta nuk mjaftojnë për të qenë bisu.[13] Personi duhet gjithashtu të mësojë gjuhën, këngët dhe magjitë tradicionale dhe të ketë dhunti për të dhënë bekime. Për t’u konsideruar një bisu i “vërtetë”, individi duhet të kalojë nëpër rituale të nisjes dhe të ketë mentorim nga një bissu tjetër, por kjo praktikë është në rënie për shkak të pakësimit të njerëzve që marrin këtë rol.[14] Pritet që bisutë të qëndrojnë të celibatarë dhe të veshin rroba konservatore. [15] Në praktikë, shumë bissu përfshihen në marrëdhënie seksuale (veçanërisht me oroané), por kjo nuk pranohet hapur dhe njohja publike e këtyre marrëdhënieve shihet si rrënuese për fuqinë shpirtërore të bisusë. [16]

Në kulturën bugis paraislamike, bisutë shiheshin si ndërmjetës midis njerëzve dhe perëndive, sipas antropologut indonezian, profesorit Halilintar Lathief. Bisutë lidhen ngushtë me perëndeshën e hënës, e cila është një figurë femërore, por androgjene, dhe konsiderohen si pasardhës shpirtërorë. [17] Deri në vitet 1940, bisutë kishin ende një rol qendror në ruajtjen e riteve të lashta të pallateve mbretërore, përfshirë kurorëzimet e mbretërve dhe mbretëreshave. [18] Historikisht, bisutë kanë pasur një rol të rëndësishëm edhe në ceremoni të tjera, veçanërisht në dasma dhe lindje.

Vetë kategoria e bisuve, ka nënkategori me role të ndryshme, ashtu siç përshkruhen në poemat tradicionale si La Galigo.

Njëra prej tyre përfshin ata që rrjedhin drejtpërdrejt nga perënditë dhe që kanë lidhje të ngushta me oborret mbretërore dhe fisnikërinë. Kategoria e dytë përfshin bisutë që janë pronarë tokash, por që nuk marrin pjesë në role shpirtërore. Kategoria e fundit përbëhet nga bisutë që kanë rol kryesor në drejtimin e riteve fetare.

Persekutimi

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Shoqëria bugi ka një besim kulturor se të pesë gjinitë duhet të bashkëjetojnë në harmoni, [19] por deri në vitin 2019, numri i bisuve kishte rënë ndjeshëm, pas viteve me përndjekje në rritje dhe zbehjes së traditës që i nderonte ata si priftërinj tradicionalë të komunitetit. Bisutë kanë arritur të mbijetojnë kryesisht duke marrë pjesë në dasma si “nuse nderi” (maids of honour), duke punuar si fermerë, si dhe duke ushtruar rolet e tyre kulturore si priftërinj. Grupet islamike radikale, policia dhe politikanët kanë kontribuar në shtimin e ngacmimeve dhe diskriminimit ndaj personave joheteroseksualë në Indonezi.

Gjatë sundimit kolonial holandez, toleranca ndaj bisusë ishte e përzier. Qeveria koloniale lejonte disa struktura shoqërore vendase të qëndronin në fuqi për të ruajtur produktivitetin bujqësor dhe sepse i shihte traditat vendase si një mjet për të frenuar përhapjen e islamizmit. [20] [21] Megjithatë, kolonët holandezë kontribuan në krijimin e një mjedisi armiqësor ndaj praktikave dhe identiteteve seksuale që i konsideronin si “amorale”, duke i përdorur këto dallime për të theksuar distancën nga popullsia vendase. [22] Pas pavarësisë në vitin 1949, mbretëritë e lashta bugi u përfshinë në republikën e re dhe roli i bisusë u shty gjithnjë e më shumë në periferi për shkak të lidhjeve të tyre me fisnikërinë bugi. Edhe pse traditat e tyre bashkëjetuan për një kohë të gjatë me idealet islame para pavarësisë, një rebelim islamik rajonal në Sulawesi Jugore (i njohur si Operasi Tobat, pjesë e kryengritjes së Darul Islam) çoi në një shtim të përndjekjes. Me përkeqësimin e klimës ndaj personave joheteroseksualë, gjithnjë e më pak njerëz ishin të gatshëm të merrnin rolin e bisusë. [23] Me ardhjen në pushtet të regjimit të Rendit të Ri të Suhartos, bisutë u margjinalizuan duke u trajtuar si elementë devijantë dhe jo-islamikë në shoqërinë indoneziane. Ata u shënjestruan gjithashtu për shkak të lidhjeve të supozuara me Partinë Komuniste të Indonezisë.[24] [25] Përndjekja përfshinte ndalimin e praktikave të bisuve, shkatërrimin e objekteve me rëndësi shpirtërore, asimilimin e detyruar në role mashkullore dhe ekzekutimin e shumë individëve bisu.

Në periudhën pas-Suharto, janë bërë përpjekje për të ringjallur praktikat tradicionale të bisuve ku shumë elemente të zakonit të tyre janë ndërthurur me traditën islame. Bisutë mund të gjenden duke dhënë bekime për pelegrinët që shkojnë në Haxh dhe madje duke marrë vetë pjesë në pelegrinazh. [26] Megjithatë, kjo ringjallje ka bërë që zakonet e bissu të shihen gjithnjë e më shumë si atraksione për turistët, çka i redukton ato në argëtim dhe shpërfill sfondin shpirtëror mbi të cilin janë ndërtuar. Bisutë përjetojnë më shumë pranim dhe respekt shoqëror kur shihen duke përmbushur rolet e tyre shpirtërore, por në rastet kur nuk e bëjnë këtë, shpesh pritet që të përshtaten me rolet më të ngurta mashkull/femër. Megjithëse bissu janë shpirtërisht të veçantë nga personat jobinare apo interseks, kjo ndarje po bëhet gjithnjë e më e paqartë. Sot, shumë bisu janë angazhuar në profesione që lidhen më ngushtë me rolet varia, si për shembull grimi i nuseve. Edhe brenda vetë shoqërisë bugi, roli i bissu kohët e fundit është ngatërruar me ato të calalai dhe calabai. Për shkak të rënies së numrit të bisuve, disa rite kanë filluar të zëvendësojnë bisutë me kalalai dhe kalabai. [27]

Kalabai

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Sipas sistemit gjinor të bugive, kalabai janë njerëzit të cilët lindin me gjini mashkull, por marrin rolin shoqëror të grave heteroseksuale. Veshja dhe shprehja e tyre gjinore janë dukshëm femërore, por nuk përputhen drejtpërdrejt me ato të grave “tipike” heteroseksuale. Veçanërisht në epokën moderne, moda e kalabait është e ndikuar edhe nga stile jashtë kulturës tradicionale bugi, si nga burime islame apo të krishtera. Roli tipik kalabai përfshin organizimin e dasmave dhe parukerinë.

Balerinë Calabai, 1953

Kalalai

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Kalalai janë persona që lindin me gjini femër, por marrin rolet shoqërore të burrave heteroseksualë. Ata paraqiten si burra, kryejnë punë burrash dhe jetojnë me partnere femra, me të cilat adoptojnë fëmijë. Edhe pse zakonisht vishen në mënyrë mashkullore, shumë kalalai përfshijnë elementë të veçantë që tregojnë identitetin e tyre unik, si për shembull vendosja e një vathi vetëm në veshin e djathtë (ndryshe nga oroané që e vendosin në të majtë dhe makunrai që i vendosin në të dy veshët).

Kalalai janë një përzierje të virtyteve femërore dhe mashkullore, si përkushtimi dhe trimëria. Ata mund të shfaqin sjellje si mashkullore ashtu edhe femërore, dhe kjo shprehje është shpesh fluide, në varësi të rastit apo kontekstit.

Numri i kalalave është më i vogël edhe në krahasim me bisutë apo kalabai, pasi shumë persona shkurajohen të identifikohen si kalalai. Në përgjithësi, ekziston një nivel më i lartë diskriminimi ndaj personave që lindin femra dhe heqin dorë nga roli tradicional i nënës dhe bashkëshortes, pasi shpesh stereotipizohen si dembele. Gjithashtu, puna e tyre është më pak e dukshme për publikun, pasi shpesh përqendrohet në bujqësi, ndryshe nga kalabai, që shihen më shpesh në role si kuzhinierë, parukierë dhe organizatorë dasmash, një ndryshim që mund të ushqejë më tej këto stereotipe.

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ Peletz, Michael G. (2009). Gender Pluralism: Southeast Asia Since Early Modern Times (në anglisht). Routledge. ISBN 978-0-415-93161-8. OCLC 351812201.
  2. ^ Pelras, Christian (1996). "The Bugis (abstract)". Journal of Southeast Asian Studies (në anglisht). Blackwell. 30 (2): xiii, 386.
  3. ^ Davies, Sharyn Graham (17 qershor 2016). "What we can learn from an Indonesian ethnicity that recognizes five genders". The Conversation (në anglisht). Marrë më 27 shkurt 2019.
  4. ^ Pelras, Christian (1997). The Bugis (në anglisht). John Wiley & Sons. fq. 4. ISBN 978-0-631-17231-4.
  5. ^ June, Karlana (23 shkurt 2015). "The Bugis Five Genders and Belief in a Harmonious World". Prezi (në anglisht). Marrë më 27 shkurt 2019.
  6. ^ Graham Davies, Sharyn (2006). Challenging Gender Norms: Five Genders Among Bugis in Indonesia. Case Studies in Cultural Anthropology (në anglisht). Thomson Wadsworth. fq. xi. ISBN 978-0-495-09280-3. OCLC 476076313.
  7. ^ Ibrahim, Farid M (27 shkurt 2019). "Homophobia and rising Islamic intolerance push Indonesia's intersex bissu priests to the brink" (në anglisht). Australian Broadcasting Corporation News. Arkivuar nga origjinali më 27 shkurt 2019. Marrë më 27 shkurt 2019.{{cite news}}: Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  8. ^ Graham Davies, Sharyn (2006). Challenging Gender Norms: Five Genders Among Bugis in Indonesia. Case Studies in Cultural Anthropology (në anglisht). Thomson Wadsworth. fq. xi. ISBN 978-0-495-09280-3. OCLC 476076313.
  9. ^ Ibrahim, Farid M (27 shkurt 2019). "Homophobia and rising Islamic intolerance push Indonesia's intersex bissu priests to the brink" (në anglisht). Australian Broadcasting Corporation News. Arkivuar nga origjinali më 27 shkurt 2019. Marrë më 27 shkurt 2019.{{cite news}}: Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  10. ^ Boellstorff, Tom (2005). The Gay Archipelago: Sexuality and Nation in Indonesia (në anglisht). Princeton University Press. fq. 38–40.
  11. ^ Idrus, Nurul Ilmi (2016). Gender Relations in an Indonesian Society (në anglisht). Brill. fq. 32–35.
  12. ^ "Sex, Gender, and Priests in South Sulawesi, Indonesia" (PDF) (në anglisht). International Institute for Asian Studies. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 21 korrik 2011. Marrë më 2011-07-25.
  13. ^ "Sulawesi's fifth gender". Inside Indonesia (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 28 korrik 2012. Marrë më 2011-07-25.
  14. ^ Andaya, Leonard (2001). Other Pasts: Women, Gender and History in Early Modern Southeast Asia (në anglisht). Univ of Hawaii at Manoa. fq. 35–44.
  15. ^ Ibrahim, Farid M (27 shkurt 2019). "Homophobia and rising Islamic intolerance push Indonesia's intersex bissu priests to the brink" (në anglisht). Australian Broadcasting Corporation News. Arkivuar nga origjinali më 27 shkurt 2019. Marrë më 27 shkurt 2019.{{cite news}}: Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  16. ^ Nanda, Serena (1999). Gender Diversity: Crosscultural Variations (në anglisht). Waveland Press. fq. 92–94.
  17. ^ Andaya, Leonard (2001). Other Pasts: Women, Gender and History in Early Modern Southeast Asia (në anglisht). Univ of Hawaii at Manoa. fq. 35–44.
  18. ^ Ibrahim, Farid M (27 shkurt 2019). "Homophobia and rising Islamic intolerance push Indonesia's intersex bissu priests to the brink" (në anglisht). Australian Broadcasting Corporation News. Arkivuar nga origjinali më 27 shkurt 2019. Marrë më 27 shkurt 2019.{{cite news}}: Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  19. ^ June, Karlana (23 shkurt 2015). "The Bugis Five Genders and Belief in a Harmonious World". Prezi (në anglisht). Marrë më 27 shkurt 2019.
  20. ^ Thamrin, Umar (nëntor 2015). "How Economy Matters to Indigenous Identity of Bissu, Transgender Priests of South Sulawesi, Indonesia". Asia Research Institute (në anglisht). Working Paper Series (241).
  21. ^ Pelras, Christian (1994). "Religion, Tradition, and the Dynamics of Islamization in South Sulawesi". Indonesia (në anglisht). 57 (57): 133–154. doi:10.2307/3351245. JSTOR 3351245. {{cite journal}}: |hdl-access= ka nevojë për |hdl= (Ndihmë!)
  22. ^ Gouda, Frances (1995). Dutch Culture Overseas: Colonial Practice in the Netherlands Indies, 1900-1942 (në anglisht). Amsterdam University Press.
  23. ^ Ibrahim, Farid M (27 shkurt 2019). "Homophobia and rising Islamic intolerance push Indonesia's intersex bissu priests to the brink" (në anglisht). Australian Broadcasting Corporation News. Arkivuar nga origjinali më 27 shkurt 2019. Marrë më 27 shkurt 2019.{{cite news}}: Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  24. ^ Boellstorff, Tom (2005). The Gay Archipelago: Sexuality and Nation in Indonesia (në anglisht). Princeton University Press. fq. 38–40.
  25. ^ Lathief, Halilintar (2004). Bissu: pergulatan dan peranannya di masyarakat Bugis (në indonezisht). Desantara.
  26. ^ Nanda, Serena (1999). Gender Diversity: Crosscultural Variations (në anglisht). Waveland Press. fq. 92–94.
  27. ^ Andaya, Leonard (2001). Other Pasts: Women, Gender and History in Early Modern Southeast Asia (në anglisht). Univ of Hawaii at Manoa. fq. 35–44.

Lidhje të jashtme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Gjinia_në_shoqërinë_Bugis&oldid=2811145"