Kolonizimi Britanik i Amerikës

Kolonitë e Britanisë së Madhe në Amerikë

Kolonizimi Britanik i Amerikës është historia e vendosjes së kontrollit, ngulimeve dhe kolonizimit të kontinenteve të Amerikës nga Anglia, Skocia, dhe, pas vitit 1707, Britania e Madhe. Përpjekjet e kolonizimit filluan në fundin e shekullit të XVI me orvatjet e dështuara nga Anglia për të themeluar koloni permanente në Veri. Kolonia e parë angleze në Amerikë u themelua në Jamestown, në vitin 1607. Koloni u themeluan në Amerikën Veriore, Amerikën Qendrore, Amerikën Jugore dhe në Karaibe. Megjithëse shumica e kolonive britanike në Amerikë në vijim fituan pavarësinë, disa koloni mbetën nën juridiksionin e Britanisë si Territore Britanike Përtejdetit.

Ngulimi i parë i dokumentuar i evropianëve në Amerikë u themelua nga Fiset Nordike rreth vitit 1000 në atë që tani është Njufaundlandi, i quajtur Vinland nga nordikët. Eksplorimet e mëvonshme evropiane të Amerikës Veriore do të nisnin me ekspeditën e vitit 1492 të Kristofor Kolombit të sponsorizuar nga Spanja. Ngulimet angleze do të fillonin pothuajse një shekull më vonë. Sir Walter Raleigh krijoi koloninë jetëshkurtër të Roanokes në vitin 1585. Ngulimi i vitit 1607 të Kolonisë së Jamestown-it do të zhvillohej në Koloninë e Virxhinias. Virgineola—e kolonizuar jo qëllimisht nga anija e shkatërruar e Kompanisë së Virxinias Sea Venture në vitin 1609 dhe e riemërtuar The Somers Isles — njihet akoma me emrin e saj të vjetër spanjoll Bermuda. Në vitin 1620, një grup kryesisht pelegrinësh separatistë fetarë themeluan një koloni të dytë permanente në territorin kontinental, në brigjet e Masaçusetsit. Gjatë shekujve të XVII dhe të XVIII u themeluan mjaft koloni të tjera angleze në Amerikën Veriore. Me autorizimin e një karte mbretërore, kompania e Gjirit të Hjudsonit themeloi territorin e Tokës së Rupertit në basenin kullues të Gjirit të Hjudsonit. Anglezët themeluan ose pushtuan gjithashtu mjaft koloni në Karaibe, duke përfshirë Barbadosin dhe Xhamaikën.

Anglia do të zaptonte koloninë e Holandës së Re gjatë Lutërave Anglo-Holandeze të mesit të shekullit të XVII, duke e ndarë Amerikën Veriore midis Anglisë, Spanjës dhe Francës. Pas dekadash luftimi me Francën, Britania do të merte kontrollin e kolonisë franceze të Kanadasë dhe territorin francez në lindje të Lumit të Misisipit, ashtu si dhe mjaft territore të Karaibeve, në vitin 1763. Shumë nga kolonitë e Amerikës Veriore do të fitonin pavarësinë nga Britania nëpërmjet fitores në Luftën Revolucionare Amerikane, që përfundoi në vitin 1783. Historianët e përmendin Perandorinë Britanike pas vitit 1783 si "Perandoria e Dytë Britanike"; Kjo periudhë pa përqëndrim të rritur të Britanisë mbi Azinë dhe Afrikën në vend të Amerikës dhe përqëndrim në rritje në zgjerimin e tregtisë në vend të zotërimeve tregtare. Megjithatë, Britania vazhdoi të kolonizonte pjesë të Amerikës në shekullin e XIX, duke marrë kontrollin e Kolumbias Britanike dhe themelimin e kolonive të Ishujve Folkland dhe Hondurasit Britanik. Ajo fitoi gjithashtu kontrollin e mjaft kolonive, duke përfshirë Trinidadit dhe Guajanës Britanike, duke pasuar humbjen e vitit 1815 të Francës në Luftërat Napoleonike.

Në mesin e shekullit të XIX, Britania nisi proçesin e dhënies së vetë-qeverisjes kolonive të saja të mbetura në Amerikën Veriore. Shumica e këtyre kolonive iu bashkuan Konfederatës së Kanadasë në vitet 1860 ose 1870, megjithëse Njufaundlandi nuk do ti bashkohej Kanadasë deri në vitin 1949. Kanadaja do të fitonte autonominë e plotë pas kalimit të Statutit të Uestminsterit në vitin 1931, megjithëse ajo mbajti lidhje të ndryshme me Britaninë dhe akoma e njeh monarkun britanik si kreun e shtetit. Duke pasuar vendosjen e Luftës së Ftohtë, shumica e kolonive të mbetura britanike në Amerikë fituan pavarësinë midis viteve 1962 dhe 1983. Shumë nga kolonitë e mëparshme britanike janë pjesë e Komonuelthit të Kombeve, Një organizatë që përbëhet kryesisht nga ish-kolonitë e Perandorisë Britanike.

Sfondi: eksplorimet dhe kolonizimet e hershme të Amerikës

Nga fundi i shek. të XVI, Bashkimi Iberik i Spanjës dhe Portugalisë kolonizuan një pjesë të rëndësishme të Amerikës, por pjesët e tjera të saj nuk ishin kolonizuar akoma nga fuqitë evropiane

Lexo më tepër: Epoka parakolumbiane, Epoka e zbulimeve, dhe Kolonizimi Evropian i Amerikës

Duke ndjekur udhëtimin e parë të Kristofor Kolombit në vitin 1492, Spanja dhe Portugalia vendosën koloni në Botën e Re, duke nisur kolonizimin evropian të Amerikës. Franca dhe Anglia, dy fuqi të tjera madhore të shekullit të XV të Evropës Perëndimore, përdorën eksploratorë menjëherë pas kthimit të udhëtimit të parë të Kolombit. Në vitin 1497, mbreti Henri VII i Anglisë dërgoi një ekspeditë të drejtuar nga John Cabot, për të eksploruar brigjet e Amerikës Veriore, por mungesa e metaleve të çmuara ose pasurive të tjera i shkurajoi si spanjollët ashtu dhe anglezët nga ngulimi i përhershëm në Amerikën Veriore gjatë fillimit të shekullit të XVII.

Eksploratorët e mëvonshëm si Martin Frobisher dhe Henry Hudson, lundruan drejtë Botës së Re në kërkim të Kalimit Veri-Perëndimor, midis Oqeanit Atlantik dhe Azisë, por qenë të paaftë të gjenin një itinerar të realizueshëm. Evropianët krijuan baza peshkimi në Brigjet e Mëdha të Njufaundlandit dhe tregtuan metale, qelq dhe veshje për ushqime dhe gëzofë, duke nisur tregtinë e gëzofëve të Amerikës Veriore. Gjatë mesit të vitit 1585 Bernard Drake nisi një ekspeditë drejtë Njufaundlandit, që i gjymtoi flotat spanjolle dhe portugeze të peshkimit aty, nga e cila ato nuk do të rikuperoheshin kurrë më. Kjo do të kishte pasoja në këndvështrimin e zgjerimit dhe ngulimit kolonial anglez.

Në Detin e Karaibeve, lundërtarët anglezë i shpërfillën kufizimet tregtare spanjolle dhe plaçkisnin anijet e thesarit spanjoll. Kolonizimi anglez i Amerikës ishte mbështetur te kolonizimi anglez i Irlandës, veçanërisht ngulimet e Munsterit, kolonia e parë e Anglisë, duke përdorur të njëjtat taktika si Ngulimet në Irlandë. Shumë nga kolonistët e parë të Amerikës Veriore e kishin filluar në kolonizimin e Irlandës, duke përfshirë një grup të njohur si Ëest Country Men. Kur Sir Walter Raleigh zbarkoi në Virxhinia, ai i krahasoi amerikanët vendas me irlandezët e egër. Si Roanoke ashtu dhe Jamestown kishin qenë mbështetur në modin e kolonizimit irlandez.

Në fundin e shekullin e XVI, Anglia protestante u përfshi në një luftë fetare me Spanjën katolike. Duke kërkuar ta dobësonte fuqinë ekonomike dhe ushtarake të Spanjës, korsarët anglezë si Francis Drake dhe Humphrey Gilbert sulmonin anijet transportuese spanjolle. Gilberti propozoi kolonizimin e Amerikës Veriore sipas modelit spanjoll, me synimin e krijimit të një perandorie fitimprurëse angleze, që mund të shërbente edhe si një bazë për korsarinë. Pas vdekjes së Gilbertit, kauzën e kolonizimit të Amerikës Veriore e mori Walter Raleigh, duke sponsorizuar një ekspeditë prej 500 vetash në Ishullin Roanoke. Në vitin 1584, kolonistët themeluan koloninë e parë permanente në Amerikën Veriore, por kolonët ishin pak të përgatitur për jetën në Botën e Re dhe nga viti 1590 ata ishin zhdukur.

Ka një larmi teorish se çfarë u ndodhi kolonëve aty. Teoria më popullore është se kolonët u larguan në kërkim të një zone të re për tu ngulitur në Çisëpik, duke i lënë kolonët e mbetur të integroheshin me tributë vendore amerikane. Një orvatje e veçuar kolonizimi në Njufaundland gjithashtu dështoi. Megjithë dështimin e këtyre ngulimeve të hershme, anglezët mbetën të interesuar në kolonizimin e Amerikës Veriore për arsye ekonomike dhe ushtarake.

Kolonizimi i hershëm, 1607–1630

Lexo më tepër: Zotërimet Angleze të Përtejdetit dhe Kolonizimi skocez i Amerikës

Jamestown, ngulimi i parë permanent anglez në Amerikën Veriore, i krijuar gjatë mbretërimit të Xhejmsit I të Anglisë (1603–1625)

Në vitin 1606, mbreti Xhejmsi I i Anglisë i dha karta si Kompanisë së Plajmuthit ashtu dhe Kompanisë së Londrës me qëllimin e themelimit të ngulimeve permanente në Amerikën Veriore. Në vitin 1607, Kompania e Londrës themeloi një koloni permanente në Jamestown, në Gjirin Çesëpik, por Kolonia e Pofamit të Kompanisë së Plajmuthit rezultoi jetëshkurtër. Afërsisht 30,000 banorë algonkianë jetonin në rajon në atë kohë. Kolonët në Jamestown u përballën me vështirësi të skajshme dhe nga viti 1617 kishte vetëm 351 të mbijetuar nga 1700 kolonë, që ishin transferuar në Jamestown. Pasi virxhiniasit zbuluan rritjen fitimprurëse të duhanit, popullsia e ngulimit u rrit nga 400 kolonë në vitin 1617, në 1240 të tillë në vitin 1622. Kompania e Londrës falimentoi pjesërisht për shkak të luftërave të shpeshta me indianët e afërt amerikanë, duke çuar që kurora angleze të merte kontrollin e drejtpërdrejtë të Kolonisë së Virxhinias, pasi Jamestown dhe mjediset e tij rrethuese u bënë të njohura.

Në vitin 1609, Sea Venture, anija flamurtare e Kompanisë angleze të Londrës, një divizion i Kompanisë së Virxhinias, që bartëte admiral Sir George Somers dhe zv.guvernatorin e ri të Jamestown-it, Sir Thomas Gates, u shty qëllimisht në bregun pran pranë arkipelagut të Bermudës për të parandaluar fundosjen e saj gjatë një uragani më 25 korrik. 150 pasagjerët dhe ekuipazhi ndërtuan dy anije të reja, Deliverance dhe Patience dhe shumica u larguan nga Bermuda prapë për në Jamestown më 11 maj 1610. Dy veta qëndruan pas dhe u bashkuan nga një i tretë pasi anija Patience u kthye prapë, pastaj u largua për në Angli (synohej të kthehej në Jamestown, pasi të grumbullonte më shumë ushqime në Bermude), duke siguruar se Bermuda të mbetej e banuar dhe në zotërim të Anglisë dhe Kompanisë së Londrës nga vitit 1609 deri në vitin 1612, kur mbërritën më shumë kolonë dhe zv. guvernatori i parë nga Anglia, duke pasuar zgjatjen e Kartës Mbretërore të Kompanisë së Londrës, për të shtuar zyrtarisht Bermudën në territorin e Virxhinias.

Arkipelagu u emërtua zyrtarisht Virgineola, megjithëse ai u ndryshua shpejtë në The Somers Isles, që mbeti një emërtim zyrtar, megjithëse arkipelagu tashmë ishte famëkeq si Bermuda dhe emërtimi i vjetër spanjoll do ti rezistonte zëvendësimit. Zv. Gvernatori dhe kolonët që mbërritën në vitin 1612, menjëherë u vendosën në Ishullin e Smithit, ku tre të mbeturit pas nga anija Sea Venture po lulëzonin, para se të zhvendoseshin në Ishullin e Sant Xhorxhit, ku themeluan qytetin e Londrës së Re, që shpejt u riemërtua qyteti i Sant Xhorxhit (qyteti i parë vërtet i suksesshëm i themeluar nga anglezët në Botën e Re, pasi Jamestown-it në të vërtetë ishte Fortesa Xhejms, një strukturë rudimentare mbrojtëse, në vitin 1612).

Bermuda shpejt u bë më e populluar, e vetë-mjaftueshme dhe e begatë, sesa Jamestown-i dhe një kompani e dytë, Company of the City of London for the Plantacion of The Somers Isles (e njohur më shumë si Kompania e Ishujve Somers) e dalë nga Kompania e Londrës në vitin 1615 dhe vijoi ta administronte Bermudën pasi karta mbretërore e Kompanisë së Londrës u revokua në vitin 1624 (karta mbretërore e Kompanisë së Ishujve Somers do të revokohej ngjashmërisht në vitin 1684). Bermuda provoi e para kultivimin e duhanit si motorin ekonomik të zhvillimit të saj, por pasi bujqësia e duhati të Virxhinias do ta tejkalonte atë në vitet 1620 dhe kolonitë e reja në Inditë Perëndimore gjithashtu krijuan industrinë e duhanit, çmimi i duhanit bermudian ra dhe kolonia u bë jo fitimprurëse për aksionerët e shumtë të kompanisë, që kishin qëndruar kryesisht në Angli, ndërsa menaxherët kultivonin tokën e tyre me punën e shërbyesëve të borxhit. Dhoma e Asamblesë së Bermudës zhvilloi sesionin e saj të parë në vitin 1620 (Dhoma e Përfaqësuesve të Virxhinias e kishte zhvilluar sesionin e parë në vitin 1619), por me pronarët e tokave rezidentë në Bermuda në vijim nuk pati kualifikim pronësor, ndryshe nga Dhoma e Komunëve.

Pas rënies së duhanit, shumë aksionerë në mungesë (ose Adventurers) i shitën aksionet e tyre te menaxherët, me industrinë bujqësore, që do të shkonte me shpejtësi drejtë fermave familjare që kultivonin të mbjella për mbajtjen e familjes në vend të duhanit. Bermudianët shpejtë gjetën se ata mund ti shisnin ushqimet e tyre të tepërta në [[Inditë Perëndimore, ku koloni si Barbadosi kultivonte duhan, duke i përjashtuar drithrat. Pasi anija depo e kompanisë nuk do ti bartëte eksportet e tyre ushqimore në Inditë Perëndimore, bermudianët filluan të ndërtonin anijet e tyre nga dëllënja e Bermudeve, duke zhvilluar slupin e shpejtë dhe të zhdërvjellët të Bermudeve dhe velaturën bermudiane.

Midis fundit të viteve 1610 dhe Revolucionit Amerikan, britanikët llogaritet se transportuan 50,000 deri në 120,000 të dënuar në kolonitë e tyre amerikane.

Ndërkohë, Këshilli i Anglisë së Re sponsorizoi mjaft projekte kolonizimi, duke përfshirë një koloni të themeluar nga një grup puritanësh anglezë, tashmë të njohur si Pelegrinët. Puritanët përqafuan një formë emocionalisht intensive të Protestantizmit Kalvinist dhe kërkonin pavarësinë nga Kisha Anglikane. Në vitin 1620, anija Mayflower i barti Pelegrinët përmes Atlantikut dhe ata do të themelonin Koloninë e Plajmuthit në Kepin Kod. Pelegrinët përballuan një dimër të parë skajshmërisht të vështirë, me afërsisht pesëdhjetë nga njëqint kolonët që vdiqën. Në vitin 1621, Kolonia e Plajmuthit qe e aftë të krijonte një aleancë tribunë e afërt Vampanoag, që e ndihmoi Koloninë e Plajmuthit të përdorte praktika efektive bujqësore dhe të angazhohej në tregtinë e gëzofit dhe materialeve të tjera. Më në veri, anglezët do të themeluan gjithashtu Koloninë e Njufaundlandit në vitin 1610, që u përqëndrua mbi të gjitha në peshkimin e merlucit.

Karaibet do të mundësonin disa nga kolonitë më të rëndësishme dhe fitimprurëse të Anglisë, por jo para përpjekjeve të shumta të dështuara kolonizuese. Një orvatje për të themeluar një koloni në Guajana në vitin 1604 zgjati vetëm dy vjetë dhe dështoi në synimin e saj kryesor për të gjetur depozita ari. Kolonitë në Santa Luçia (1605) dhe Grenada (1609) gjithashtu dështuan me shpejtësi. Të inkurajuar nga suksesi i Virxhinias, në vitin 1627 mbreti Çarlsi I i dha një kartë Kompanisë së Barbadosit për ngulimin e ishullit të pabanuar karaibian të Historia e Ishujve Barbados. Kolonët e parë dështuan në përpjekjet e tyre për të kultivuar duhanin, por gjetën sukses të madh në kultivimin e kallam sheqerit.

Zhvillimi, 1630–1689

Kolonitë e Indive Perëndimore

Zotërimet Angleze të Përtejdetit në vitin 1700

Lexo më tepër: Inditë Perëndimore Britanike

Suksesi i përpjekjeve të kolonizimit në Barbados inkurajoi themelimin e më shumë kolonive në Karaibe dhe nga viti 1660 Anglia kishte themeluar koloni karaibiane sheqeri në Saint Kitts, Antigua, Nevis, dhe Montserrat, Kolonizimi anglez i Bahamasit filloi në vitin 1648, pasi një grup puritan i njohur si Eleutheran Adventurers themeluan një koloni në ishullin e Eleutherës. Anglia themeloi një tjetër koloni sheqeri në vitin 1655, duke ndjekur pushtimin e suksesshëm të Xhamajkës gjatë Luftës Anglo-Spanjolle. Spanja i njohu zotërimet angleze të Xhamaikës dhe Ishujt Cayman në traktatin e vitit 1670 të Madridit. Anglia zaptoi Tortolën nga holandezët në vitin 1670 dhe në vijim mori zotërimin e ishujve të afërt të Anegadës dhe Virxhin Gordës; këta ishuj më vonë do të formonin Ishujt Britanik Virxhin.

Gjatë shekullit të XVII, kolonitë e sheqerit adoptuan sistemin e plantacioneve të sheqerit, të përdorur në mënyrë të suksesshme nga portugezët në Brazil, që varej nga puna e skllevërve. Qevera angleze e vlerësonte rëndësinë ekonomike të këtyre ishujve mbi atë të Anglisë së Re. Deri në shfuqizimin e tregtisë së saj të skllevërve në vitin 1807, Britania qe përgjegjëse për transferimin e 3.5 milionë skllevërve afrikanë në Amerikë, një e treta e të gjithë skllevërve të transportuar përmes Atlantikut. Shumë nga skllevërit ishin kapur nga Royal African Company në Afrikën Perëndimore, megjithëse të tjerët vinin nga Madagaskari. Këta skllevër shpejtë do të formonin shumicën e popullsisë në kolonitë e Karaibeve, si Barbadosi dhe Xhamajka, ku u vendosën kode strikte skllevërish, pjesërisht për të penguar rrebelimet e tyre.

Themelimi i Trembëdhjetë Kolonive

Artikulli kryesor: Trembëdhjetë Kolonitë

Lexo më tepër: Historia e Shteteve të Bashkuara të Amerikës

Trembëdhjetë Kolonitë e Amerikës Veriore:
E kuqe e errët = Kolonitë e Anglisë së Re.
E kuqe e hapur = Kolonitë e Atlantikut të mesëm.
E kuqe në kafe = Kolonitë Jugore.

Kolonitë e Anglisë së Re

Artikulli kryesor: Anglia e Re

Duke pasuar suksesin e kolonive të Jamestown-it dhe Plajmuthit, shumë më tepër grupe angleze themeluan koloni në rajonin që do të bëhej i njohur si New England. Në vitin 1629, një tjetër grup puritanësh, të drejtuar nga John Winthrop themeluan Koloninë e Gjirit të Masaçusetsit dhe nga viti 1635, në rajon jetonin afërsisht dhjetë mijë kolonë anglezë, midis lumenjve Konektikat dhe Kenebek. Pasi mundën indianët Pekuot, në Luftën Pekuote, kolonët puritanë themeluan Koloninë e Konektikatit në rajonin që më parë e kontrollonin Pekuotët. Kolonia e Rod Ailandit dhe Plantacionit të Providencës u themelua nga Roger Williams, një udhëheqës puritan që ishte përzënë nga Kolonia e Gjirit të Masaçusetsit, pas mbështetjes së një ndarjeje formale nga Kisha Anglikane. Pasi Anglia e Re ishte një rajon relativisht i ftohtë dhe jo pjellor, Kolonitë e Nju Englandit u mbështetën te peshkimi dhe tregtia e largësisë së madhe për të mbajtur ekonominë.

Kolonitë Jugore

Në vitin 1632, Cecil Calvert, Baroni i II-të i Baltimores themeloi Provincën e Merilandit në veri të Virxhinias. Merilëndi dhe Virxhinia u bënë të njohura si Kolonitë Çisëpik, që përjetuan emigrime dhe veprimtari ekonomike të ngjashme. Megjithëse Baltimoreja dhe pasardhësit e saj sunonin për një koloni që të ishte strehë për katolikët, ajo tërhoqi kryesisht mërgimtarë protestantë, shumë prej të cilëve e tallnin politikën e toleracës fetare të familjes së Calvert-it. Në mesin e shekullit të XVII, Kolonitë Çisëpik, të frymëzuara nga suksesi i skllavërisë në Barbados, filluan importimin në masë të skllevërve afrikanë. Megjithëse shumë skllevër të hershëm në vijim fituan lirinë e tyre, pas vitit 1662 Virxhinia adoptoi politika që e trashëgonin statusin e skllavit nga nëna te fëmija dhe u dhanë pronarëve të skllevërve pothuajse fuqi të plota mbi pronën e tyre njerëzore.

640 milje (1,030 km.) në lindje-juglindje të Kepit Hateras, në ngulimet e tjera të mëparshme të Kompanisë së Virxhinias, Ishujt Somers, d.m.th. Ishujt e Bermudeve, ku kompania pasuese e Ishujve Somers administronte akoma, kompania dhe aksionerët e saj në Angli morën fitime vetëm nga eksporti i duhanit, duke i vendosur ata gjithmonë e më shumë mospëlqim me bermudianët, për të cilët duhani ishte bërë jo fitimprurës për tu kultivuar. Pasi vetëm ata pronarë tokash që mund të ndiqnin takimet vjetore të kompanisë në Angli lejoheshin të votonin mbi politikën e kompanisë, kompania punoi për ta ndaluar zhvillimin e ekonomisë detare të kolonëve dhe detyrimin për të prodhuar duhan, që kërkonte praktika të paqëndrueshme kultivimi pasi kërkohej të prodhohej për të plotësuar vlerën e humbur.

Aq persona të klasës së sipërmarrësve të pasur që ishin përfshirë te kompania, ishin të pozicionuar me kauzën parlamentare gjatë Luftës Civile Angleze, Bermuda ishte një nga kolonitë që mbështetën kurorën gjatë luftës, duke qenë e para që njohur Çarlsin II, pas ekzekutimit të babait të tij. Me kontrollin e asamblesë së tyre dhe milicisë dhe artilerisë bregdetare vullnetare, shumica rojaliste e shkarkoi guvernatorin e emëruar nga kompania (në vitet 1630, kompania kishte pushuar së dërguari guvernatorë në Bermude dhe në vend të kësaj caktonte një pasim bermudianësh të shquar në rol, duke përfshirë të pavarurin fetar dhe parlamentarin William Sayle) me forcën e armëve dhe zgjodhën John Trimingham për ta zëvendësuar atë. Shumë nga të pavarurit fetarë të Bermudeve, që kishin mbështetur parlamentin, u detyruan të largoheshin në ekzil. Megjithëse disa nga kolonitë më të reja kontinentale u populluan gjerësisht nga protestantë anti-peshkopianë mbështetën parlamentin gjatë luftës, Virxhinia dhe kolonitë e tjera si Bermuda, mbështetën kurorën dhe qenë subjeke të masave të ndërmarra në aktin për ndalimin e tregtisë me Ishujt Barbados, Virxhinian, Bermudet dhe Antegon, derisa parlamenti qe i aftë ti detyronte të njihnin sovranitetin e tij.

Mëria bermudiane ndaj politikave të Kompanisë së Ishujve Somers në fund i pa ata të ankoheshin te kurora, pas Restaurimit, duke çuar në shfuqizimin nga kurora të kartës mbretërore të Kompanisë së Ishujve Somers dhe marrjen e kontrollit të drejtpërdrejtë të administrimit të Bermudeve në vitin 1684. Nga ajo datë, bermudianët e braktisën bujqësinë, duke e diversifikuar industrinë e tyre detare për të zhvilluar shumë fusha të tregtisë ndër-koloniale midis Amerikës Veriore dhe Indive Perëndimore. Masa e kufizuar tokësore bermudiane dhe niveli i lartë i lindjeve nënkuptonin se një rrjedhje jashtë e qëndrueshme nga kolonia kontribuoi rreth 10,000 kolonë në kolonitë e tjera, më së shumti në kolonitë jugore kontinentale (duke përfshirë Provincën e Karolinës, që u popullua nga Bermuda në vitin 1670), ashtu si dhe ngulimet e Indive Perëndimore, duke përfshirë koloninë e Ishullit të Providencës në vitin 1631, Bahamasin (të populluar nga Eleutheran Adventurers, të syrgjynosurit nga Bermuda për mbështetjen e parlamentit, nën William Sayle-in në vitet 1640) dhe të banimit stinor të Ishujt Turks nga viti 1681.

Të inkurajuar nga dobësia e dukshme e sundimit spanjoll në Florida, zotëruesi barbadian i plantacioneve, John Colleton dhe shtatë mbështetës të tjerë të Çarlsit II të Anglisë, në vitin 1663, themeluan Provincën e Karolinës. Kolonët në Koloninë e Karolinës themeluan dy qendra kryesore të banuara, me shumë virxhinias që u vendosën në veri të provincës dhe shumë anglezë barbadianë që u vendosën në portin jugor të Çarls Taun. Në vitin 1712, Karolina u nda në koloni të kurorës së Karolinës së Veriut dhe Karolinës së Jugut. Kolonitë e Merilëndit, Virxhinias, Karolinës së Veriut dhe Karolinës së Jugut (ashtu si dhe Provincën e Xhorxhas, që u themelua në vitin 1732) u bënë të njohura si Kolonitë Jugore.

Kolonitë e Mesme

Xhejmsi II themeloi Koloninë e Nju Jorkut dhe Zotërimet e Nju Englandit. Ai pasoi babain e tij si mbret i Anglisë në vitin 1685, por u përmbys nga Revolucioni i Lavdishëm i vitit 1688.

Duke filluar në vitin 1609, tregtarët holandezë kishin krijuar pika tregtie gëzofi përgjatë lumenjve Hudson, Delauer dhe Konektikat, duke krijuar në fund koloninë holandeze të Holandës së Re, me kryeqytet në Amsterdamin e Ri. Në vitin 1657, Holanda e Re u zgjerua nëpërmjet pushtimit të Suedisë së Re, një koloni suedeze e përqëndruar në Luginën e Delauerit. Megjithë suksesin tregtar, Holanda e Re dështoi të tërhiqte të njëjtin nivel popullsie si kolonitë angleze. Në vitin 1664, gjatë një serie luftërash midis anglezëve dhe holandezëve, ushtari anglez Richard Nicolls do ta zaptonte Holandën e Re. Holandezët rifituan shkurtimisht kontrollin e disa pjesëve të Holandës së Re në Luftën e Tretë Anglo-Holandeze, por hoqën dorë nga pretendimet për territorin në Traktatin e vitit 1674 të Uestminsterit, duke i dhënë fund pranisë koloniale holandeze në Amerikën Veriore.

Në vitin 1664, duka i Jorkut, më vonë i njohur si Xhejmsi II i Anglisë, iu dha kontrollin e kolonive angleze në veri të lumit të Delauerit. Ai krijoi Provincën e Nju Jorkut nga territori i mëparshëm holandez dhe e riemërtoi Amsterdamin e Ri si Nju Jork Siti. Ai krijoi edhe provincat e Xhersit Perëndimor dhe Lindor, nga ish-territoret holandeze të vendosura në perëndim të Nju Jork Sitit, duke ia dhënë ato John Berkeley-t, Baroni Berkeley i I-rë i Stratonit dhe George Carteret-t. Xhersi Lindor dhe Perëndimor më vonë do të bashkoheshin si Provinca e Nju Xhersit në vitin 1702.

Çarlsi II e shpërbleu William Penn-in, të birin e admiralit të shquar William Penn, me toka të vendosura midis Merilëndit dhe Xhersit. Penn-i e emërtoi këtë tokë Provinca e Pensilvanisë. Gjithashtu Penn-it iu dha me qira Kolonia e Delauerit, që do të fitonte legjislaturën e saj në vitin 1701. Një kuaker i devotshëm, Penn-i kërkoi të krijonte një liman të tolerancës fetare në Botën e Re. Pensilvania tërhoqi kuakerë dhe kolonë të tjerë nga e gjithë Evropa dhe qyteti i Filadelfias shpejt do të shfqej si një qytet-port i lulëzuar. Me tokën e sajë pjellore dhe të lirë, Pensilvania u bë një nga destinacionet më tërheqëse për emigrantët në fundin e shekullit të XVII. Nju Jorku, Pensilvania, Nju Xhersi dhe Delaueri do të bëheshin të njohura si Kolonitë e Mesme.

Kompania e Gjirit Hjudson

Në vitin 1670, Çarlsi II përfshiu, nëpërmjet kartës mbretërore, Kompaninë e Gjirit Hjudson (Hudson's Bay Company, HBC), duke i dhënë monopolin e tregtisë së gëzofit në zonën e njohur si Toka e Rupertit. Fortesat dhe stacionet e tregtimit të themeluara nga Kompania e Gjirit Hjudson ishin shpesh shënjestër e sulmeve nga francezët.

Skema e Darienit

Në vitin 1695, Parliamenti i Skocisë i dha një kartë Kompanisë së Skocisë, që themeloi një ngulim në vitin 1698 në Istmin e Panamasë. I rrethuar nga kolonët fqinjë spanjollë të Granadës së Re dhe i prekur nga malaria, kolonia u braktis dy vjet më vonë. Skema e Darienit ishte një katastrof financiare për Skocinë — një e katërta e kapitalit skocez humbi në këtë sipërmarrje—dhe përfundoi shpresat skoceze për themelimin e perandorisë së saj përtejdetit. Episodi pati gjithashtu rrjedhoja të rëndësishme politike, duke i bindur qeveritë si të Anglisë ashtu dhe të Skocisë për dobitë e një bashkimi të vendeve, në vend të vetëm kurorave. Kjo do të ndodhte në vitin 1707 me Traktatin e Bahkimit, duke themeluar Mbretërinë e Britanisë së Madhe.

Zgjerimet dhe konfliktet, 1689–1763

Ngulimet dhe zgjerimet në Amerikën Veriore

Lexo më tepër: Amerika Veriore Britanike dhe Eksplorimi i Amerikës Veriore

Pas pasimit të vëllait të tij në vitin 1685, mbreti Xhejmsi II dhe mëkëmbësi i tij, Edmund Andros, kërkuan të vendosnin autoritetin e kurorës mbi çështjet koloniale. Xhejmsi u shkarkua nga një moarki e re e bashkuar me Uilliamin dhe Merin në Revolucionin e Lavdishëm, por Uilliami dhe Meri rivendosën shpejtë shumë nga politikat koloniale të Xhejmsit, duke përfshirë Aktet e Lundrimit merkantilist dhe Bordin e Tregtisë. Kolonia e Gjirit të Masaçusetsit, Kolonia e Plajmuthit dhe Provinca e Mejnit u përfshinë në Provincën e Gjirit të Masaçusetsit dhe Kolonia e Nju Jorkut dhe Gjirit të Masaçusetsit u riorganizuan si koloni mbretërore, me një guvernator të caktuar nga mbreti. Merilëndi, që kishte përjetuar një revolucion kundër familjes Calvert, u bë gjithashtu një koloni mbretërore, megjithëse familja Calvert ruajti shumë nga tokat dhe të ardhurat e saj në koloni. Madje edhe ato koloni që ruajtën kartat ose pronarët e tyre u detyruan të pranonin kontroll më të madh mbretëror sesa kishte ekzistuar para viteve1690.

Midis emigrimit, importimi i skllevërve dhe rritjes natyrore, popullsia koloniale në Amerikën Veriore Britanike u rrit jashtzakonisht në shekullin e XVIII. Sipas historianit Alan Taylor, popullsia e Trembëdhjetë Kolonive (kolonitë britanike amerikano veriore, që në vijim do të formonin Shtetet e Bashkuara të Amerikës) ishte në 1.5 milion në vitin 1750. Më shumë se nëntëdhjetë përqint e kolonëve jetonin si fermerë, megjithëse qytete si Filadelfia, Nju Jorku dhe Bostoni lulëzonin. Me mundjen e holandezëve dhe imponimin e Akteve të Lundrimit, Kolonitë britanike në Amerikën Veriore u bënë pjesë të rrjetit tregtar global të Britanisë. Kolonët tregtonin ushqime, lëndë drursore, duhan dhe burime të tjera të ndryshme për çajin aziatik, kafenë e Indisë Perëndimore dhe sheqerin e Indisë Perëndimore, mes mallrave të tjera. Amerikanët vendas largë nga brigjet e Atlantike e furnizonin tregun Atlantik me gëzofë lundërzash dhe dreri, duke kërkuar të ruanin pavarësinë e tyre nëpërmjet ruajtjes së një baraspeshimi të fuqisë midis francezëve dhe anglezëve. Nga viti 1770, prodhimi ekonomik i Trembëdhjetë Kolonive përbënte dyzet përqint të prodhimit të brendshëm bruto të Perandorisë Britanike.

Para vitit 1660, pothuajse të gjithë emigratët në kolonitë angleze të Amerikës Veriore kishin emigruar lirisht, megjithëse shumica paguanin për kalimin e tyre duke u bërë shërbyes borxhi. Kushtet e përmirësuara ekonomike dhe lehtësimi i përndjekjes fetare në Evropë e bënë gjithmonë e më të vështirë rekrutimin e krahut të punës në koloni në shekujt e XVII dhe të XVIII. Pjesërisht për shkak të kësaj mungese të krahut të lirë të punës, popullsia e skllevërve në Amerikën Veriore Britanike u rrit në mënyrë dramatike midis viteve 1680 dhe 1750; rritja u nxit nga një përzierje e emigrimit të detyruar dhe riprodhimit të skllevërve. Në kolonitë jugore, që mbështeteshin më fort në punën e skllevërve, skllevërit e mbështesnin ekonomi të plantacioneve të gjera, të zotëruara nga elitat gjithmonë e më të pasura. Nga viti 1775, skllevërit përbënin një të pestën e popullsisë së Trembëdhjetë Kolonive dhe kolonive të Nju Englandit. Megjithëse një pjesë e vogël e popullsisë angleze mërgoi në Amerikën Veriore Britanike pas vitit 1700, kolonitë tërhoqën emigrantë të rinj nga vendet e tjera evropiane, duke përfshirë banorë katolikë nga Irlanda dhe protestantë gjermanë. Me përparimin e shekullit të XVIII, kolonët nisën të vendosen largë nga brigjet e Atlantikut. Pensilvania, Virxhinia, Konektikati dhe Merilëndi, të tëra pretendonin tokat në luginën e lumit të Ohajos dhe kolonitë u angazhuan në një përpjekje për tu zgjeruar në perëndim.

Duke pasuar revokimin e vitit 1684 të kartës mbretërore të Kompanisë së Ishujve Somers, bermudianët lundërtarë themeluan një rrjet tregtar ndër-kolonial, me Çarlestonin, Karolinë (të banuar nga Bermuda në vitin 1670 nën drejtimin e William Sayle dhe në të njëjtën gjerësi si Bermuda, megjithëse Kepi Hateras, Karolina Veriore, është masa më e afërt tokësore me Bermudet) duke formuar një qendër kontinentale për tregtinë e tyre (vetë Bermudet prodhonin vetëm anije dhe detarë). Veprimtaritë dhe vendbanimet e përhapura më gjerësisht të bermudianëve kanë rezultuar në shumë vendbanime të emërtuara sipas Bermudeve, në hartën e Amerikës Veriore.

Pas përfundimit të Luftës Franceze dhe Indiane në vitin 1763, Amerika Veriore mbizotërohej nga Perandoritë Britanike dhe Spanjolle

Konfliktet me francezët dhe spanjollët

Lexo më tepër: Amerika franceze dhe Amerika Spanjolle

Revolucioni i Lavdishëm dhe pasimi i Uilliamit të III, që i kishte rezistuar prej kohësh hegjemonisë franceze si stadtholder i Republikës Holandeze, siguroi se Anglia dhe kolonitë e saj do të hynin në konflikt me Perandorinë Franceze të Luigjit të XIV pas vitit 1689. Nën udhëheqjen e Samuel de Champlain, francezët kishin themeluar qytetin e Kebekut në lumin Saint Lorenc, në vitin 1608, që u bë qendra e kolonisë franceze të Kanadasë. Franca dhe Anglia u angazhuan në një luftë të ndërmjetme nëpërmjet aleatëve vendasve amerikanë gjatë dhe pas Luftës Nëntë Vjeçare, ndërsa irokuoit e fuqishëm shpallën asnjanësinë e tyre. Lufta midis Francës dhe Anglisë vazhdoi në Luftën e Mbretëreshës Ana, përbërësi amerikano verior i Luftës më të madhe të Trashëgimisë Spanjolle. Në vitin 1713, Traktati i Utrehtit, që i dha fund Luftës së Trashëgimisë Spanjolle, i dha Britanisë së Madhe zotërimin e territoreve franceze të Njufaundlandit dhe Akadisë, kjo e fundim më vonë do të riemërtohej Skocia e Re. Në vitet 1730, James Oglethorpe propozoi që zona në jug të Karolinës të kolonizohej për të mundësuar një zonë të ndërmjetme kundër Floridës Spanjolle, dhe ai ishte pjesë e një grupi të besuarish që iu dha pronësia e përkohshme mbi Provincën e Xhorxhias. Oglethorpe dhe bashkëpatriotët e tij shpresonin të themelonin një koloni utopike, që do ta ndalonte skllavërinë, por nga viti 1750, kolonia mbeti i populluar rrallë dhe në vitin 1752, Xhorxhia do të bëhej një koloni e kurorës.

Në vitin 1754, Kompania e Ohajos nisi të ndërtonte një fortesë në vendbashkimin e lumenjve Allegeni dhe Monongahela. Një forcë e madhe franceze fillimisht i largoi virxhiniasit, por u detyrua të tërhiqej pas Betejës së Jumonville Glenit. Pasi raportet e betejës mbërritën kryeqytetet franceze dhe britanike në vitin 1756, shpërtheu Lufta Shtatë Vjeçare; përbërësi amerikano-verior i së cilës njihet si Lufta Franceze dhe Indiane. Pasi duka i Njukasëllit, Thomas Pelham-Holles, u rikthye si kryeministër në vitin 1757, ai dhe ministri i tij i jashtëm, William Pitt, i kushtuan burime të jashtëzakonshme finaciare konfliktit transoqeanik. Britanikët arritën një seri fitoresh pas vitit 1758, duke pushtuar shumë pjesë të Francës së Re nga fundi i vitit 1760. Spanja hyri në luftë në anën e Francës në vitin 1762, duke humbur menjëherë mjaft territore amerikane ndaj Britanisë. Traktati i Parisit në vitin 1763 i dha fund luftës dhe Franca dorëzoi pothuajse të gjitha pjesët e Francës së Re në lindje të lumit Misisipi ndaj Britanisë. Franca i çedoi ndarazi tokat e saj në perëndim të Misisipit ndaj Spanjës, ndërsa Spanja do t'i çedonte Floridën Britanisë.

Me territoret e reja të fituara, britanikët krijuan provincat e Floridës Lindore, Floridës Perëndimore dhe Kebekut, të gjitha të vendosura nën qeverisje ushtarake. Në Karaibe, Britania mbajti Grenadën, Saint Vincentin, Domenikën dhe Tobagon, por riktheu kontrollin e Martinikës, Havanës dhe zotërimet e tjera koloniale te Franca ose Spanja.

Amerikanët shkëputen, 1763–1783

Amerika Veriore pas Traktatit të Parisit (1783)

Lexo më tepër: Revolucioni Amerikan dhe Lufta Revolucionare Amerikane

Subjektet Britanike të Amerikës Veriore besonin se kushtetuta e pashkruar britanike i mbronte të drejtat e tyre dhe se sistemi qeverisës—me Dhomën e Komunëve, Dhomën e Lordëve dhe monarku që ndante pushtetin—gjenin një baraspeshë ideale mes demokracisë, oligarkisë dhe tiranisë. Megjithatë, britanikët ishin të ngarkuar me borxhe tepër të mëdha në vijim të Luftës Franceze dhe Indiane. Aq sa borxhet britanike kishin qenë prodhuar nga mbrojtja e kolonive, udhëheqësit britanikë mendonin se kolonitë duhet të kontribuonin më shumë fonde, dhe në këtë mënyrë filluan të impononin taksa të tilla si Sugar Act 1764. Kontrolli i rritur britanik i Trembëdhjetë Kolonive i mërziti kolonët dhe i dha fund mendimit që shumë kolonë kishin: se ishin partnerë të barabartë në Perandorinë Britanike. Ndërkohë, duke u përpjekur të shmangnin një tjetër luftë të kushtueshme me amerikanët vendas, Britania nxori shpalljen mbretërore të vitit 1763, që e kufizonte ngulimin në perëndim të Maleve Apalashe. Megjithatë, do të zëvendësohej efektivisht pesë vjetë më vonë falë Traktatit të Fortesës Stenuiks. Trembëdhjetë Kolonitë u përcanë gjithmonë e më shumë midis patriotëve, që i kundërviheshin taksimit parlamentar pa përfaqësim, dhe besnikëve, apo rojalistëve që mbështesnin mbretin. Në kolonitë britanike më afër Trembëdhjetë Kolonive, gjithësesi, protestat ishin të heshtura, pasi shumica e kolonëve i pranuan taksat e reja. Këto provinca kishin popullata më të vogla, ishin gjerësisht të varura nga Ushtria Britanike dhe kishin më pak traditë vetë-qeverisëse.

Në Betejat e Leksingtonit dhe Konkordit në prill 1775, patriotët smprapsën një forcë britanike të ngarkuar me kapjen e arsenalit të milicisë. Kongresi i Dytë Kontinental i mbledhur në maj 1775, kërkoi të bashkërendonte rezistencën e armatosur ndaj Britanisë. Ai themeloi një qeveri të përkohshme që rekrutoi ushtarë dhe shtypi kartmonedhën e sajë. Duke shpallur një shkëputje të përhershme nga Perandoria Britanike, delegatët adoptuan një Deklaratë Pavarësie më 4 korrik 1776 për Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Francezët formuan një aleancë ushtarake me Shtetet e Bashkuara në vitin 1778, duke ndjekur mundjen e Britanikëve në Betejën e Saratogës. Spanja iu bashkuar Francës për të rifituar Gjibraltarin nga Britania. Një operacion i bashkërenduar Franko-Amerikan e vuri ushtrinë pushtuese britanike në kurth në Jorktaun, Virxhinia, duke i detyruar të dorëzoheshin në tetor të vitit 1781. Dorëzimi e tronditi Britaninë. Mbreti donte të vazhdonte të luftonte, por humbi kontrollin e parlamentit dhe negociatat e paqes nisën. Në Traktatin e Parisit, në vitin 1783 Britania çedoi të gjithë territorin e saj në Amerikën Veriore në jug të Liqeneve të Mëdha, përveç dy kolonive të Floridës, që iu kthyen Spanjës.

Me lidhjet e tyre të afërta të gjakut dhe tregtisë me kolonitë kontinentale, veçanërisht Virxhinian dhe Karolinën e Jugut, bermudianët anuan drejtë rrebelëve gjatë Luftës së Pavarësisë Amerikane, duke i furnizuar ata me anije korsarie dhe barut, por fuqia e Marinës Mbretërore Britanike në Atlantikun përreth nuk u la mundësi për bashkimin e tyre me rrebelimin, dhe në vijim shfrytëzuan mundësitë e korsarisë kundër të afërmve të tyre të mëparshëm. Megjithëse shpesh të ngatërruar se ishin në Inditë Perëndimore, Bermuda është më afër Kanadasë (dhe fillimisht e grupuar brenda Amerikën Veriore Britanike, duke mbajtur lidhje të ngushta veçanërisht me Skocinë e Re dhe Njufaundlandin, deri sa kolonitë kontinentale u konfederuan me Kanadanë) sesa me Inditë Perëndimore, dhe masa më e afërt tokësore është Karolina e Veriut.

Duke ndjekur pavarësin e Shteteve të Bashkuara, kjo do ti jepte Bermudeve rëndësi kryesore për kontrollin strategjik të rajonit nga Britania, duke përfshirë aftësinë e saj për të mbrojtur anijet e saj transportuese në zonë dhe aftësinë e saj për ta projektuar fuqinë e saj kundër bregdetit Atlantik të Shteteve të Bashkuara, siç do të tregohej gjatë Luftës amerikane të vitit 1812.

Duke mundur një forcë navale të përbashkët Franko-Spanjolle në betejën vendimtare të Saintes, në vitin 1782, Britania mbajti kontrollin e Gjibraltarit dhe të gjitha zotërimeve të saj para luftës së Karaibeve, përveç Tobagos. Ekonomikisht, shteti i ri u bë një partner i rëndësishëm i Britanisë.

Perandoria Britanike në vitin 1921

Perandoria e Dytë Britanike, 1783–1945

Humbja e një pjese të madhe të Amerikës britanike përcaktoi kalimin midis perandorisë së "parë" dhe "të dytë" Britanike, në të cilën Britania e zhvendosi vëmendjen e saj largë nga Amerika, drejtë Azisë, Paqësorit dhe më vonë drejtë Afrikës. E ndikuar nga idetë e Adam Smithit, Britania u largua edhe nga idealet merkantile dhe filloi ti jepte përparësi zgjerimit të tregtisë, në vend të zotërimeve territoriale. Gjatë shekullit të XIX, disa vëzhgues e përshkruan Britaninë se kishte një perandori "jozyrtare" të bazuar mbi eksportet e mallrave dhe investimet financiare përreth botës, duke përfshirë republikat e reja të pavarura të Amerikës Latine. Megjithëse kjo perandori jozyrtare nuk kërkonte kontrollin e drejtpërdrejtë politik britanik, ajo përfshinte përdorimin e diplomacisë së luftanijeve dhe ndërhyrjen ushtarake për të mbrojtur investimet britanike dhe për të siguruar qarkullimin e lirë të tregtisë.

Nga viti 1793 deri në vitin 1815, Britania ishte pothuajse vazhdimisht në luftë, në fillim gjatë Luftërave Revolucionare Franceze dhe pastaj në Luftërat Napoleonike. Gjatë luftërave, ajo mori kontrollin e shumë kolonive karaibike të francezëve, spanjollëve dhe holandezëve. Tensionet midis Britanisë dhe Shteteve të Bahkuara u përshkallëzuan gjatë Luftërave Napoleonike, pasi Shtetet e Bashkuara shfrytëzuan asnjanësinë e tyre për të anashkaluar embargon britanike ndaj porteve të kontrolluara nga francezët dhe Britania u përpoq ta ndërpriste tregtinë amerikane me Francën. Marina Mbretërore Britanike, të cilës i mungonin dëshpërimisht detarë të trajnuar dhe që humbiste vazhdimisht dezertorë, që kërkonin punë të paguara më mirë nën një disiplinë më pak drakoniane në bordin e anijeve tregtare amerikane, u angazhuan në anijet amerikane për të kërkuar për dezertorë, ndonjëherë duke rezultuar në rekrutime me forcë të lundërtarëve amerikanë në Marinën Mbretërore. Shtetet e Bashkuara, ndërkohë, dëshironin marrjen e Kanadasë, të cilën Britania nuk mund ta përballonte të humbiste flotat e saj luftarake dhe tregtare, i kishte ndërtuar gjerësisht nga druri amerikan para pavarësisë së Shteteve të Bashkuara, dhe nga druri kanadez në vazhdim. Duke përfituar nga përqëndrimi i Britanisë në luftën e saj me Francën, Shtetet e Bashkuara filluan Luftën Amerikane të vitit 1812 me pushtimin e Kanadasë, por Ushtria Britanike arriti një mbrojtje të suksesshme me forca të rregullta minimale, të mbështetura nga milicia dhe aleatët vendas, ndërsa Marina Mbretërore vuri nën bllokadë vijën bregdetare Atlantike të Shteteve të Bashkuara të Amerikës nga Bermuda, duke e mbytur tregtinë e saj dhe zhvilloi sulme amfibe, duke përfshirë Fushatën e Çisëpikut me Djegien e Uashingtonit. Pasi Shtetet e Bashkuara dështuan të arrinin ndonjë përparim para fitores britanike kundër Francës në vitin 1814 i liroi forcat britanike nga Evropa, për tu angazhuar kundër saj, dhe pasi Britania nuk kishte sunime në luftën e saj me ish kolonitë, përveç se të mbronte territorin e mbetur kontinental, lufta përfundoi me kufijtë e paraluftës të riafermuar nga Traktati i Gentit në vitin 1814, duke siguruar që e ardhmja e Kanadasë do të ishte e shkëputur nga ajo e Shteteve të Bashkuara.

Duke pasuar mundjen përfundimtare të perandorit francez Napoleon Bonaparti në vitin 1815, Britania fitoi zotërimin e Trinidadit, Tobagos, Guajanës Britanike, dhe Shën Luçias, ashtu si dhe territore të tjera jashtë Hemisferës Perëndimore. Traktati i vitit 1818 me Shtetet e Bashkuara e vendosën një pjesë të madhe të kufirit Kanada–Shtetet e Bahkuara në paralelin e 49-të dhe vendosën një pushtim të përbashkët Sh.B.A.–Britani të Vendit të Oregonit. Në Traktatin e vitit 1846 të Oregonit, Shtetet e Bashkuara dhe Britania pranuan ta ndanin Vendin e Oregonit përgjatë paralelit të 49-të në veri, me përjashtim të Ishullit të Vankuverit, që iu caktua tërësisht Britanisë.

Pas luftërave përgjatë shekujve të XVIII dhe të XIX si në Evropë ashtu dhe në Amerikë, britanikët dhe francezët arritën një paqe jetëgjatë pas vitit 1815. Britania do të kryente vetëm një luftë (Lufta e Krimesë) kundër një fuqie evropiane gjatë pjesës së mbetur të shekullit të XIX, por që megjithatë nuk do të shkaktonte ndryshime territoriale në Amerikë. Megjithatë, Perandoria Britanike vijoi të angazhohej në luftëra si Lufta e Parë e Opiumit Kundër Kinës; ajo gjithashtu shtypi rrebelime si Rebelimi indian i vitit 1857, rrebelimet kanadeze të viteve 1837–1838, dhe Rrebelimin xhamajkan të Gjirit Morant në vitin 1865. Një lëvizje e fortë abolicioniste ishte shfaqur në Mbretërinë e Bashkuar në fundin e shekullit të XVIII, duke bërë që ajo ta shfuqizonte tregtinë e skllevërve në vitin 1807. Në mesin e shekullit të XIX, ekonomitë e kolonive britanike të Karaibeve do të vuanin si rrjedhojë e Aktit të Shfuqizimit të Skllavërisë të vitit 1833, që e shquqizoi skllavërinë përgjatë gjithë Perandorisë Britanike dhe Sugar Duties Act 1846, që o dja fimd tarifave preferenciale për importin e sheqerit nga Karaibet. Për të zëvendësuar skllevërit e mëparshëm, plantancionet britanike në Trinidad dhe pjesë të tjera të Karaibeve, filluan të merrnin shërbyes borxhi nga India dhe Kina.

Themelimi i Zotërimit të Kanadasë

Megjithë mundjen e saj në Luftën Revolucionare Amerikane dhe zhvendosjen drejtë një forme të re imperializmi gjatë shekullit të XIX, Perandoria Britanike mbajti koloni të shumta në Amerikë pas vitit 1783. Gjatë dhe pas Luftës Revolucionare Amerikane, midis 40,000 dhe 100,000 besnikë mërguan nga Shtetet e Bashkuara drejtë Kanadasë. 14,000 besnikët që shkuan në luginat e lumenjve Saint John dhe Saint Croix, atëherë pjesë e Skocisë së Re, u ndjenë tepër të larguar nga qeverisja provinciale në Halifaks, kështu që Londra e ndau New Brunswick-un si një koloni të veçantë në vitin 1784. Akti Kushtetues i 1791-ës krijoi provincat e Kanadas së Sipërme (kryesisht anglisht-folëse) dhe Kanadasë së Poshtme (kryesisht frëngjisht-folëse) për të zbutur tensionet midis bashkësive franceze dhe angleze, dhe për të zbatuar sisteme qeverisëse të ngjashme me ato të përdorura në Britani, me synimin e pohimit të autoritetit perandorak dhe mos lejimin e kontrollit popullor të qeverisjes që perceptohej se kishte çuar në Revolucionin Amerikan.

Britanikët zgjeruan gjithashtu interesat e tyre tregtare në Paqësorin Verior. Spanja dhe Britania ishin bërë rivalë në zonën, e cila do të dilte në pah me Krizën e Nutkës në vitin 1789. Të dyja anët u mobilizuan për luftë, ndërsa Spanja llogariste mbështetjen e Francës, por kur ajo refuzoi, Spanja u desh të tërhiqej dhe të kapitullonte ndaj kërkesave britanike që çuan në Konventën e Nutkës. Rezultati i krizës ishte një poshtërim për Spanjën dhe një triumf për Britaninë, pasi e para praktikisht kishte hequr dorë nga i gjithë sovraniteti në brigjet e Paqësorit Verior. Kjo i hapi rrugën zgjerimit britanik në atë rajon, duke u zhvilluar një numër zgjerimesh; së pari një ekspeditë e drejtuar nga George Vancouver, që eksploroi Paqësorin Veri-Perëndimor, veçanërisht përreth Ishullit të Vankuverit. Në tokë, ekspeditat u zhvilluan duke shpresuar për zbulimin e një rruge të praktikueshme lumore drejtë Paqësorit për shtrirjen e tregtisë amerikano-veriore të gëzofit (Kompania Veri-Perandimore). Sir Alexander Mackenzie drejtoi të parën që filloi në vitin 1792 dhe një vit më vonë ai do të bëhej evropiani i parë që arriti Paqësorin përgjatë tokës në veri të Rio Grandes, duke e arritur oqeanin afër Bella Coola-s së tanishme. Kjo vijoi nga ekspedita Lewis dhe Clark për dymbëdhjetë vjetë. Pak pas kësaj, shoku i Mackenzie-t, John Finlay, themeloi ngulimin e parë të përhershëm evropian në Kolumbinë Britanike, në Fortesën Saint John. Kompania Veri-Perëndimore kërkoi eksplorime të mëtejshme, së pari nëpërmjet David Thompsonit, duke nisur në vitin 1797 dhe më vonë nga Simon Fraser. Ekspedita të tjera u zhvilluan në fillim të viteve 1800, që u shtynë në territoret e egra të Maleve Shkëmbore dhe Rrafshin e Brendshëm ashtu dhe të gjithë rrugën drejtë Ngushticës së Xhorxhas në Bregdetin Paqësor, duke zgjeruar Amerikën Veriore Britanike drejtë perëndimit.

Në vitin 1815, gjeneral lejtnanti Sir George Prevost ishte Kapiteni-Përgjithshëm dhe krye-guvernatori aty dhe mbi provincat e Kanadasë së Sipërme, Kanadasë së Poshtme, Skocisë së Re dhe Nju Brunsuikut, si dhe varësive të tyre, nën-admiral i po atyre, gjeneral lejtnant dhe komandant i të gjitha forcave të Madhërisë së Tij në Provincat e Kanadasë së Sipërme dhe të Poshtme, Skocisë së Re dhe Nju Brunsuikut dhe varësive të tyre, si dhe ishujve të Njufaundlandit, Princ Eduardit, Kepit Breton dhe Bermudeve etj. etj. etj.. Poshtë Prevostit, stafi i Ushtrisë Britanike në Provincat e Skocisë së Re, Nju Brunsuikut dhe varësive të tyre, duke përfshirë ishujt e Njufaundlandit, Kepit Breton, Princ Eduardit dhe Bermudeve ishin nën komandën e gjeneral lejtnantit Sir John Coape Sherbrooke. Poshtë Sherbrooke-ut, Garnizoni i Bermudeve ishte nën kontrollin e drejtpërdrejtë të zëvendës guvernatorit të Bermudeve, gjeneral majorit George Horsford (megjithëse zëvendës guvernatorit të Bermudeve në vijim iu rikthye qeverisja e plotë, në rolin e tij ushtarak si krye-komandant i Bermudeve ai mbeti vartës i krye-komandantit në Halifaks dhe lidhjet navale dhe kishtare midis Bermudeve dhe Provincave Maritimes gjithashtu mbetën; Lidhjet ushtarake do të shkëputeshin nga Konfederata Kanadeze në fund të viteve 1860, që rezultuan në largimin e Ushtrisë Britanike nga Kanadaja dhe kryekomandanti i saj nga Halifaksi, kur Qeveria Kanadeze mori përgjegjësinë për mbrojtjen e Kanadasë; Lidhjet navale mbetën deri sa Marina Mbretërore Britanike u tërhoq nga Halifaksi në vitin 1905, duke ia dorëzuar kantierin naval të atyshëm Marinës Mbretërore Kanadeze; Kisha Anglikane e themeluar në Bermude, brenda të cilës guvernatori kishte detyrën e Ordinarit, mbeti e lidhur me koloninë e Njufaundlandit, nën peshkopin e saj deri në vitin 1919).

Në përgjigje të Rrebelimeve të viteve 1837–1838, Britania Kaloi Aktin e Bashkimit në vitin 1840, që bashkonte Kanadanë e Sipërme dhe të Poshtme në Provincën e Kanadasë. Qeverisë përgjegjëse në fillim iu dha Skocisë së Re në vitin 1848, por më vonë u shtri në kolonitë e tjera [[Amerika Veriore Britanike|Amerikës Veriore Britanike. Me kalimin e Aktit të Amerikës Veriore Britanike, 1867 nga parlamenti britanik, Kanadaj e Sipërme dhe e Poshtme, New Brunswick-u dhe Skocia e Re do të formonin Konfederatën e Kanadasë. Toka e Rupertit (që ishte ndarë midis Manitobës dhe Territoreve Veri-Perëndimore), Kolumbia Britanike dhe Ishulli i Princit Eduard iu bashkuan Kanadasë nga fundi i vitit 1873, por Njufaundlandi nuk do ti bashkohej Kanadasë deri në vitin 1949. Si zotërimet e tjera britanike, si Australia, Zelanda e Re dhe Afrika e Jugut, Kanadaja gëzonte autonomi mbi punët e saj të brendshme, por njihte monarkun britanik si kreun e shtetit dhe bashkëpunonte ngushtësisht me Britaninë mbi çështjet e mbrotjes. Pas kalimit të Statutit të Uestminsterit në vitin 1931, Kanadaja dhe zotërimet e tjera ishin plotësisht të pavarura nga kontrolli legjislativ britanik; ato do ti nulizonin ligjet britanike dhe Britania nuk mund të kalonte më ligje për ta, pa miratimin e tyre.

Pavarësia e Shteteve të Bashkuara dhe mbyllja e porteve të sajë për tregtinë britanike, kombinuar me paqen në rritje në rajon, që e pakësoi rrezikun për të transportuar (duke rezultuar në tregtarë të vegjël evazivë, si ata që kryenin ndërtuesit navalë bermudianë, duke humbur favoret e kliperave më të mëdhenj), dhe hyrja e trupave prej metali dhe motorëve me avull, po e mbysnin ngadalë ekonominë detare të Bermudeve, ndërsa rëndësia e sapo zbuluar, pasi baza e Marinës Mbretërore dhe Ushtrisë Britanike nga e cila Amerika e Veriut dhe Stacioni i Indive Perëndimore mund të kontrolloheshin, nënkuptonte interes në rritje nga Qeveria Britanike për qeverisjen e saj.

Bermuda u grupua me Amerikën Veriore Britanike, veçanërisht Skocinë e Re dhe Njufaundlandin (fqinjët e saj më të afërt britanikë), duke pasuar Pavarësinë e Shteteve të Bashkuara. Kur lufta me Francën ndoqi Revolucionin Francez, një kantjer naval mbretëror u krijuar në Bermude në vitin 1795, që do të alternohej me kantierin naval të Halifaksit (Bermuda gjatë verave dhe Halifaksi gjatë dimrave) si qendra e Marinës Mbretërore dhe baza kryesore për Stacionin e Lumit Sejnt Lorenc dhe e Bregdetit të Amerikës (që do të bëhej Stacioni i Amerikës Veriore në vitin 1813, Stacioni i Amerikës Veriore dhe Liqeneve të Kanadasë në vitin 1816, Stacioni i Amerikës Veriore dhe Njufaundlandit në vitin 1821, Stacioni i Amerikës Veriore dhe Indive Perëndimore rreth vitit 1820 dhe në fund Stacioni i Amerikës dhe Indive Perëndimore nga viti 1915 deri në vitin 1956) para se të bëhej selia e gjithë vitit dhe baza kryesore nga viti 1818.

Garnizoni i rregullt i ushtrisë (i krijuar në vitin 1701, por i tërhequr në vitin 1784) u rivendos në vitin 1794, duke u zhvilluar gjatë Shekullit të Nëntëmbëdhjetë për tu bërë një nga më të mëdhenjtë e Ushtrisë Britanike, në lidhje me përmasat e Bermudeve. Bllokada e porteve të bregdetit Atlantik të Shteteve të Bashkuara dhe Fushata e Çisëpikut (duke përfshirë Djegjen e Uashingtonit) u orkestruan nga Bermudet gjatë Luftës Amerikane të vitit 1812. Pregatotjet për operacione të ngjashme u zhvilluan në Bermude, kur Çështja Trent gati e çoi Britaninë në luftë me Shtetet e Bashkuara gjatë Luftës Civile Amerikane (Bermudet tashmë po shërbenin si pikë parësore transporimi për armët e prodhimit britanik dhe evropian, që trafikoheshin në portet e Konfederatës, veçanërisht në Charleston, South Carolina, në thyerësit e bllokadës; pambuku sillej nga të njëjtët porte nga thyerësit e bllokadës, për tu tregtuar në Bermude si material lufte) dhe Bermudet lujtën role të rëndësishme (si një bazë navale, pikë e formimit të konvojeve trans-atlantike, si një pikë lidhëse në Cable and Ëireless kabllit nëndetar telegrafik Skoci e Re-Inditë Perëndimore Britanike, si një stacion pa tela dhe nga vitet 1930 si një vend për bazat ajrore të përdorura si pika ndalimi për fluturimet trans-atlantike dhe për operimin e patrullave ajrore kundër-nëndetëseve mbi Atlantikun Verior) në teatrin Atlantik të Luftës së Parë Botërore dhe në Betejën e Atlantikut gjatë Luftës së Dytë Botërore, kur bazat ekzistuese të Marinës Mbretërore, Ushtrisë Britanike dhe Forcave Ajrore Mbretërore u bashkuar nga një bazë e Marinës Mbretërore Kanadeze dhe bazat navale dhe ajrore të aleate të Shteteve të Bashkuara. Ajo mbeti një bazë navale dhe ajrore jetësore gjatë Luftës së Ftohtë, me bazat amerikane dhe kanadeze që ekzistonin përkrahë atyre britanike nga Lufta e Dytë Botërore deri në vitin 1995.

Hondurasi Britanik dhe Ishujt Folkland

Në fillim të shekullit të XVII, lundërtarët anglezë kishin filluar të prisnin drurë haematoxylum campechianum në pjesët bregdetare të Amerikës Qendrore mbi të cilën spanjollët ushtronin pak kontroll. Nga fillimi i shekullit të XVIII, një ngulim i vogël britanik ishte themeluar në lumin e Belizes, megjithëse spanjollët refuzuan ta njihnin kontrollin britanik mbi rajonin dhe shpesh i shpërnguli kolonët britanikë. Në Traaktatin e Parisit të vitit 1783 dhe Konventën e Londërsa së vitit 1786, Spanja i dha Britanisë të drejtën për të prerë dru haematoxylum campechianum dhe mogani në rajonin midis lumit Hondo dhe atij Belize, por Spanja e ruajti sovranitetin mbi këtë rajon. Duke ndjekur Traktatin Clayton–Bulwer të vitit 1850 me Shtetet e Bashkuara, Britania ra dakord ti shpërngulte kolonët nga Ishujt e Gjirit dhe Bregdetin e Moskitos, por ruajti kontrollin e ngulimit në lumin Belize. Në vitin 1862, Britania themeloi koloninë e kurorës të Hondurasi Britanik në këtë vend.

Britanikët në fillim krijuan një prani në Ishujt Falkland në vitin 1765, por u detyruan të tërhiqeshin për arsye ekonomike të lidhura me Luftën Amerikane për Pavarësi në vitin 1774. Ishujt vijuan të përdoreshin nga gjuetarët britanikë të fokave dhe balenave, megjithë ngulimi i Port Egmont u shkatërrua nga spanjollët në vitin 1780. Argjentina u përpoq të krijonte një koloni në rrënojat e ngulimit të mëparshëm spanjoll të Puerto Soledadit, që përfundoi me rikthimin britanik në vitin 1833. Britanikët qeverisnin ishullin e pabanuar të Xhorxhias Jugore, që ishte pretenduar nga kapiteni Xhejms Kuk në vitin 1775, si një varësi e Ishujve Folkland.

Komonuelthi i Kombeve i përbërë nga ish territoret e Perandorisë Britanike në Amerikë dhe gjetkë

Ç'kolonizimi dhe territoret përtejdetit, 1945–tani

Lëvizjet e suksesshme të pavarësisë

Me fillimin e Luftës së Ftohtë në fundin e viteve 1940, Qeveria Britanike filloi të formonte plane për pavarësinë e kolonive të Perandorisë në Afrikë, Azi dhe Amerikë. Autoritetet Britanike fillimisht planifikuan për një proçes që do të zgjaste tre dekada në të cilin secila koloni do të zhvillonte një parlament vetë-qeverisës dhe demokratik, por paqëndrueshmëria dhe frikat e depërtimit komunist në koloni i inkurajoi britanikët ta nxitonin lëvizjen drejtë vetë-qeverisjes. Krahasuar me perandoritë e tjera evropiane, që përjetuan luftëra pavarësie si Lufta Algjeriane dhe Lufta Koloniale Portugeze, proçesi britanik pas luftës i ç'kolonizimit në Karaibe ishte relativisht paqësor.

Në një përpjekje për ti bashkuar kolonitë e Karaibeve, në vitin 1958 Britania themeloi Federatën e Indive Perëndimore. Federata u rrëzua në vijim të humbjes së dy anëtarëve të saj më të mëdhenjë, Xhamajkës dhe Trinidadit, secila pre të cilave mori pavarësinë në vitin 1962; Trinidadi formoi një bashkim me Tobagon për tu bërë shteti i Trinidadit dhe Tobagos. Ishujt lindorë të Karaibeve, ashtu si Bahamasi, fituan pavarësinë në vitet 1960, 1970 dhe 1980. Guajana e arriti pavarësinë në vitin 1966. Kolonia e fundit e Britaniss në tokën kryesore amerikane, Hondurasi Britanik, u bë një koloni vetë-qeverisëse në vitin 1964 dhe u riemërtua Belize në vitin 1973, duke e marrë pavarësinë e plotë në vitin 1981. Një debat me [[Guatemala|Guatemalën mbi pretendimet ndaj Belizes u lanë të pazgjidhura.

Territoret e Mbetura

Artikulli kryesor: Territoret e Jashtme Britanike

Megjithëse shumë nga territoret karaibike të Perandorisë Britanike fituan pavarësinë, Anguilla dhe Ishujt Turks dhe Kaikos zgjodhën të mbanin sundimin britanik, edhe pse tashmë kishin filluar rrugën e pavarësisë. Ishujt Virxhinë Britanikë, Bermuda, Ishujt Cayman, Montserrati dhe Ishujt Falkland gjithashtu qëndruan nën jurisdiksionin e Britanisë. Në vitin 1982, Britania mundi Argjentinën në Luftën e Folklandeve, një luftë e pashpallur në të cilën Argjentina u orvat të merrte kontrollin e Ishujve Folkland. Në vitin 1983, Akti i Shtetësisë Britanike në vitin 1981 i riemërtoi kolonitë ekzistuese britanikesi "Territoret e Varura Britanike".

Historikisht, kolonët ndanin të njëjtën qytetari (megjithëse Magna Carta kishte krijuar efektivisht qytetarinë angleze, qytetarët etiketoheshin akoma subjekte të mbretit të Anglisë ose subjekte angleze. Me bashkimin e mbretërive të Anglisë dhe Skocisë, kjo u zëvendësua me subjekte britanike, që përfshinte qytetarët e gjithë territorit sovran të Qeverisë Britanike, duke përfshirë edhe kolonitë) si britonë. Megjithëse historikisht, të gjithë subjektet britanike kishin të drejtën për të votuar për kandidatët, ose të kandidonin vetë për tu zgjedhur në Dhomën e Komunëve (duke llogaritur se ata ishin burra, para të drejtës së votimit të grave dhe plotësonin kushtin e pronësisë, kur aplikonin). Qeveria Britanike (si me Qeverinë e Mbretërisë së Anglisë para saj) nuk kishte caktuar kurrë vende në Dhomën e Komunëve për ndonjë koloni, efektivisht duke ua hequr të drejtën kolonëve në niveln sovran të qeverisë së tyre. Gjithashtu nuk ka pasur kurrë një fisnik në Dhomën e Lordëve, që të përfaqësonte ndonjë koloni. Kolonët ishin në këtë mënyrë të pa llogaritur, ose nuk u kërkohej të jepnin miratimin për ndonjë gjë, në një seri aktesh që u kaluan nga parlamenti i Mbretërisë së Bashkuar midis viteve 1968 dhe 1982, që kërkonin të kufizonin të drejtat e tyre dhe në fund të ndryshonin qytetarinë.

Kur mjaft koloni u ngritën para Luftës së Dytë Botërore në statusin e zotërimit, duke formuar kolektivisht Komonuelthin e vjetër Britanik (të veçuar nga Mbretëria e Bashkuar dhe kolonitë e varura të saj), qytetarët e saj mbetën subjekte britanike dhe në teori, çdo subjekt britanik i lindur kudo në botë, kishte të njëjtat të drejta themelore për të hyrë, qëndruar dhe punuar në Mbretërinë e Bashkuar si një subjekt britanik në Mbretëria e Bashkuar e Britanisë së Madhe dhe Irlandës së Veriut|Mbretërinë e Bashkuar]], prindërit e të cilit ishin të dy subjekte britanike të lindura në Mbretërinë e Bashkuar (megjithëse shumë politika dhe praktika qeveritare vepronin për ta shmangur ushtrimin e lirë të këtyre të drejtave për grupe të ndryshme demografike të kolonëve, duke përfshirë grekët qipriotë).

Kur zotërimet dhe një numër gjithmonë e më i madh kolonish filluan të pavarësoheshin tërësisht nga Mbretëria e Bashkuar Britanike pas Luftës së Dytë Botërore, Komonuelthi u shndërrua në një bashkësi shtetesh të pavarura, secile prej të cilëve njihte monarkun britanik si kreun e tyre të shtetit (duke krijuar monarki të veçanta me të njëjtin person që zinte të gjithë fronet e veçanta; me përjashtim të Indisë republikane). Subjektet Britanike u zëvendësua nga Akti i Shtetësisë Britanike në vitin 1948 me qytetar i Mbretërisë së Bashkuar dhe kolonive për rezidentët e Mbretërisë së Bashkuar dhe kolonive të saj, ashtu si dhe Varësive të Kurorës. Megjithatë, pasi dëshirohej që të ruhej lëvizja e lirë për të gjithë qytetarët, në të gjithë Komonuelthin, Subjektet Britanike u mbajt si një shtetësi që mbulonte të gjithë qytetarët e Mbretërisë së Bashkuar dhe kolonive si qytetarë të mbretërive të tjera të Komunuelthit.

Rrjedhja drejtë Mbretërisë së Bashkuar të qytetarëve me ngjyrë gjatë viteve 1940 dhe 1950, si nga kolonitë e mbetura ashtu dhe nga Komunuelthi i ri i pavarur i Kombeve iu përgjigjën me një shtypje rraciste, që çoi në kalimin e Aktit të Emigrantëve të Komunuealthit në vitin 1962, që i kufizonte të drejtat e shtetasve të komunuelthit të hynin, qëndronin dhe punonin në Mbretërinë e Bashkuar. Ky akt lejonte gjithashtu disa kolonë (kryesisht indianë etnikë në Kolonitë Afrikane) të mbanin qytetarinë e Mbretërisë së Bashkuar dhe kolonive, nëse kolonitë e tyre bëheshin të pavarura, duke mundësuar një masë për të siguruar që këta persona të mos bëheshin apatridë, nëse atyre u mohohej qytetaria e shtetit të tyre të ri të pavarur.

Shumë indianë etnikë, e gjetën veten e tyre të margjinalizuar në shtetet e reja të pavarura (në mënyrë të shquar Kenia) dhe u zhvendosën për në Mbretërinë e Bashkuar, në përgjigje të së cilës u kalua me shpejtësi Akti i Emigrantëve të Komunuealthit në vitin 1968, duke i zhveshur të gjithë subjektet britanike (duke përfshirë qytetarët e Mbretërisë së Bashkuar dhe kolonive), që nuk kishin lindur në Mbretërinë e Bashkuar dhe që nuk kishin një qytetari të Mbretërisë së Bashkuar dhe kolonive të prindërve të lindur Mbretërinë e Bashkuar ose kualifikime të tjera (siç ishte statusi ezistues i rezidencës), të të drejtave për të hyrë lirisht, qëndruar dhe punuar në Mbretërinë e Bashkuar.

Kjo u ndoq nga Akti i Emigracionit të vitit 1971, që efektivisht i ndante qytetarët e Mbretërisë së Bashkuar dhe kolonive në dy tipe, megjithëse qytetaria e tyre mbetej e njëjtë: Ata nga vetë Mbretëria e Bashkuar, që ruanin të drejtat e hyrjes së lirë, banimit dhe punimit në Mbretërinë e Bashkuar; dhe ata që kishin lindur në koloni (ose vendet e huaja me prindër kolonialë britanikë), të cilët iu mohoheshin ato të drejta.

Akti i Shtetësisë Britanike i vitit 1981, që hyri në fuqi më 1 janar 1983, e shfuqizoi statusin e Subjektit Britanik dhe i zhveshi kolonët nga qytetaria e tyre e plotë britanike si qytetarë të Mbretërisë së Bashkuar dhe kolonive, duke e zëvendësuar atë me qytetarinë e territoreve të varura britanike, që nuk gëzonin të drejtën e banimit ose të punonin kudo (në të njëjtën kohë u krijuan kategori të tjera edhe me më pak të drejta, duke përfshirë qytetarinë britanike të përtejdetit, për ish qytetarët e Mbretërisë së Bashkuar dhe kolonive të lindur në ish kolonitë).

Përjashtime u bënë për gjibraltarianët (të lejuar të mbanin shtetësinë britanike për të mbajtur qytetarinë e Bashkimit Europian) dhe folklandezët, që u lejuan të mbanin të njëtën qytetari të re britanike, që u bë qytetaria automatike për atë që ishin nga Mbretëria e Bashkuar dhe Varësitë e Kurorës. Pasi akti u kuptua gjerësisht se kishte kaluar në përgatitje të dorëzimit të Hong Kongut në vitin 1997 te Kina (për të parandaluar shtetasit britanikë kinezë etnikë për të mërguar në Mbretërinë e Bashkuar) dhe duke parë historinë e shpërfilljes dhe racizmit, këto koloni me jo-evropianë të konsiderueshëm (për të përdorur të folurën e Qeverisë Britanike) populsitë kishin përballuar nga nga Qeveria Britanike që nga fundi i Perandorisë, zbatimi i aktit vetëm për ato koloni në të cilat qytetaria kishte ndryshuar në qytetarinë e territoreve të varura britanike, u perceptua si një shembull veçanërisht famëkeq i racizmit të Qeverisë Britanike.

Zhveshja nga të drejtat e lindjes për të paktën disa prej kolonive të statusit të subjekteve britanike në vitet 1968 dhe 1971, si dhe ndryshimi i qytetarisë së tyre në vitin 1983, në fakt shkelte të drejtat e dhëna atyre nga Kartat Mbretërore në themelimin e kolonive. Bermuda (emërtimi i plotë Ishujt Somers ose Ishujt e Bermudës), për shembull, kishin qenë vendosur nga Kompania e Londrës (që e kishte banuar arkipelagun që nga shkatërrimi i anijes Sea Venture në vitin 1609) në vitin 1612, kur ajo mori kartën e tretë mbretërore nga Mbreti Xhejmsi I, duke korrigjuar kufijtë e Kolonisë së parë të Virxhinias, mjaftueshëm largë përgjatë Atlantikut për të përfshirë Bermudet. Të drejtat e qytetarisë të garantuara kolonëve nga Mbreti Xhejmsi I në kartën origjinale të 10 prillit 1606, të zbatuar në këtë mënyrë për bermudianët:

«Gjithashtu ne, për ne, trashëgimtarët dhe pasuesit tanë, deklarojmë nëpërmjet këtyre dhuratave se të gjithë dhe çdo person që është subjekti ynë, që duhet të banojë dhe jetoi brenda çdo apo ndonjë nga mjaft nga këto koloni dhe plantacione dhe secili nga fëmijët e tyre, që mund të ndodh të lind brenda kufijve dhe zotërimeve të këtyre koloni dhe plantacioneve do të gëzoi të gjitha liritë, të drejtën e votës dhe imunitetet brenda ndonjë nga zotërimet tona të tjera për të gjitha synimet dhe qëllimet sikur ata të kishin qenë duke banuar dhe lindur brenda mbretërisë sonë të Anglisë ose në ndonjë nga zotërimet tona.»

Këto të drejta u konfirmuan në kartën mbretërore të dhënë trashëgimtares së Kompanisë së Londrës, Kompanisë së Qytetit të Londrës për Plantacionin e Ishujve Somers, në vitin 1615 në Bermude që u nda nga Virxhinia:

«Dhe ne sigurojmë për trashëgimtarët dhe pasuesit tanë, deklarojmë nëpërmjet këtyre pikave, se të gjithë dhe çdo person që është janë subjektet tona, që duhet të shkoi të banoi brenda këtyre Ishujve Somer dhe secili nga fëmijët dhe pasardhësit e tyre që mund të ndodh të ketë lindur brenda kufijve të atyshëm do të ketë dhe gozoi të gjitha liritë, të drejtën e votës dhe imunitetet e qytetarëve të lirë dhe të gjitha subjekteve natyrore brenda ndonjërës nga zotërimet për të gjitha synimet dhe qëllimet, sikur të jetë duke jetuar dhe lindur brenda kësaj Mbretërisë sonë të Anglisë ose në ndonjë tjetër nga zotërimet tona.»

Në lidhje me ish subjektet britanike të Shën Helenës, Lord Beaumont i Whitley në Dhomën e Lordëve debatoi mbi Dokumentet e Territoreve Britanike Përtejdetit më 10 korrik 2001, duke pohuar:

«Qytetaria u dha në mënyrë të parevokueshme nga Çarlsi I. U hoq, në mënyrë mjaft të gabuar, nga parlamenti dorëzim të kundërshtimit gjerësisht rracist ndaj emigrimit në atë kohë.»

Disa mbështetës të Partisë Konservatore pohuan se ishte synimi i padeklaruar i Qeverisë Konservatore Britanike të kthimit në një qytetari të vetme për Mbretërinë e Bashkuar dhe të gjitha territoret e mbetura kur Hong Kongu ti dorëzohej Kinës. Nëse ky ishte vullneti, nuk do të dihet kurrë, pasi nga viti 1997 në qeveri ishte Partia Laburiste. Partia Laburiste kishte deklaruar para zgjedhjeve, se kolonitë ishin keqtrajtuar nga Akti i Shtetësisë Britanike të vitit 1981, dhe ajo premtoi të kthente një qytetari të vetme për Mbretërinë e Bashkuar dhe territoret e mbetura pjesë e saj programit të saj elektoral. Çështje të tjera morën përparësi, gjithësesi, dhe ky premtim nuk u zbatua gjatë mandatit të parë qeverisës të qeverisë laburiste.

Dhoma e Lordëve, në të cilën shumë ish guvernatorë të mëparshëm kolonialë uleshin, e humbi durimin dhe shqyrtoi dhe kaloi dokumentin e saj, atëherë dorëzuar Dhomës së Komunëve për ta konfirmuar. Si pasojë, Territoret e Varura Britanike u riemërtuan Territoret Britanike Përtejdetit në vitin 2002 (termi territore të varura kishte shkaktuar shumë mëri te ish kolonitë, si Bermudet e pasura që kishin qenë gjerësisht të vetë-qëndrueshme dhe vetë-qeverisura për afërsisht katër shekuj, pasi kjo nënkuptonte jo vetëm se ata ishin jo britanikë, por se marrëdhënia e tyre me Britaninë dhe popullin e vërtetë britanik ishte inferiore dhe parazitare).

Në të njëjtën kohë, megjithëse laburistët kishin premtuar një rikthim të një qytetarie të vetme për Mbretërinë e Bashkuar, Varësitë e Kurorës dhe të gjitha Territoret e mbetura, qytetaria e territoreve të varura britanike , u riemërtua qytetaria e Territoreve Britanike Përtejdetit, duke mbetur qytetaria automatike për territoret e përtejdetit, përveç Ishujve Folkland dhe Gjibraltarit (për të cilët qytetaria britanike ishte akoma qytaria automatike). Pengesat për qëndrimin dhe punimin në Mbretërinë e Bashkuar që ishin ngritur kundë mbajtësve të qytetarisë së Territoreve të Varura Britanike nga Akti i Shtetësisë Britanike të vitit 1981, megjithatë u hoqën dhe Qytetaria Britanike u bë e arritshme thjeshtë nëpërmjet një pasaporte të dytë britanike me qytetarinë e rregjistruar si qytetar britanik (që kërkonte një ndryshim të legjislacionit të pasaportës si përpara vitit 2002, ishte bërë e paligjshme të zotëroje dy pasaporta britanike).

Para vitit 2002, të gjitha pasaportat britanike të marra në një territor të varur britanik, ishin të një dizajni të modifikuar nga ato të nxjera në Mbretërinë e Bashkuar, pasi u mungonte emri Bashkimi Evropian në kapakun ballor, duke pasur emrin e qeverisë specifike territoriale të shënuar në kapakun ballor poshtë "pasaportë britanike", dhe në brendësi të kapakut kishin kërkesën normalisht të nxjerë nga shteti në emër të mbretëreshës, në vend të nxjerrjes nga guvernatori i territorit në emër të mbretëreshës. Megjithëse ky dizajn e bëri më të lehtë Kontrollin Kufitar të Mbretërisë së Bashkuar të dallonte një kolon nga një qytetar 'i vërtet' britanik, këto pasaporta i nxorën brenda territorit të mbajtësit në ndonjë lloji të qytetarisë britanike me qytetarinë përkatëse të shtypur në brendësi. Pasaportat normale britanike të nxjera në Mbretërinë e Bashkuar dhe nga konsullatat britanike në Komonuealth dhe vendet e huaja ishin në mënyrë të ngjashme të nxjera për mbajtësit e ndonjë lloj qytetarie britanike me qytetarinë ose qytetaritë përkatëse, të shtypura në brendësi.

Nga vitit 2002, kështu qeveritë vendore të Territoreve Britanike Përtejdetit, në të cilat qytetaria britanike e territoreve përtejdetit ishte qytetaria automatike, nuk lejoheshin më të nxirnin ose të zëvendësonin ndonjë pasaportë britanike, përveç llojit për territorin e tyre vetëm me qytetarin britanik përtejdetit të rregjistruar brenda (dhe një shtypje nga qeveria vendore që tregonte se mbajtësi kishte statusin ligjor si një vendas (Në Bermude, për shembull, shtypja rregjistronte se "mbajtësi është rregjistruar si një bermudian"), pasi as qytetaria e Territoreve të Varura Britanike, as qytetaria e Territoreve Britanike Përtejdetit faktikisht nuk i jepte mbajtësit ndonjë të drejtë më shumë në ndonjë territor jashtë Mbretërisë së Bashkuar, thjeshtë duke shërbyer për tu mundësuar kolonëve të dalloheshin nga banorët e vërtetë britanikë për dobinë e Kontrollit Kufitar të Mbretërisë së Bashkuar.

Që nga viti 2002, Vetëm Qeveria e Mbretërisë së Bashkuar ka nxjerë pasaporta normale britanike me qytetarinë të shtypur si qytetar britanik. Që nga qershori 2016, vetëm Passport Office në Mbretërinë e Bashkuar lejohet të nxjeri ndonjë lloj pasaporte britanike. Qeveritë vendore të territoreve mund të pranojnë akoma aplikime për pasaporta, por duhet ti dorëzojnë ato te Zyra e Pasaportave. Kjo nënkupton se modelet territoriale të pasaportës britanike, nuk janë më të disponueshme, me të gjitha pasaportat e nxjera që atëherë, që janë të llojit standard të nxjera në Mbretërinë e Bashkuar, me llojin përkatës të qytetarisë britanike të rregjistruar brenda; një problem për bermudianët, pasi ata kishin gëzuar gjithmonë hyrje të lirë në Shtetet e Bashkuara përkundrejtë qytetarëve të tjerë britanikë, por Shtetet e Bashkuara i kishin përditësuar kërkesat e saj për hyrjen (para sulmeve terroriste të vitit 2001 në Nju Jork Siti dhe Uashington D.C., bermudianët nuk kishin nevojë për një pasaportë për të hyrë në ShBA, dhe amerikanët nuk kishin nevojë për një pasaportë për të hyrë në Bermude.

Që atëherë, kushdo që hynë në ShBA, duke përfshirë qytetarët amerikanë, duhet të paraqesë një pasaportë) për të specifikuar se, për tu pranuar si një bermudian, pasaporta duhet të jetë e llojit territorial specifike për Bermudet, me kodin e vendit brenda që përdoret për Bermudet si dalluese nga pjesët e tjera të Mbretërisë Britanike, me qytetarinë të stampuar si qytetarinë e Territoreve të Varura Britanike ose qytetarinë e Territoreve Britanike Përtejdetit dhe pullën nga Emigracioni i Bermudeve, që tregon se mbajtësi ka statusin bermudian. Nga këndvështrimi i Emigracionit të Bermudeve, vetëm pulla që tregon se mbajtësi ka statusin bermudian tregon se mbajtësi është bermudian dhe se mund të hyjë në ndonjë lloj pasaporte britanike me çdo lloj qytetarie britanike të rregjistruar, kështu kërkesat e Shteteve të Bashkuara janë më kufizuese sesa të Bermudeve dhe është e pamundur të takohesh me ndonjë pasaportë britanike të nxjerë për një bermudian që nga fundi i qershorit 2016.

Njëmbëdhjetë territoret e banuara vetë-qeverisen në shkallë të ndryshme dhe mbështeten te Mbretëria e Bashkuar për marrëdhëniet e jashtme dhe mbrojtjen. Shumica e ish Kolonive dhe Proktektorateve Britanike janë mes 52 shteteve anëtare të Komonuealthit të Kombeve, një shoqëri jo politike, vullnetare anëtarësh të barabartë, që përfshin një popullsi prej rreth 2.2 miliardë banorësh. Pesëmbëdhjetë anëtarë të Komunuelthit të Mbretërisë, duke përfshirë Kanadanë dhe mjaft vende në Karaibe, vijojnë vullnetarisht të njohin Monarkun Britanik, mbretin Çarlsi III, si kreun e tyre të shtetit.

Lista e kolonive

Ish kolonitë amerikano veriore

Territoret kanadeze

Artikulli kryesor: Provincat dhe territoret e Kanadasë

Këto koloni dhe territore (të njohura, bashkë me Bermudet, si Amerika Veriore Britanike pasuan pavarësinë e Shteteve të Bashkuara të Amerikës) u konfederuan për të formuar Kanadanë moderne midis viteve 1867 dhe 1873, përveç se nëse shënohej ndryshe:

• Kolumbia Britanike (më parë pjesë e Vendit të Oregonit para ndarjes së tij të vitit 1846 midis Britanisë dhe Shteteve të Bashkuara)
• Provinca e Kanadasë (e formuar nga bashkimi i Kanadasë së Epërme dhe Kanadasë së Poshtme në vitin 1841)
• Nova Scotia e bërë pjesë e Konfederatës Kanadeze në vitin 1867.
• New Brunswick-u i përfshirë në Konfederatën Kanadeze në vitin 1867.
• Zotërimi i Njufaundlandit (i bërë pjesë e Kanadasë në vitin 1949)
• Ishulli i Princit Eduard i bërë pjesë e Konfederatës Kanadeze në vitin 1873.
• Toka e Rupertit (u bë pjesë e Konfederatës Kanadeze si Manitoba dhe Territoret Veri-Perëndimore në vitin 1870)

Trembëdhjetë Kolonitë

Trembëdhjetë Kolonitë, që u bënë shtetet fillestare të Shteteve të Bashkuara në vijim të ratifikimit të vitit 1781 të Paragrafeve të Konfederatës:

• Provinca e Gjirit të Masaçusetsit
• Provinca e Nju Hempshajër
• Kolonia e Rod Ajlëndit dhe Plantacioneve të Providencës
• Kolonia e Konektikatit
• Provinca e Nju Jorkut
• Provinca e Nju Xhersit
• Provinca e Pensilvanisë
• Kolonia e Delauerit
• Provinca e Merilandit
• Kolonia e Virxhinias
• Provinca e Karolinës së Veriut
• Provinca e Karolinës së Jugut
• Provinca e Xhorxhias

Koloni të tjera amerikano veriore

Këto koloni u fituan në vitin 1763 dhe iu çeduan Spanjës në vitin 1783:

• Provinca e Floridës Lindore (nga Spanja, rikthyer po Spanjës)
• Provinca e Floridës Perëndimore (nga Franca si pjesë e Luizianës lindore franceze, dorëzuar Spanjës)

Ish kolonitë e Karaibeve dhe Amerikës Jugore

Këto përfaqësojnë vendet e tanishme që bënin pjesë te Inditë Perëndimore Britanike para se të fitonin pavarësinë gjatë shekullit të XX:

• Antigua dhe Barbuda (e fitoi pavarësinë në vitin 1981).
• Bahamasi (e fitoi pavarësinë në vitin 1973).
• Barbadosi (e fitoi pavarësinë në vitin 1966).
• Beliza (e fitoi pavarësinë në vitin 1981; më parë njihej si Hondurasi Britanik).
• Domenika (e fitoi pavarësinë në vitin 1978).
• Grenada (e fitoi pavarësinë në vitin 1974).
• Guajana (e fitoi pavarësinë në vitin 1966; më parë e njohur si Guajana Britanike).
• Xhamajka (e fitoi pavarësinë në vitin 1962).
• Shën Kits dhe Nevis (e fitoi pavarësinë në vitin 1983).
• Shën Luçia (e fitoi pavarësinë në vitin 1979).
• Shën Vincenti dhe Grenadinet (e fitoi pavarësinë në vitin 1979).
• Trinidadi dhe Tobago (e fitoi pavarësinë në vitin 1962).

Territoret e tanishme

Këto Territore Britanike Përtejdetit në Amerikë mbeten nën jurisdiksionin e Mbretërisë së Bashkuar:

• Anguilla
• Bermuda
• Ishujt e Virgjër Britanikë
• Ishujt Cayman
• Ishujt Falkland
• Montserrati
• Ishujt Turks dhe Kaikos

Shiko edhe

• Perandoria Britanike
• Epoka parakolumbiane
• Historia e Mbretërisë së Bashkuar
• Historia e Anglisë
• Zotërimet Angleze të Përtejdetit
• Historia e Skocisë
• Kolonizimi Skocez i Amerikës
• Historia e Belizës
• Historia e Guajanës
• Historia e Irlandës
• Historia e Ishujve Britanikë
• Popujt indigjenë të Amerikës
• Presidencat dhe provincat e Indisë Britanike
• Amerika britanike
• Amerika Veriore Britanike
• Trembëdhjetë Kolonitë
• Anglia e Re
• Bota e Re
• Kolonizimi Evropian i Amerikës
• Vala e parë e kolonizimit evropian
• Amerika franceze
• Kolonizimi Francez i Amerikës
• Amerika Spanjolle
• Ngulimi i baskëve në Amerikë
• Kolonizmi Spanjoll i Amerikës
• Amerika Portugeze
• Kolonizimi Portugez i Amerikës
• Eksplorimet detare portugeze
• Kolonizimi Holandez i Amerikës
• Kolonizimi Gjerman i Amerikës
• Kolonizimi Nordik i Amerikës Veriore
• Kolonitë Suedeze në Amerikë
• Kolonizimi Danez i Amerikës
• Italia dhe kolonizimi i Amerikës
• Kolonizimi Kuronian i Amerikës
• Kolonizimi i Kalorësve Hospitalerë në Amerikë
• Kolonizimi Rus i Amerikës
• Vinlanda
• Ishujt Sverdrup
• L'Anse aux Meadows
• Shkëmbimi Kolumbian
• Epoka e zbulimeve
• Imperializmi

Referime

Bibliografia

• Anderson, Fred (2000). The Crucible of War (në anglisht). Nju Jork: Knopf. ISBN 978-037540642-3.
• Anderson, Fred (2005). The War That Made America (në anglisht). Nju Jork: Viking. ISBN 978-067003454-3.
• Bailyn, Bernard (2012). The Barbarous Years: The Peopling of British North America – The Conflict of Civilizations, 1600–1675 (në anglisht). Knopf.
• Hilary Beckles (1998). "The 'Hub of Empire': The Caribbean and Britain in the Seventeenth Century". përmbledhur nga Nicholas Canny (red.). The Oxford History of the British Empire (në anglisht). Vëll. 1. The Origins of Empire: British Overseas Enterprise to the Close of the Seventeenth Century. Oksford: Oxford University Press. fq. 222. ISBN 978-0-19-820562-3.
• Berlin, Ira (1998). Many Thousands Gone: The First Two Centuries of Slavery in North America (në anglisht). Belknap Press. ISBN 978-0674810921.
• Conrad Black (2014). Rise to Greatness: The History of Canada From the Vikings to the Present (në anglisht). MecClelland & Stewart.
• Jeremy Black (2012). The War of 1812 in the Age of Napoleon (në anglisht). Vëll. 21 of Campaign and Commanders Series. University of Oklahoma Press. fq. 204–37. ISBN 978-0-8061-4078-0.
• Blackmar, Frank Wilson (1891). Spanish Institutions of the Southwest Issue 10 of Johns Hopkins University studies in historical and political science (në anglisht). Hopkins Press.
• Breen, T. H.; Hall, Timothy (2016). Colonial America in an Atlantic World (në anglisht) (bot. i 2-të). Pearson.
• Brendon, Piers (2007). The Decline and Fall of the British Empire, 1781–1997 (në anglisht). Random House. ISBN 978-022406222-0.
• Buckner, Phillip (2008). Canada and the British Empire (në anglisht). Oxford University Press. ISBN 978-019927164-1.
• Burk, Kathleen (2008). Old World, New World: Great Britain and America from the Beginning (në anglisht). Atlantic Monthly Press. ISBN 978-087113971-9.
• Butler, James Davie (1896). "British Convicts Shipped to American Colonies". The American Historical Review (në anglisht). 2 (1): 12–33. doi:10.2307/1833611. JSTOR 1833611.
• Nicholas Canny; William Roger Louis, red. (1998). The Oxford History of the British Empire (në anglisht). Vëll. 1. The Origins of Empire: British Overseas Enterprise to the Close of the Seventeenth Century. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-820562-3.
• Canny, Nicholas (1998). The Origins of Empire: British Overseas Enterprise to the Close of the Seventeenth Century (në anglisht). Oxford University Press.
• Canny, Nicholas (1999). "Writing Atlantic History; or, Reconfiguring the History of Colonial British America". The Journal of American History (në anglisht). 86 (3): 1093–1114. doi:10.2307/2568607. JSTOR 2568607.
• Carr, J. Revell (2008). Seeds of Discontent: The Deep Roots of the American Revolution, 1650–1750 (në anglisht). Walker Books.
• Chandler, Ralph Clark (dimër 1990). "Public Administration Under the Articles of Confederation". Public Administration Quarterly (në anglisht). 13 (4): 433–450. JSTOR 40862257.
• Peter Clegg (2005). "The UK Caribbean Overseas Territories". përmbledhur nga Lammert de Jong; Dirk Kruijt (red.). Extended Statehood in the Caribbean (në anglisht). Rozenberg Publishers. fq. 128. ISBN 978-905170686-4.
• Margaret Conrad; Alvin Finkel; Donald Fyson (2012). Canada: A History (në anglisht). Toronto: Pearson.
• Jacob Ernest Cooke (1993). Encyclopedia of the North American Colonies (në anglisht). Vëll. 1. Scribner's Sons. ISBN 978-068419609-1.
• Jacob Ernest Cooke (1993). Encyclopedia of the North American Colonies (në anglisht). Vëll. 2. Old World Expansion. The Age of Reconnaissance, Emergence of Empires: Spain, France, Britain, The Netherlands. Scribner's Sons.
• Jacob Ernest Cooke (1993). Encyclopedia of the North American Colonies (në anglisht). Vëll. 3. Colonial Settings. Norse Settlements, Settlements in the Spanish borderlands: Southwest, Southeast, French settlements, Dutch and Swedish settlements, Britisht settlements, The West Indies and North America, The Russian settlements. Scribner's Sons.
• Dalziel, Nigel (2006). The Penguin Historical Atlas of the British Empire (në anglisht). Penguin. ISBN 978-014101844-7.
• Doan, James E. (1997). "'An Island in the Virginian Sea': Native Americans and the Irish in English Discourse, 1585–1640". New Hibernia Review (në anglisht). 1 (1): 79–99. doi:10.1353/nhr.1997.a925184. JSTOR 20557371.
• Duff, Meaghan (1992). 'This Famous Island In The Virginia Sea': The Influence Of The Irish Tudor And Stuart Plantation Experiences in the Evolution of American Colonial Theory and Practice (Tezë) (në anglisht). doi:10.21220/s2-kvrp-3b47.
• Elliott, John (2006). Empires of the Atlantic World: Britain and Spain in America 1492-1830 (në anglisht). Yale University Press.
• Ferguson, Niall (2004). Empire: The Rise and Demise of the British World Order and the Lessons for Global Power (në anglisht). Nju Jork: Basic Books. ISBN 978-046502329-5.
• Ferling, John (2003). A Leap in the Dark: The Struggle to Create the American Republic (në anglisht). Oxford University Press. ISBN 978-019515924-0.
• Games, Alison (2008). The Web of Empire: English Cosmopolitans in an Age of Expansion, 1560–1660 (në anglisht). Oxford University Press.
• Gaskill, Malcolm (2014). Between Two Worlds: How the English Became Americans (në anglisht). Basic Books.
• Gibran, Daniel (1998). The Falklands War: Britain Versus the Past in the South Atlantic (në anglisht). Xheferson, Karolina e Veriut: McFarland & Company, Inc. ISBN 978-0-7864-0406-3.
• Lawrence Gipson (1966). The British Empire Before the American Revolution (në anglisht). Vëll. 1–3. Knopf.
• Lawrence Henry Gipson (1965). The British Empire Before the American Revolution (në anglisht). Vëll. 4―5. Knopf.
• Lawrence Henry Gipson (1965). The British Empire Before the American Revolution (në anglisht). Vëll. 6―8. Knopf.
• Lawrence Henry Gipson (1965). The British Empire Before the American Revolution (në anglisht). Vëll. 9―13. Knopf.
• R. K. Headland (1984). The Island of South Georgia (në anglisht). Cambridge University Press. ISBN 0-521-25274-1.
• Hinderaker, Eric; Horn, Rebecca (2010). "Territorial Crossings: Histories and Historiographies of the Early Americas". The William and Mary Quarterly (në anglisht). 67 (3): 395–432. doi:10.5309/willmaryquar.67.3.395. JSTOR 10.5309/willmaryquar.67.3.395.
• Horn, James (2005). A Land As God Made It: Jamestown and the Birth of America (në anglisht). Basic Books. ISBN 978-046503094-1.
• Horn, James (2011). A Kingdom Strange: The Brief and Tragic History of the Lost Colony of Roanoke (në anglisht). Filadelfia: Basic Book. ISBN 978-046502490-2.
• Innis, Harold A. (2001) [1930]. The Fur Trade in Canada: An Introduction to Canadian Economic History (në anglisht) (bot. rishtypje). Toronto, Ontario: University of Toronto Press. ISBN 978-0-8020-8196-4.
• James, Lawrence (1997). The Rise and Fall of the British Empire (në anglisht). St. Martin's Griffin. ISBN 978-031216985-5.
• Michael Jarvis (2010). In the Eye of All Trade (në anglisht). Chapel Hill: University of North Carolina Press. ISBN 978-080787284-0.
• Jowett, A. J.; Findlay, A. M.; Li, F. L.; Skeldon, R. (korrik 1995). "The British who are not British and the immigration policies that are not: the case of Hong Kong". Applied Geography (Sevenoaks, England) (në anglisht). 15 (3): 245–265. Bibcode:1995AppGe..15..245J. doi:10.1016/0143-6228(95)00009-s. PMID 12291184.
• Kelley, Ninette; Michael Trebilcock (2010). The Making of the Mosaic (2nd ed.) (në anglisht). University of Toronto Press. ISBN 978-080209536-7.
• Keneally, Thomas (2007). The Commonwealth of thieves: the story of the founding of Australia (në anglisht). Londër: Vintage. ISBN 978-0-09-948374-8. OCLC 1280753515.
• Knight, Franklin W.; Colin A. Palmer (1989). The Modern Caribbean (në anglisht). University of North Carolina Press. ISBN 978-080781825-1.
• Hugh T. Lefler; William S. Powell (1973). Colonial North Carolina: A History (në anglisht). Nju Jork: Charles Scribner's Sons. ISBN 978-068413536-6.
• Guvernator dhe krye-komandant i Bermudeve 1871–1877, Gjeneral-lejtnant Sir John Henry Lefroy (1981) [1877]. "Letters Patent of King James I, 1615". Memorials of the Discovery and Early Settlement of The Bermudas or Somers Islands (në anglisht). Vëll. 1. The Bermuda Historical Society and The Bermuda National Trust.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Emra shifrorë: lista e autorëve (lidhja)
• Lepore, Jill (1999). The Name of War: King Philip's War and the Origins of American Identity (në anglisht). Vintage. ISBN 978-037570262-4.
• Lloyd, Trevor Owen (1996). The British Empire 1558–1995 (në anglisht). Oxford University Press. ISBN 978-019873134-4.
• William Roger Louis; Nicholas Canny (red.). The Oxford History of the British Empire (në anglisht). Vëll. 1. The Origins of Empire. Oxford University Press.
• William Roger Louis; P. J. Marshall (red.). The Oxford History of the British Empire (në anglisht). Vëll. 2. The Eighteenth Century. Oxford University Press.
• Macaulay, Thomas Babington (1979) [1849]. Hugh Redwald Trevor-Roper (red.). The History of England From the Accession of James Second (në anglisht). Penguin Books ltd. ISBN 978-014043133-9.
• Magnusson, Magnus (2003). Scotland: The Story of a Nation (në anglisht). Grove Press. ISBN 978-080213932-0.
• Mann, Charles C. (2011). 1493: Uncovering the New World Columbus Created (në anglisht). Knopf.
• P. J. Marshall, red. (1996). The Cambridge Illustrated History of the British Empire (në anglisht). Cambridge University Press.
• Spencer Mawby (2012). Ordering Independence: The End of Empire in the Anglophone Caribbean, 1947–69 (në anglisht). Springer.
• McCusker, John J.; Menard, Russell R. (1991). The Economy of British America, 1607–1789 (në anglisht). University of North Carolina Press. JSTOR 10.5149/9781469600000_mccusker.
• Kenneth McNaught (1988). The Penguin History of Canada (në anglisht). Penguin books.
• Meinig, Donald William (1986). The Shaping of America: Atlantic America, 1492–1800 (në anglisht). Yale University Press.
• Middleton, Richard; Lombard, Anne (2011). Colonial America: A History to 1763 (në anglisht) (bot. i 4-rt). Wiley-Blackwell.
• Middlekauff, Robert (2005). The Glorious Cause: the American Revolution, 1763–1789 (në anglisht). Oxford University Press.
• Noakes, Taylor C. "Oregon Treaty". The Canadian Encyclopedia (në anglisht).
• Pethick, Derek (1980). The Nootka Connection: Europe and the Northwest Coast 1790–1795 (në anglisht). Vankuver: Douglas & McIntyre. ISBN 978-0-88894-279-1.
• Porter, Andrew (1998). The Oxford History of the British Empire (në anglisht). Vëll. III. The Nineteenth Century. Oxford University Press. ISBN 978-019924678-6.
• The Quebec Almanack, and British American Royal Kalendar, for the year 1815: Being the Third After Leap Year (në anglisht). FB&C ltd. 2018 [1815]. ISBN 978-036503303-5.
• Richter, Daniel K. (2011). Before the Revolution: America's Ancient Pasts (në anglisht). Harvard University Press. ISBN 978-0-674-06124-8.
• Rhodes, R. A. W.; John Wanna; Patrick Weller (2009). Comparing Westminster (në anglisht). Oxford University Press. ISBN 978-019956349-4.
• J. Holland Rose; A. P. Newton; E. A. Benians, red. (1929). The Cambridge History of the British Empire (në anglisht). Vëll. 1. The Old Empire from the Beginnings to 1783. Cambridge University Press. Arkivuar nga origjinali më 27 dhjetor 2007.
• Hyam, Ronald (2002). Britain's Imperial Century, 1815–1914: A Study of Empire and Expansion (në anglisht). Palgrave Macmillan. ISBN 978-071343089-9.
• Shorto, Russell (2004). The Island at the Center of the World: The Epic Story of Dutch Manhattan and the Forgotten Colony that Shaped America (në anglisht). Doubleday. ISBN 978-038550349-5.
• Smith, Simon (1998). British Imperialism 1750–1970 (në anglisht). Cambridge University Press. ISBN 978-312580640-5.
• Sebastian Sobecki (2015). New World Discovery (në anglisht). Oxford University Press. doi:10.1093/oxfordhb/9780199935338.013.141.
• Springhall, John (2001). Decolonization since 1945: the collapse of European overseas empires (në anglisht). Palgrave. ISBN 978-033374600-4.
• Taylor, Alan (2002). American Colonies: The Settling of North America (në anglisht). Nju Jork: Penguin Books. ISBN 978-014200210-0.
• Alan Taylor (2016). American Revolutions: A Continental History, 1750–1804 (në anglisht). W. W. Norton & Company. ISBN 978-039325387-0.
• Alan Taylor (2001). American Colonies: The Setting of North America (në anglisht). Penguin Books. ISBN 978-014200210-0.
• Turpin, Colin; Adam Tomkins (2007). British Government and the Constitution (në anglisht) (bot. i 6-të). Cambridge University Press. ISBN 978-052169029-4.
• Weidensaul, Scott (2012). The First Frontier: The Forgotten History of Struggle, Savagery, and Endurance in Early America (në anglisht). Houghton Mifflin Harcourt.
• Zolberg, Aristide R. (2006). A Nation by Design: Immigration Policy in the Fashioning of America (në anglisht). Russell Sage. ISBN 978-067402218-8.