Leopardi Arab

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Leopardi Arab
Leopardi Arab në Ein Gedi, Izrael
Statusi i ruajtjes
Klasifikimi shkencor e
Mbretëria: Animalia
Filumi: Chordata
Klasa: Mammalia
Rendi: Carnivora
Nënrendi: Feliformia
Familja: Felidae
Nënfamija: Pantherinae
Gjinia: Panthera
Lloji:
P. pardus
Nënlloji:
P. p. nimr
Emri trinomial
Panthera pardus nimr
(Hemprich dhe Ehrenberg), 1833
Përhapja e leopardit Arab
Sinonimet

Panthera pardus jarvisi Pocock, 1932

Leopardi Arab (Panthera pardus nimr) është një nënspecie e leopardit që gjendet në Gadishullin Arabik. Është listuar në Listën e Kuqe të BNRN-së që prej vitit 1996 me më pak se 200 individë në 2006. Popullata është e fragmentuar. Nënspeciet janë të izoluara dhe nuk ka më shumë se 50 individë të rritur.[1]

Leopardi Arab është një ndër nënspeciet më të vogla të leopardit.[2] Ai ishte konfirmuar si një nënspecie e zhdukur nga analizat gjenetike të një leopardi në kaptivitet në Izrael me origjinë nga Arabia jugore, i cili ishte i lidhur ngushtë me leopardin Afrikan.[3]

Karakteristikat[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Leopardi Arab ka një gëzof me njolla të vogla e të zeza dhe me një ngjyrë që varion nga e verdha e hapur në të artë të errët.[4] Me meshkujt që arrijnë një peshë prej rreth 30 kilograms (66 lb) dhe 182–203 centimetres (72–80 in) dhe për femrat që arrijnë 20 kilograms (44 lb) me një gjatësi mesatare prej 160–192 centimetres (63–76 in), leopardi Arab është shumë më i vogël në krahasim me leopardin Afrikan dhe leopardin Persian.[5]

Përhapja dhe habitati[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Gama gjeografike e leopardit arab është kuptuar keq por përgjithësisht konsiderohet të jetë i kufizuar në Gadishullin Arabik, duke përfshirë Gadishullin Sinai të Egjiptit.[5] Ai jeton në lartësi malore dhe stepa kodrinore, por rrallë lëviz në fusha, shkretëtira ose ultësira bregdetare.[6]

Kishte një popullsi të vogël në shkretëtirë e Negevit të Izraelit, të vlerësuar në 20 individë në fund të viteve 1970.[7] Leopardët u gjuanin deri në fillim të viteve '60. Deri në vitin 2002, më pak se 11 individë të izoluar u vlerësuan të mbijetonin në shkretëtirën judaike dhe në malësitë e Negevit. Gjashtë meshkuj, tre femra dhe dy individë të paidentifikuar u identifikuan në vend, bazuar në analizën gjenetike të 268 arkave të grumbulluara.[8] Leopardi i fundit i egër në shkretëtirën e Negevit u pa në Sde Boker në vitin 2007, i cili ishte aq i sëmurë sa ishte marrë në një vend të shenjtë dhe u zhduk në vitin 2009.[9] Në 2010/11, një leopard u pa për herë të fundit në Arabahun verior.[10] Që nga viti 2017, leopardi Arab konsiderohet i zhdukur në zonën e Detit të Vdekur.[11]

Leopardi Arab në Strehën e Kryqëzimit të specieve të rrezikuara Arabe, Emiratet e Bashkuara Arabe

Pamja e fundit e konfirmuar e një leopardi në Jordan daton në 1987.[12]

Statusi i ekzakt i leopardit në Emiratet e Bashkuara Arabe është i paqartë. Ai është ose i zhdukur ose i rrallë në rajonin lindor, me pamje të rastësishme të raportuara në vende si Wadi Wurayah.[13] Para fundit të shekullit të 20-të, vëzhgimet u raportuan në zonat e Jebel Hafeet, në Malet Al Hajarit dhe Gadishullit Musandam në Oman.[14][15]

Deri në fund të viteve 1960, leopardët u shpërndanë gjerësisht në male përgjatë të dy brigjeve të Detit të Kuq dhe Detit Arab.[16] Në Arabinë Saudite, habitati i leopardit vlerësohet të ketë rënë me rreth 90% që nga fillimi i shekullit të 19-të. Nga 19 raporte të marra nga informatorë në mes të viteve 1998 dhe 2003, vetëm katër prej tyre janë konfirmuar duke përfshirë vizitat në një vend në Malet Hixhaz dhe tre vende në Malet e Asirisë, me rekordin më të fundit në vitin 2002 në jug të Biljurashit. Asnjë leopard nuk u regjistrua gjatë një sondazhi të kapur nga kamera që u zhvillua nga viti 2002 deri në vitin 2003. Edhe pse leopardi mbrohet zyrtarisht në vend, vargu i tij i mbetur nuk përfshihet nga zonat e mbrojtura.[17]

Në Oman, leopardët u raportuan të kenë ndodhur në malet Hajar deri në fund të viteve 1970.[5] Nën-popullata më e madhe e konfirmuar banon në malet Dhofar në juglindje të vendit. Në Rezervatin Natyror të Jabal Samhanit, 17 individë të rritur u identifikuan midis 1997 dhe 2000 duke përdorur kamera kurthe.[18] Zona e leopardëve Arabë në këtë rezervë vlerësohet afërsisht në rreth 350 km2 (140 sq mi) për meshkuj dhe 250 km2 (97 sq mi) për femrat[14] Rrafshi malor Dhofar konsiderohet si habitati më i mirë për leopardët në vend. Ky terren i thyer ofron strehim, hije, ujë, dhe strehon një shumëllojshmëri të gjerë të presë, sidomos në rrafshnaltat.[19]

Në Jemen, leopardët më parë u vendosën në të gjitha zonat malore të vendit, duke përfshirë malësitë perëndimore dhe jugore në lindje deri në kufirin me Omanin. Që nga fillimi i viteve 1990, leopardët konsideroheshin të rrallë dhe të afërt me zhdukjen për shkak të persekutimit të drejtpërdrejtë nga njerëzit vendas dhe zhdukjes së presë së tij.[20]

Ekologjia dhe sjellja[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Një relief në Arabinë Jugore, 5 shekuj para erës tonë.

Leopardët Arabë janë kryesisht në aktivë natën, por nganjëherë edhe ditën.[6] Ata duket se përqendrohen në pre të vogla e të mesme dhe zakonsht e ruajnë gjahun në shpella apo humnera, por jo në pemë. Analizat zbulojnë se llojet kryesore të presë përbëjnë gazelën Arabe, dhinë Nubiane, vjedullën e shkëmbit, iriqi Etiopian, brejtësit e vegjël, zogjtë dhe insektet. Meqenëse njerëzit kanë ndikuar në zhdukjen e presë, leopardët detyrohen të gjuajnë pretë e vogla si bagëtia, delja, gomari dhe devetë e reja.[17]

Informacioni mbi ekologjinë dhe sjelljen e leopardëve arab në të egra është shumë e kufizuar.[14] Një leopard nga shkretëtira judease është raportuar të ketë hyrë në nxehtësi në mars. Pas një periudhe gestaze prej 13 javësh, femrat lindin dy deri katër këlyshë në një shpellë mes gurëve ose në një strofull.[6]

Këlyshët e leopardit lindin me sy të mbyllur që hapen katër deri në nëntë ditë më vonë.[21] Këlyshët e një leopardi në kaptivitet, dolën nga strofulla e tyre të paktën një muaj pas lindjes së tyre.[22] Këlyshët janë bërë aktiv në moshën rreth tre mujore, dhe mbeten me nënën e tyre deri në dy vjet.[21]

Kërcënimet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Tre nënpopullime të konfirmuara mbeten në Gadishullin Arabik me më pak se 200 leopardë.[23] Leopardi Arab rrezikohet nga humbja e habitatit, degradimi dhe fragmentimi; zbrazja e preve të shkaktuara nga gjuetia e parregulluar; duke u zënë për tregtinë e paligjshme të kafshëve të egra dhe vrasjen hakmarrëse në mbrojtje të kafshëve.[5][17][23]

Shpërndarja aktuale e leopardit në Arabi nuk dihet saktësisht, kryesisht për shkak të shkatërrimit të habitatit, vrasjes dhe mungesës së studimeve ekologjike. Disa raporte tregojnë se popullsia e leopardit ka rënë në mënyrë drastike në Arabi për shkak të vrasjes nga barinjtë dhe fshatarët pas bastisjeve të leopardëve në bagëtinë e tyre duke i bërë ata një armik të fermerëve. Përveç kësaj, gjuetia e presë së leopardit, si brejtësit dhe dhia nga njerëzit dhe fragmentimi habitatit, sidomos në Malet Sarawat, kanë bërë që mbijetesa e leopardit të jetë e pasigurtë.[24]

Në vitet 1950, numri i leopardëve tashmë po zvogëlohej në mënyrë drastike për shkak të vrasjeve nga gjuetarët dhe degradimin dhe fragmentimin e habitateve. Së bashku me vrasjen dhe helmimin e leopardit, ulja e presë mund të sjellë zhdukjen e tij.[25] Arsyet e tjera për vrasjen e leopardëve janë për kënaqësinë personale dhe krenarinë, mjekësinë tradicionale dhe fshehjen. Disa leopardë vriten aksidentalisht kur hanë kufoma helmuese të destinuara për ujqër dhe hiena.[24]

Ndër produktet që u shitën në qytetin e Minës, Arabia Saudite, pas haxhit të vitit 2010, u ofruan lëkurat e leopardëve Arabë që u burgosën në Jemen.[26]

Ruajtja[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Leopardi Arab është renditur në MNTSR Shtojcën I.[1]

Rezerva Natyrore e Jabal Samhanit prej 4,500 km2 (1,700 sq mi) u themelua në vitin 1997, pasi u morën pamjet e kamrave kurthe; kapja e kamerave që atëherë ka identifikuar 17 leopardë individualë të rritur, duke përfshirë edhe një këlysh.[18] Al Jazeera vuri në dukje përpjekjet e suksesshme të ndjekjes në Rezervën Natyrore të Jabal Samhanit në një episod të v. 2012 të dëshmitarëve të tij të programit "Prova".[27]

Të paktën dhjetë leopardë të egër ishin të pranishëm në Jemen që nga fillimi i viteve 1990 dhe u shitën në kopështe zoologjike; disa janë vendosur në qendrat e mbarështimit të ruajtjes në Emiratet e Bashkuara Arabe dhe në Arabinë Saudite.[20]

Një studim i detajuar i shpërndarjes së leopardit dhe kërkesave të habitateve është i nevojshëm për menaxhimin e specieve. Informacioni ekologjik i nevojshëm përfshin të dhëna mbi sjelljen e ushqyerjes, përdorimin e gamës dhe riprodhimin. Ky informacion është me rëndësi të madhe për mbijetesën e specieve. Ka shumë vende të anketuara dhe konsiderohen si të përshtatshme për ruajtjen e leopardëve në planin e miratuar nga komisioni kombëtar për ruajtjen dhe zhvillimin e kafshëve të egra. Këto zona përfshijnë Jebel Fayfa, Jebel Al-Qahar, Jebel Shada, i cili tashmë është konfirmuar si një zonë e mbrojtur, Jebel Nees, Jebel Wergan, Jebel Radwa dhe Harrat Uwayrid. Themelimi formal i disa prej këtyre zonave tani është urgjente.[1]

Një strategji e suksesshme konservimi duhet të promovojë ndërgjegjësimin për rëndësinë e ruajtjes së leopardit, duke përdorur mediat dhe ndoshta burime të tjera për programet e arsimit bazë. Mbështetja dhe përfshirja e njerëzve që jetojnë pranë habitateve të leopardit janë jetësore në përpjekjet e tilla. Kjo është e vërtetë jo vetëm sepse ato mund të ndikojnë në ruajtjen e leopardit në një mënyrë apo në një tjetër, por edhe sepse ato varen nga kafshët e tyre që mund të vriten herë pas here nga leopardët. Megjithëse nuk është gjithmonë praktike, duhet të merren parasysh kompensimet për bagëtinë e humbur nga grabitjet e leopardit.[28]

Të ardhurat nga burime të tilla si të drejtat e gjuetisë dhe ekoturizmi, shërbimet si rrugët dhe punësimi i shkollave në zonat e mbrojtura do të nxisnin banorët vendas të merrnin pjesë në ruajtjen e leopardit. Për më tepër, zonat e mbrojtura mirë të menaxhuara do të sigurojnë mbijetesën e vazhdueshme të specieve derisa faktorët e tjerë që rrisin mbijetesën e tij të bëhen efektivë. Ndërgjegjësimi i publikut, konsiderimi i frytshëm i nevojave të njerëzve lokalë dhe studimeve ekologjike mund të kërkojnë vite të dobishme.[29]

Në kaptivitet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Një leopard në kopështin zoologjik Al Ain, Abu Dhabi. Kopështi zoologjik dhe qyteti i tij janë afër Jbel Hafeet,[30] ku leopardët mendohej të ishin gjetur.[14][15]

Leopardët e parë Arabë u kapën në Omanin jugor dhe u regjistruan në librin e vitit 1985. Kryqëzimi në kaptivitet u fillua në 1995 në Qendrën e Mbarështimit të Gjitarëve të Omanit dhe operohet në një nivel rajonal në Gadishullin Arabik. Që nga viti 1999, libraria rajonale koordinohet dhe menaxhohet nga personeli i Qendrës së mbarështimit të kafshëve të egra të rrezikuara Arabe në Sharjah..[31] Që nga viti 2010, nëntë institucione pjesëmarrëse mbajnë dyzet e dy meshkuj, tridhjetë e dy femra dhe tre leopardë të paindidifikuar, nga të cilat nëntëmbëdhjetë u kapën të zona të egra. Kjo popullatë përfshinte katërmbëdhjetë themelues që kanë një numër të pabarabartë të pasardhësve..[32]

Shiko edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ a b c d Stein, A. B.; Athreya, V.; Gerngross, P.; Balme, G.; Henschel, P.; Karanth, U.; Miquelle, D.; Rostro, S.; Kamler, J. F. & Laguardia, A. (2016). "Panthera pardus". IUCN Red List of Threatened Species (në anglisht). 2016: e.T15958A5333919. doi:10.2305/IUCN.UK.2008.RLTS.T15958A5333919.en.
  2. ^ Biquand, S. (1990). Short review of the status of the Arabian leopard, Panthera pardus nimr, in the Arabian Peninsula. In: Shoemaker, A. (ed.). International Leopard Studbook, Riverbanks Zoological Park, Columbia.
  3. ^ Uphyrkina, O.; Johnson, W. E.; Quigley, H.; Miquelle, D.; Marker, L.; Bush, M.; O'Brien, S. (2001). "Phylogenetics, genome diversity and origin of modern leopard, Panthera pardus" (PDF). Molecular Ecology (në anglisht). 10 (11): 2617–2633. doi:10.1046/j.0962-1083.2001.01350.x. PMID 11883877. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 28 prill 2020. Marrë më 27 gusht 2018.
  4. ^ Seidensticker, J., Lumpkin, S. (1991). Great Cats. Merehurst, London.
  5. ^ a b c d Spalton, J. A.; Al Hikmani, H. M. (2006). "The Leopard in the Arabian Peninsula – Distribution and Subspecies Status" (PDF). Cat News. Special Issue 1: 4–8. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 16 dhjetor 2020. Marrë më 27 gusht 2018. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ a b c Harrison, D. L., Bates, P. J. J. (1991). The Mammals of Arabia (Vol. 354). Harrison Zoological Museum, Sevenoaks.
  7. ^ Nowell, K.; Jackson, P. (1996). "Leopard Panthera pardus". Wild cats: status survey and conservation action plan. Gland: IUCN/SSC Cat Specialist Group. Arkivuar nga origjinali më 23 shkurt 2013. Marrë më 6 prill 2022. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: BOT: Gjendja e adresës origjinale është e panjohur (lidhja)
  8. ^ Perez, I.; Geffen, E.; Mokady, O. (2006). "Critically Endangered Arabian leopards Panthera pardus nimr in Israel: estimating population parameters using molecular scatology". Oryx. 40 (3): 295–301. doi:10.1017/s0030605306000846. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  9. ^ http://www.yonishtern.co.il/leopard_israeli_desert/
  10. ^ Granit, B. (2016). Once there were Leopards. Israel Birding Portal.
  11. ^ https://www.themarker.com/allnews/1.4062324
  12. ^ Qarqaz, M.; Abu Baker, M. (2006). "The Leopard in Jordan". Cat News. Special Issue 1: 9–10. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ "Arabian Tahr gets royal protection". WWF. 2009-04-28. Arkivuar nga origjinali më 13 shtator 2018. Marrë më 2018-03-30. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ a b c d Edmonds, J.-A.; Budd, K. J.; Al Midfa, A. & Gross, C. (2006). "Status of the Arabian Leopard in United Arab Emirates" (PDF). Cat News (Special Issue 1): 33–39. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ a b Spalton, J. A. & Al-Hikmani, H. M. (2006). "The Leopard in the Arabian Peninsula – Distribution and Subspecies Status" (PDF). Cat News (Special Issue 1): 4–8. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ Nader, I. A. (1989). "Rare and endangered mammals of Saudi Arabia" in: Abu-Zinada, A. H., Goriup, P. D., Nader, I. A. (Eds.) Wildlife Conservation and Development in Saudi Arabia, no. 3. N.C.W.C.D. Publication, Riyadh. Pp. 220–233.
  17. ^ a b c Judas, J.; Paillat, P.; Khoja, A.; Boug, A. (2006). "Status of the Arabian leopard in Saudi Arabia" (PDF). Cat News. Special Issue 1: 11–19. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ a b Spalton A.; Hikmani; H. M., Willis; D., Said; A. S. B. (2006). "Critically endangered Arabian leopards Panthera pardus nimr persist in the Jabal Samhan Nature Reserve, Oman". Oryx. 40 (3): 287–294. doi:10.1017/S0030605306000743. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ Mazzolli, M. (2009). Arabian Leopard Panthera pardus nimr status and habitat assessment in northwest Dhofar, Oman (Mammalia: Felidae). Zoology in the Middle East 47: 3–12.
  20. ^ a b Al Jumaily, M.; Mallon, D. P.; Nasher, A. K.; Thowabeh, N. (2006). "Status Report on Arabian Leopard in Yemen". Cat News. Special Issue 1: 20–25. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  21. ^ a b Sunquist, M. E.; Sunquist, F. (2002). Wild Cats of the World. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0-226-77999-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  22. ^ Budd, K. (2001). Arabian Leopards: New Hope is Born. Arabian Wildlife (2000/2001): 8–9.
  23. ^ a b Breitenmoser, U. (2006). 7th Conservation Workshop for the Fauna of Arabia 19–22 February: Workshop report. Breeding Center for Endangered Arabian Wildlife, Sharjah, UAE.
  24. ^ a b CAMP (2002). The threatened fauna of Arabia's mountain habitat, Final report. EPAA, UAE, Sharjah.
  25. ^ Sanborn, C.; Hoogstral, H. (1953). "Some mammals of Yemen and their parasites". Fieldiana Zoology. 34: 229. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  26. ^ Anonymous (2010). "Wildlife skins for sale after Haj – Saudi Arabia" (PDF). Wildlife Times. 27: 13–14. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  27. ^ Rushby, K. (2011). Saving the Leopard. Al Jazeera, Qatar.
  28. ^ Anderson, D., Grove, A. (1989). Conservation of Africa: People, Politics and Practice. Cambridge University Press, New York.
  29. ^ Bailey, T. N. (1993). The African leopard: Ecology and Behavior of a Solitary Felid. Columbia University Press, New York.
  30. ^ Lee, J. "Excellent breeding conditions in Al Ain Zoo, United Arab Emirates". www.planetware.com. Arkivuar nga origjinali më 9 shkurt 2010. Marrë më 2010-02-06. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  31. ^ Edmonds, J. A.; Budd, K. J.; Vercammen, P. & al Midfa, A. (2006). "History of the Arabian leopard Captive Breeding Programme". Cat News. Special Issue 1: 40–43. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  32. ^ Budd, J.; Leus, K. (2011). "The Arabian Leopard Panthera pardus nimr conservation breeding programme". Zoology in the Middle East. 54 (supp. 3): 141–150. doi:10.1080/09397140.2011.10648905. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Lidhje të jashtme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Leopardi_Arab&oldid=2631762"