Hierarkia e nevojave e Maslowit
Hierarkia e nevojave e Maslovit është një konceptualizim i nevojave (ose qëllimeve) që motivojnë sjelljen njerëzore, i cili u propozua nga psikologu amerikan Abraham Maslow . [1] [2] Sipas formulimit origjinal të Maslow, ekzistojnë pesë grupe nevojash themelore që lidhen me njëra-tjetrën në një hierarki të fuqisë (ose fuqisë). Në mënyrë tipike, hierarkia përshkruhet në formën e një piramide, megjithëse Maslow nuk ishte vetë përgjegjës për diagramin ikonik. [3] Piramida fillon në fund me nevoja fiziologjike (më prepotente nga të gjitha) dhe kulmon në krye me nevojat e vetëaktualizimit. Në shkrimet e tij të mëvonshme, Maslow shtoi një nivel të gjashtë të 'meta-nevojave' dhe metamotivimit . [4] [5]
Hierarkia e nevojave e zhvilluar nga Maslow është një nga kontributet e tij më të qëndrueshme në psikologji . [6] Hierarkia e nevojave mbetet një kornizë dhe mjet popullor në arsimin e lartë, [7] [8] trajnimin e biznesit dhe menaxhimit, [9] kërkimin sociologjik, kujdesin shëndetësor, [10] [11] këshillimin [12] dhe punën sociale . [13] Edhe pse gjerësisht e përdorur dhe e hulumtuar, hierarkia e nevojave është kritikuar për mungesën e provave mbështetëse përfundimtare dhe vlefshmëria e saj mbetet e kontestuar. [14] [15] [16] [17]
Zhvillimi historik
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Maslow propozoi hierarkinë e tij të nevojave në punimin e tij të vitit 1943 "A Theory of Human Motivation" në revistën Psychological Review . [1] Teoria është një sistem klasifikimi që synon të pasqyrojë nevojat universale të shoqërisë si bazë të saj, duke vazhduar më pas drejt emocioneve më të fituara. [18] Hierarkia është e ndarë midis nevojave për mungesë dhe nevojave për rritje, me dy tema kryesore të përfshira brenda teorisë që janë individualizmi dhe prioritizimi i nevojave.
Sipas formulimit origjinal të Maslow, ekzistojnë pesë grupe nevojash themelore: fiziologjike, siguria, dashuria, vlerësimi dhe vetëaktualizimi. Këto nevoja janë të lidhura me njëra-tjetrën në një hierarki të prepotencës (ose forcës) duke filluar me nevojat fiziologjike që janë më prepotente nga të gjitha. Nëse plotësohen nevojat fiziologjike, shfaqet një grup i ri nevojash sigurie. Nëse të dyja nevojat fiziologjike dhe ato të sigurisë plotësohen mjaft mirë, atëherë shfaqet nevoja prepotente ('më e lartë') për dashuri (si për dhënien ashtu edhe për marrjen e saj). Nevoja tjetër është vlerësimi dhe më në fund vetëaktualizimi . Maslow gjithashtu shpiku termin " metamotivim " për të përshkruar motivimin e njerëzve që shkojnë përtej qëllimit të nevojave themelore dhe përpiqen për përmirësim të vazhdueshëm. [5]
Hierarkia sugjeron një ndarje të ngurtë të nevojave, por Maslow theksoi se një nevojë nuk kërkon të përmbushet 100% përpara se të shfaqet nevoja tjetër. Në vend të kësaj, “një përshkrim më realist i hierarkisë do të ishte në aspektin e uljes së përqindjeve të kënaqësisë ndërsa ngjitemi në hierarkinë e prepotencës”. [1]
Piramida
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Hierarkia e nevojave e Maslow shpesh portretizohet në formën e një piramide, me nevojat më të mëdha, më themelore në fund, dhe nevojën për vetëaktualizim dhe transcendencë në krye. Megjithatë, vetë Maslow nuk krijoi kurrë një piramidë për të përfaqësuar hierarkinë e nevojave. [19] [3] [20]
Katër shtresat më themelore të piramidës përmbajnë atë që Maslow i quajti "nevojat e mangësive" ose "nevojat d": vlerësimi, miqësia dhe dashuria, siguria dhe nevojat fizike. Nëse këto “nevoja për mungesë” nuk plotësohen – përveç nevojës më themelore (fiziologjike) – mund të mos ketë një tregues fizik, por individi do të ndihet i shqetësuar dhe i tensionuar. Privimi është ajo që shkakton mangësi, kështu që kur dikush ka nevoja të paplotësuara, kjo i motivon ata të përmbushin atë që po i mohohet. [21]
Truri i njeriut është një sistem kompleks dhe ka procese paralele që zhvillohen në të njëjtën kohë, kështu që shumë motivime të ndryshme nga nivele të ndryshme të hierarkisë së Maslow mund të ndodhin në të njëjtën kohë. Maslow foli qartë për këto nivele dhe kënaqësinë e tyre në terma të tillë si "relativ", "i përgjithshëm" dhe "kryesisht". Në vend që të deklaronte se individi fokusohet në një nevojë të caktuar në çdo kohë të caktuar, Maslow deklaroi se një nevojë e caktuar "dominon" trupin e njeriut. [2] Kështu, Maslow pranoi gjasat që nivelet e ndryshme të motivimit mund të ndodhin në çdo kohë në mendjen e njeriut, por ai u përqendrua në identifikimin e llojeve bazë të motivimit dhe rendit në të cilin ato priren të përmbushen. [22] Përveç studimeve të tij antropologjike, Maslow tërhoqi të dhënat e kafshëve që "studionin dhe vëzhgonin majmunët [...] duke vënë re modelin e tyre të pazakontë të sjelljes që adresonte përparësitë bazuar në nevojat individuale". [13]
Shih edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ a b c d Maslow 1943.
- ^ a b Maslow 1954.
- ^ a b Kaufman 2019.
- ^ Maslow 1971.
- ^ a b Goble 1971.
- ^ Koltko-Rivera 2006.
- ^ Steere 1988.
- ^ Freitas & Leonard 2011.
- ^ Kremer & Hammond 2013.
- ^ Dames 2021.
- ^ Wills & McEwen 2014.
- ^ Colledge 2002.
- ^ a b Poston, Bob (2009). "An Exercise in Personal Exploration: Maslow's Hierarchy of Needs" (PDF). The Surgical Technologist. Association of Surgical Technologists. 308: 348.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Lester, David (2013). "Measuring Maslow's Hierarchy of Needs". Psychological Reports. 113 (1): 15–17. doi:10.2466/02.20.pr0.113x16z1. PMID 24340796.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Fallatah, Rodwan Hashim Mohammed; Syed, Jawad (30 nëntor 2017), "A Critical Review of Maslow's Hierarchy of Needs", Employee Motivation in Saudi Arabia, Cham: Springer International Publishing, fq. 19–59, doi:10.1007/978-3-319-67741-5_2, ISBN 978-3-319-67740-8, marrë më 30 prill 2022
{{citation}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Villarica, H. (17 gusht 2011). "Maslow 2.0: A new and improved recipe for happiness". The Atlantic. Arkivuar nga origjinali më 21 nëntor 2011. Marrë më 9 mars 2017.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Tay, L.; Diener, E. (2011). "Needs and subjective well-being around the world". Journal of Personality and Social Psychology. 101 (2): 354–365. doi:10.1037/a0023779. PMID 21688922.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Deckers 2018.
- ^ Eaton 2012.
- ^ Bridgman, Cummings & Ballard 2019.
- ^ a b McLeod 2021.
- ^ "Maslow's Hierarchy of Needs in Education". Education Library (në anglishte amerikane). 6 shkurt 2020. Arkivuar nga origjinali më 6 shkurt 2020. Marrë më 6 shkurt 2020.