Landes

Landesi/Landaku Landes (Baskisht) Lanas (Ocitanisht) Landes (Frëngjisht)
Ndërtesa e prefekturës në Mont-de-Marsan
Flamuri
Vendndodhja e Landesit në Francë
Sipërfaqja
• Gjithsej	9.243 km2 (3,569 sq mi)
Popullsia
• Gjithsej	418.122

Landes ( shqiptimi frëngjisht: [lɑ̃d]  ( dëgjoni); Gaskon dhe Ocitanisht: Lanas [ˈlanəs] ; Baskisht: Landak ; Shqip: Landak/Landes ) është një departament në rajonin Akuitania e Re, Franca Jugperëndimore, me një vijë të gjatë bregdetare në Oqeanin Atlantik në perëndim. Kufizohet me Gersin në lindje, Pirenejtë Atlantikë, në jug, Oltin-dhe-Garonën në veri-lindje dhe Zhirondën në veri. Kufizohet gjithashtu me Oqeanin Atlantik në perëndim. I vendosur në bregun e Atlantikut, ai kishte një popullsi prej 413,690 banorësh në vitin 2019. Prefektura e saj është Mont-de-Marsan .

Departamenti është departamenti i dytë më i madh në Francë dhe mbulon Pyllin e Landesit . Në sipërfaqen e përgjithshme, është më i madh se Qipro dhe më i vogël se Brunei . Pjesa jugperëndimore e departamentit është pjesë e bashkimit më të gjerë të Biarritz dhe Bajonë përtej kufirit të Pirenejve Atlantikë.

Historia

Landaku është një nga 83 departamentet origjinale që u krijuan gjatë Revolucionit Francez më 4 mars 1790. Ai u krijua nga pjesë të provincave të Gujenës dhe Gaskonjës .

Gjatë pjesës së parë të shekullit të 19-të, pjesë të mëdha të departamentit ishin të mbuluara me gropa të drenazhuara dobët (Frëngjisht: lande ) që është origjina e emrit të saj. Bimësia mbulonte tokë të pasur dhe digjej periodikisht, duke lënë kullota të shkëlqyera për delet, të cilat rreth vitit 1850 mendohet të kenë patur një popullsi nga 900,000 deri në 1,000,000 krerë në këtë zonë. Delet menaxhoheshin nga barinj të cilët lëviznin në këmbë dhe u bënë të aftë në mbulimin e largësive të mëdha të mbështetura në këtë mënyrë. Shumica e deleve u larguan gjatë gjysmës së dytë të shekullit të nëntëmbëdhjetë kur zhvillimi sistematik i plantacioneve të mëdha me pisha transformoi peizazhin dhe ekonominë vendore.

Një nga qytetarët më të famshëm të Landesit ishte ekonomisti francez i shekullit të 19- të Frédéric Bastiat .

Novelisti fitues i çmimit Nobel François Mauriac i vendosi romanet e tij në Landes.

Gjeografia

Landaku është pjesë e rajonit të Nouvelle-Aquitaine . Me një sipërfaqe që shtrihet mbi më shumë se 9000 km ², Landesi është, pas Zhirondës, departamenti i dytë më i madh i territorit metropolitan francez .

Është i mirënjohur për plazhin Côte d'Argent, i cili është më i gjati në Evropë dhe tërheq shumë surfistë në Mimizan dhe Soorts-Hossegor çdo vit. Ajo është gjithashtu shtëpia e një kështjellë të quajtur Château de Gaujacq që u ndërtua në 1686.

• 
  Një pamje e Soorts-Hossegor
• 
  Pylli i Landesit në Contis

Demografia

Zhvillimi i popullsisë që nga viti 1801:

Popullsia në vite Viti Pop. ±% 1801 224,272 —     1806 240,146 +7.1% 1821 256,311 +6.7% 1831 281,504 +9.8% 1841 288,077 +2.3% 1851 302,196 +4.9% 1861 300,839 −0.4% 1872 300,528 −0.1% 1881 301,143 +0.2% 1891 297,842 −1.1% 1901 291,586 −2.1% 1911 288,902 −0.9% 1921 263,937 −8.6% 1931 257,186 −2.6% 1936 251,436 −2.2% 1946 248,395 −1.2% 1954 248,943 +0.2% 1962 260,495 +4.6% 1968 277,381 +6.5% 1975 288,323 +3.9% 1982 297,424 +3.2% 1990 311,461 +4.7% 1999 327,334 +5.1% 2006 362,827 +10.8% 2011 387,929 +6.9% 2016 405,01 +4.4%

Qytetet kryesore

Komuna më e populluar është Mont-de-Marsan, prefektura. Që nga viti 2019, ka 5 komuna me më shumë se 10,000 banorë:

Komuna	Emri në shqip	Popullsia (2019)
Mont-de-Marsan	Mali i Marsanit	29807
Dax	Daxi	20,843
Biscarrosse	Biskarosa	13,947
Saint-Paul-lès-Dax	Shën Pali mbë Dax	13,381
Tarnos	Tarnosi	12634

Ekonomia

Bujqësia

Landaku është i njohur për pyllin e tij të madh me pisha, e cila është lënda e parë për industrinë e drurit dhe rrëshirës në rajon. Pylli u mboll në fillim të shekullit të nëntëmbëdhjetë për të parandaluar erozionin e tokës ranore të rajonit nga deti.

Turizmi

Landesi është i famshëm për vendpushimet e tij bregdetare dhe pikat natyrore, të tilla si:

• 
  Mont-de-Marsan
• 
  Një surfist Soorts-Hossegor
• 
  Plazh në Messanges
• 
  Labastide-d'Armagnac
• 
  Pylli i Landesit, pylli më i madh pishor bregdetar në Europë.