Italia veriore
Italia e Veriut ( italisht: Italia settentrionale , italisht: Nord Italia , italisht: Alta Italia ose thjesht italisht: Nord ) është një rajon gjeografik dhe kulturor në pjesën veriore të Italisë . [1] Ai përbëhet nga tetë rajone administrative: Aosta Valley, Piemonte, Liguria, Lombardia, Emilia-Romagna, Veneto, Friuli-Venezia Giulia dhe Trentino-Alto Adige . [2] Që nga viti 2014, popullsia e saj ishte 27,801,460. Gjuhët reto-romane dhe galo-italike fliten në rajon, në krahasim me gjuhët italo-dalmate që fliten në pjesën tjetër të Italisë. Gjuha veneciane nganjëherë konsiderohet të jetë pjesë e gjuhëve italo-dalmatiane, por disa botime të mëdha si Ethnologue (të cilës i referohet UNESCO në faqen e saj për gjuhët e rrezikuara) dhe Glottolog e përkufizojnë atë si Gallo-Italic. [3] [4]
Vështrim[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Për qëllime statistikore, Istituto Nazionale di Statistica (ISTAT) përdor termat Italia Veriperëndimore dhe Italia Verilindore për dy nga pesë rajonet statistikore të Italisë në raportimin e saj. Të njëjtat nënndarje përdoren për të demarkuar Nomenklaturën e nivelit të parë të Njësive Territoriale për Statistikat (NUTS) rajonet ("rajonet NUTS 1") brenda Bashkimit Evropian, dhe zonat elektorale italiane për Parlamentin Evropian .
Italia e Veriut u quajt me terma të ndryshëm në periudha të ndryshme të historisë. Në kohët e lashta, termat Gallia Cisalpina, Gallia Citerior ose Gallia Togata u përdorën për të përcaktuar atë pjesë të Italisë të banuar nga Keltët ( Galët ) midis shekujve 4 dhe 3 para Krishtit. Ky rajon ishte i pushtuar nga Republika Romake në vitet 220 para Krishtit, kur ishte një provincë romake nga shek. 81 para Krishtit deri në vitin 42 para erës sonë, kur u bashkua në Italinë romake. Deri në atë kohë, ajo konsiderohej pjesë e Galisë, pikërisht ajo pjesë e Galisë në "anën e pasme të Alpeve " (nga këndvështrimi i romakëve), në krahasim me Galinë Transalpine ("në anën e largët të Alpeve"). .
Pas rënies së Perandorisë Romake dhe vendosjes së Lombardëve, emri Langobardia Maior u përdor, në Mesjetën e Hershme, për të përcaktuar domenet e Mbretërisë Lombarde në Italinë Veriore. Territoret lombarde përtej quheshin Langobardia Minor, të përbërë nga dukat e Spoleto dhe Benevento .
Gjatë mesjetës së vonë, pas rënies së pjesës veriore të Mbretërisë Lombarde nga Karli i Madh, termi Longobardia u përdor për të nënkuptuar Italinë Veriore brenda Mbretërisë mesjetare të Italisë. Ndërsa zona u nda në shtetet rajonale, termi Lombardi u zhvendos më pas për të treguar vetëm zonën e Dukatëve të Milanos, Mantua, Parma dhe Modena dhe më vonë vetëm në zonën përreth Milanit .
Gjatë periudhës së vonë moderne, termi Alta Italia ('Italia e Lartë') u përdor gjerësisht, për të tillë nga Comitato di Liberazione Nazionale Alta Italia gjatë Luftës së Dytë Botërore. Në vitet 1960, termi Padania filloi të përdoret ndonjëherë si sinonim gjeografik i Luginës së Po . Termi u shfaq me masë deri në fillim të viteve 1990, kur Lega Nord, një parti politike federaliste dhe nganjëherë separatiste në Itali, propozoi Padania si një emër të mundshëm për një shtet të pavarur në Italinë Veriore. Që atëherë, termi ka pasur konotacione të forta politike.
Shih edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ Castagnoli, Adriana (2004). Culture politiche e territorio in Italia: 1945–2000. Milano: Angeli. fq. 34. ISBN 978-8846452337.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Mangiameli, Stelio (2012). Il regionalismo italiano tra tradizioni unitarie e processi di federalismo. Milano: Giuffrè. ISBN 978-8814174131.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Venetian". Ethnologue.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Glottolog 4.2.1 – Venetian". glottolog.org.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)