Gjuhët e Ukrainës

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Gjuha zyrtare e Ukrainës është ukrainishtja, një gjuhë sllave e lindjes e cila është gjuhë amtare e 67.5% e popullsisë së Ukrainës. Rusishtja është gjuhë amtare e 29.6% e popullsisë së Ukrainës dhe pjesa tjetër (2.9%) janë folësit amtarë të gjuhëve të tjera.[1] Etnologjia liston 40 gjuhët e pakicave dhe dialektet; thuajse të gjitha janë amtare të ish - Bashkimit Sovjetik.

Sipas Nenit 10 të Kushtetutës së Ukrainës shteti ka një detyrim për të siguruar zhvillim gjithëpërfshirës dhe funksionimin e gjuhës ukrainase në të gjitha sferat e jetës shoqërore në të gjithë Ukrainën, ndërsa për të garantuar zhvillim të lirë, përdorimin dhe mbrojtjen e gjuhës ruse dhe gjuhëve të tjera të pakicave kombëtare të Ukrainës.

Gjuha dhe jeta e përditshme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Një anketë e gushtit të vitit 2011 nga Qendra Razumkov tregoi se 53.3% e të anketuarve përdorin gjuhën ukrainase në jetën e përditshme, ndërsa 44.5% përdorin rusishten.[2]

Në tetor të vitit 2009 anketa nga FOM-Ukrainë e 1,000 të anketuarve, 52% deklaruan që ata përdorin rusishten si "Gjuhën e tyre të komunikimit", ndërsa 41% e të anketuarve deklarojnë se e përdorin gjuhën ukrainase dhe 8% pohuan se ata përdorin një kombinim i të dyjave.[3]

Një anketë e marsit të vitit 2010 nga Grupi Research & Branding tregoi se 65% konsideruan gjuhën ukrainase si gjuhën e tyre amtare dhe 33% rusishten. Ky sondazh tregoi gjithashtu standardin e njohurive për gjuhën ruse (gjuhën bisedore të lirë, shkrim dhe lexim) në Ukrainën aktuale është me përqindje më të lartë (76%) se standardi i njohjes së gjuhës ukrainase (69%). Më shumë të anketuar preferojnë të flasin gjuhën ukrainase (46%) se sa rusishten (38%) me 16% që preferojnë të flasin që të dyja në mënyrë të barabartë.

Në anketën e majit të vitit 2012 nga vlerësimi 50% e të anketuarve kanë konsideruar gjuhën ukrainase si gjuhën e tyre amtare, 29% rusishten, 20% i konsiderojnë të dyja si gjuhën ukrainase ashtu edhe rusishten si gjuhën e tyre amtare dhe 1% e konsiderojnë një gjuhë tjetër gjuhën e tyre amtare.[4]

Një anketë e mbajtur në nëntor të vitit 2009 zbuloi se 54.7% e popullsisë së Ukrainës besojnë se çështja e gjuhës në Ukrainë është e parëndësishme, se çdo person mund të flasë në gjuhën të cilën ai ose ajo preferon dhe që shumë probleme më të rëndësishme ekzistojnë në vend; 14.7% e të anketuarve deklaruan se çështja e gjuhës është një problem urgjent që nuk mund të shtyhet dhe që bën thirrje për zgjidhje të menjëhershme; të tjerët 28.3% besonin se ndërsa problemi i gjuhës duhet të zgjidhet, kjo do të mund të shtyhet.[5]

Gjuhët aktuale[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Gjuhët e Ukrainës, sipas Ethnologue, janë si më poshtë. (Nuk përfshihen Vlax Rome, Jakati, dhe sllovake, për të cilat asnjë e dhënë e popullsisë nuk është në dispozicion):[6]

  • Ukrainase: 32,000,000 (2001)
  • Ruse: 8,330,000 (2001)
  • Jidishët Lindor: 634,000 (1991)
  • Rusyn: 560,000 (2000)
  • Rumunë/Moldavë: 319,000 (2001)
  • Bjellorusisht: 276,000 (2001)
  • Crimean Tatar: 260,000 (2006)
  • Bullgare: 234,000
  • Gjuha e shenjave Ukrainase: 223,000 (2014)
  • Hungarishtja: 157,000 (2001)
  • Polonishtja: 144,000 (2001)
  • Armenishtja: 99,900
  • Urum: 95,000 (2000)
  • Gjermanisht: 33,000 (2001)
  • Gagauz: 25,000 (2007)
  • Roma Karpate : 21,200 (2001)
  • Çeke: 21,000 (1970)
  • Greqishtja: 5,850 (2001)
  • Serbishtja: 5,000
  • Bashkort: 3,670
  • Krimchak: 200 (2007)
  • Karaim: 6 (2007)

Gjuhët rajonale[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Si rezultat i legjislacionit me titull 'Projektligji mbi parimet e shtetit të politikës gjuhësore", i cili u miratua nga Verkhovna Rada në gusht të vitit 2012, gjuhët që fliten nga të paktën 10% e popullsisë së Oblastit u bë e mundur të ngritet për në statusin e 'gjuhës rajonale'. Ndërsa gjuha ukrainase ka mbetur gjuha e vetme zyrtare e vendit gjithëkombëtare, gjuhët e tjera, të varura nga miratimi i tyre nga autoritetet Oblaste, u bë e një medium i pranuar i komunikimit në fushën e arsimit, zyrat e pushtetit lokal, gjykatat dhe korrespondenca zyrtare.[7]

Rajoni Gjuhët 

Rajonale

Rajoni Gjuhët

rajonale

Autonomous Republic of Crimea Republika Autonome e Krimesë Crimean Tatar  Luhansk Oblast Rusishtja
 Cherkasy Oblast  Lviv Oblast
 Chernihiv Oblast  Mykolaiv Oblast Rusishtja[8]
 Chernivtsi Oblast Moldovan (Tarasivtsi village only)[9]  Odessa Oblast Rusishtja
 Dnipropetrovsk Oblast Russian  Poltava Oblast
 Donetsk Oblast Rusishtja  Rivne Oblast
 Ivano-Frankivsk Oblast Sevastopol Sevastopol City Rusishtja
 Kharkiv Oblast Rusishtja  Sumy Oblast
 Kherson Oblast Rusishtja[10]  Ternopil Oblast
 Khmelnytskyi Oblast  Vinnytsia Oblast
 Kiev Oblast  Volyn Oblast
 Kirovohrad Oblast  Zakarpattia Oblast Hungarishtja
 

(vetëm qyteti Berehove)[9] Rumunishtja (vetëm fshati Bila Tserkva) [11]

Kiev Qyteti Kyiv  Zaporizhia Oblast Rusishtja
 Zhytomyr Oblast

Faktet historike[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Sipas regjistimit rus të vitit 1897 në territorin e nëntë të guberniyas Ruse në Ukrainën moderne ka dhënë rezultatet e mëposhtme:

Përbërja e gjuhës
Lista e rajoneve të përmendura
  • Poltava Governorate
  • Kharkov Governorate
  • Podolie Governorate
  • Kiev Governorate
  • Volyn Governorate
  • Yekaterinoslav Governorate
  • Chernigov Governorate
  • Kherson Governorate
  • Taurida Governorate

Harta[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Shih edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ Ukrainian Census (2001)
  2. ^ [1] Arkivuar 8 prill 2014 tek Wayback Machine, tsn.ua - Razumkov Centre (Ukrainian)
  3. ^ FOM-Ukraine opinion polls (bottom of page), FOM-Ukraine (Russian)
  4. ^ The language question, the results of recent research in 2012, RATING (25 May 2012)
  5. ^ Poll: more than half of Ukrainians do not consider language issue pressing, Kyiv Post (November 25, 2009)
  6. ^ Languages of Ukraine, Ethnologue, 2009.
  7. ^ "Russian becomes regional language in three more regions in Ukraine". ukrinform.ua. Arkivuar nga origjinali më 3 shkurt 2014. Marrë më 13 prill 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ "Russian becomes regional language in Mykolaiv region". KyivPost. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  9. ^ a b "Popov: No bilingualism in Kyiv", Kyiv Post, September 19, 2012
  10. ^ "Kherson Regional Council declares Russian a regional language". KyivPost. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ "Romanian becomes regional language in Bila Tserkva in Zakarpattia region". KyivPost. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Bibliografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]