Gruemiri
| Fiset shqiptare |
|---|
 |
Gruemiri (ndryshe, Gruemira) është një fis i vogël historik shqiptar në ish-komunën e Gruemirës në rajonin e Malësisë.
Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Gruemiri përmendet për herë të parë në kadastrën e Scutari venedikase (Shkodër) në vitet 1416–7. Ata banonin në dy fshatra me emrin e komunitetit: Gruemira e Madhe (16 shtëpi) dhe Gruemira e Vogël (dy shtëpi).[1] Gruemira e Madhe identifikohet me vendbanimin Gruemirë dhe Gruemira e Vogël me një lagje Grizhë, Gruemirë-Çezme.[2]
Mënyra e organizimit të tyre shoqëror bazohej në lidhjet farefisnore siç dëshmohet nga fakti se shumica e kryefamiljarëve të fshatrave të tyre mbanin të njëjtin mbiemër, Gruemiri.[3] Komuniteti drejtohej nga Pjetër Gruemiri. Fshati Gruemira e Madhe kishte katër priftërinj katolikë, dy prej të cilëve ishin anëtarë të komunitetit: Johan Gruemiri dhe Aleks Gruemiri.[1] Kisha e Gruemirës iu kushtua Shën Shtjefnit. Vreshtaria ishte një nga aktivitetet e tyre kryesore ekonomike. I solli në mosmarrëveshje me pronoiarin e Grizhës, Gjin Murari, i cili u përpoq të rriste detyrimet e tyre feudale dhe pjesën e tij në prodhimin e tyre vreshtar. Një komitet i Gruemirit, i kryesuar nga Pjetër Gruemiri dhe prifti i tyre Johan, shkuan në Shkodër në vitin 1416 dhe bënë peticion kundër pretendimit të Gjin Murarit. Albano Contarini, guvernatori venedikas pranoi kërkesën e tyre.[4]
Gruemira përmendet sërish në vitin 1485 në defterin e Sanxhakut të Shkodrës. Kishte gjashtëmbëdhjetë familje dhe katër banorë të pamartuar. Fshati i komunitetit ishte pjesë e timarit të Silahdar Iskenderit.[5] Një prift katolik Dom Primus Gruemira përmendet nga Marino Bizzi në vitin 1610 në Juban.[6] Në periudhën osmane, Gruemiri filloi të konvertohej në Islam. Dy familjet më të forta feudale në rajonin Plavë-Guci (~90 km në verilindje të Gruemirës) e kanë origjinën e tyre në Gruemiri. Rexhepagajt e Plavës, Mali i Zi (tani, Redžepagić-Rexhepagiqi) u shpërngulën në Plavë në fillim të viteve 1650, ku paraardhësi i tyre mori emrin musliman Veli kur u konvertua. Rexhep Aga që i dha emrin familjes ishte stërnip i Veliut. Shabanagajt (tani i njohur edhe si Šabanagić) ishin të lidhur nëpërmjet martesës me familjen Bushati të Shkodrës. Shaban Aga, paraardhësi i tyre me të njëjtin emër ishte dhëndri i Sulejman Pashë Bushatit, sanxhakbeu i Shkodrës. Ai u dërgua në Gusinje si komandant i kalasë rreth vitit 1690.[7] Familja Shabanagaj kishte prona të mëdha në Beranë. Ali pashë Gucia, komandant i Lidhjes së Prizrenit ishte Shabanagaj dhe Jashar Rexhepagiq, pedagog në Kosovë, ishte Rexhepagaj.
Fisi historik formoi një bajrak të vetëm me Grizhën në shekullin e 19-të dhe u bë pjesë e bajrakut më të gjerë të Koplikut me fisin e Koplikut të sipërm dhe të poshtëm. Divizioni i Inteligjencës Detare Britanike bëri një studim të rajonit gjatë Luftës së Parë Botërore. Sipas rezultateve të publikuara nga Zyra e Shkrimit e Madhërisë së Tij në vitin 1916, Gruemira dhe Grizha kishin gjithsej 75 familje dhe 900 banorë. Shumica e tyre ishin myslimanë.[8]
Bibliografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Dedushaj, Rexhep (1993). Krahina e Plavë-Gucisë nëpër shekuj [The region of Plav-Gusinje throughout the centuries] (në anglisht). New York.
- Elsie, Robert (2003). Early Albania : a reader of historical texts, 11th-17th centuries (në anglisht). ISBN 978-3-44704783-8. OCLC 52911172.
- Filipović, Milenko (1982). Among the People, Native Yugoslav Ethnography: Selected Writing of Milenko S. Filipović (në anglisht). Michigan Slavic Publications, Department of Slavic Languages and Literatures.
- Halimi, Mehmet (1986). "Toponimet kompozitore mesjetare në të folmet e sotme shqipe". Gjurmime Albanologjike. Albanological Institute of Pristina.
- A Handbook of Serbia, Montenegro, Albania and Adjacent Parts of Greece (në anglisht). H.M. Stationery Office. 1916.
- Pulaha, Selami (1974). Defter i Sanxhakut të Shkodrës 1485. Academy of Sciences of Albania.
- Pulaha, Selami (1975). "Kontribut për studimin e ngulitjes së katuneve dhe krijimin e fiseve në Shqipe ̈rine ̈ e veriut shekujt XV-XVI'". Studime Historike. 12.
- Zamputi, Injac (1977). Regjistri i kadastrēs dhe i koncesioneve pēr rrethin e Shkodrës 1416-1417. Academy of Sciences of Albania.
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ a b Zamputi 1977, p. 58
- ^ Zamputi 1977, f. 229.
- ^ Pulaha 1975, f. 123.
- ^ Zamputi 1977, f. 145.
- ^ Pulaha 1974, f. 383.
- ^ Elsie 2003, f. 115.
- ^ Dedushaj 1993, f. 53.
- ^ H.M. Stationery Office 1916, f. 400.