Jump to content

Lista e vendeve të emërtuara sipas Josip Broz Titos

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Gjatë presidencës së Josip Broz Titos dhe në vitet pas vdekjes së tij më 1980, disa vende në Republikën Socialiste Federative të Jugosllavisë dhe në mbarë botën u emëruan ose u riemëruan për nder të tij si pjesë e kultit të tij të personalitetit. Që nga shpërbërja e Jugosllavisë, disa qytete dhe sheshe në vendin e mëparshëm kanë rikthyer emrat e tyre. Shumë rrugë u emëruan me emrin e Titos, si në ish-Jugosllavi ashtu edhe gjetkë, si nder për një personalitet të huaj.

Qytetet e emërtuara më parë sipas Titos

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Gjithsej tetë qytete dhe qyteza u emëruan sipas Titos. Menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore, katër komuna, roli i të cilave në lëvizjen e rezistencës partizane u perceptua si i rëndësishëm, fituan mbiemrin "Titos" (lokalisht Titov/Titova/Titovo), ndërsa kryeqyteti i republikës më të vogël federale të Malit të Zi u riemërua Titograd (Tito-qytet). Pas vdekjes së Titos në vitin 1980, u shtuan edhe katër qytete të tjera, gjithsej nga një në secilën nga gjashtë republikat federale jugosllave dhe dy krahina autonome. Këto ishin si më poshtë:

  • Titograd, 13 korrik 1946 – 2 prill 1992 – Podgorica

Bosnja dhe Herzegovina

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  • Titova Korenica, 5 dhjetor 1945 – 7 shkurt 1997 – Korenica
  • Titovo Velenje, 10 tetor 1981 – 17 korrik 1990 – Velenje

Maqedonia Veriore

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  • Titov Veles, 1946–1996 – Veles

Me shpërbërjen e Jugosllavisë, çdo qytet u riemërua.

Rrugët dhe sheshe

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Vende në botë me rrugë të emërtuara për Marshallin Tito

Shumë qytete në vendet e ish-Jugosllavisë dhe në vende të tjera kanë rrugë dhe sheshe me emrin e tij.

  • Ilirska Bistrica: Trg Maršala Tita (sheshi kryesor)
  • Jesenice: Cesta Maršala Tita
  • Koper: Titov trg (sheshi kryesor)
  • Logatec: Titova ulica
  • Lubjana: Titova cesta (u riemërua në Slovenska cesta (Sllovenia Avenue) në vitin 1991); Titova cesta, një pjesë e Štajerska cesta e quajtur pas Titos në vitin 2009. Pas vendimit të rrugës Tito në Slloveni u riemërua në Štajerska cesta.
  • Maribor: Titova cesta (rruga kryesore), Titov most (ura e Titos)
  • Postojna: Titov trg (sheshi kryesor), Titova cesta
  • Radeče: Titova ulica
  • Radenci: Titova cesta
  • Senovo: Titova cesta
  • Slovenska Bistrica: Titova cesta
  • Tolmin: Trg Maršala Tita (sheshi kryesor)
  • Velenje: Titov trg (sheshi kryesor me statujën më të lartë të Titos në botë)

Në vitin 2011, 2 vjet pasi një rrugë në Lubjanë mori emrin e Titos, Gjykata Kushtetuese e Sllovenisë vendosi se emërtimi i një rruge të re me emrin Josip Broz Tito ishte jokushtetues. Gjykata vendosi njëzëri se Tito simbolizon shkelje të rënda të të drejtave të njeriut dhe se emërtimi i rrugës me emrin e tij lavdëron regjimin totalitar dhe cenon dinjitetin njerëzor.[1][2] Në vitin 2020, Gjykata Kushtetuese e Sllovenisë lejoi një referendum kundër riemërtimit të rrugës së Titos në Radenci. Për dallim nga vendimi për rrugën në Lubjanë, rruga në Radenci kishte marrë emrin e Titos më shumë se 40 vjet më parë; gjykata hodhi poshtë pretendimin e kryetarit të bashkisë se një referendum për të mbajtur emrin do të shkelte kushtetutën.[3]

Busta e Josip Broz Tito në Parkun Tito (Titov park) në Pula, Kroaci

Ndryshimet e emrit njoftohen në Selce, Varaždinske Toplice dhe Velika Gorica.

Të mëparshme
  • Karlovac: Trg Josipa Broza Tita (now Trg hrvatskih branitelja)
  • Šibenik: Poljana maršala Tita (now Poljana)
  • Mursko Središće: Ulica Josipa Broza Tita (now Ulica Republike Hrvatske)
  • Zadar: Obala Maršala Tita (now Obala kralja Petra Krešimira IV)
  • Zagreb: Trg maršala Tita (tani Trg Republike Hrvatske). Në shkurt 2008, 2,000 protestues u mblodhën në sheshin Josip Broz të Zagrebit, i cili është vendi i Teatrit Kombëtar Kroat, për të kërkuar që ai të riemërohej në Shesh Teatri.[4] Megjithatë, qindra antifashistë e akuzuan këtë turmë si revizioniste dhe neoustashiste dhe përpjekja për ta riemërtuar dështoi.[5] Presidenti kroat Stjepan Mesiq kundërshtoi publikisht riemërtimin.[6] Megjithatë, sheshi u riemërua në Sheshi i Republikës së Kroacisë nga kryetari i bashkisë [[Milan Bandiq më 2017.[7]
  • Zaprešić: Ulica maršala Tita (tani Rruga Kardinal Aloysius Stepinac)
  • Varaždinske Toplice: Ulica Maršala Tita (tani Rruga dr. Franjo Tugjman)
  • Velika Gorica: Trg maršala Tita (tani Trg grada Vukovara)

Bosnja dhe Herzegovina

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Ulica Maršala Tita në Sarajevë

Të vetmet qytete në Republika Srpska që emërtojnë një rrugë me emrin e Titos janë Kozarac dhe Srebrenica; të gjitha qytetet e tjera janë në Federatën e Bosnjës dhe Hercegovinës

Të mëparshme
  • Bugojno: Ulica maršala Tita (now Sultan Ahmedova)
Vojvodina
Të mëparshme
  • Beograd: Maršala Tita (the main street, renamed back to Srpskih Vladara in 1992, now Kralja Milana)
  • Zemun: Ulica maršala Tita (the main street, renamed back to Glavna ulica, meaning "main street")
  • Šabac: Maršala Tita (the main street, renamed to Gospodar Jevremova in 2005.)
  • Ruma: Maršala Tita (the main street, renamed back to Glavna ulica, meaning "main street")
  • Užice: Maršala Tita (the main street, renamed to Dimitrija Tucovića street)
  • Jagodina (Svetozarevo 1946–1992): Maršala Tita (the main street, renamed to Kneginje Milice in 1992)
  • Kikinda: Maršala Tita (rruga kryesore, e riemërtuar në Kralja Petra I në vitin 1993) dhe Titov trg (sheshi kryesor, i riemërtuar Trg srpski dobrovoljaca në vitin 1993)[8]
  • Zrenjanin: Maršala Tita (rruga kryesore, e riemërtuar në Kralja Aleksandra në vitin 1992)
  • Novi Sad: Bulevar maršala Tita (u riemërua në Bulevar Mihajla Pupina në vitin 1992)
  • Batajnica: Josipa Broza-Tita (rruga kryesore, e riemërtuar në Majora Zorana Radosavljevica në vitin 2004)
  • Temerin: Maršala Tita (the main street, renamed to Novosadska during 1990s)
Të mëparshme
  • Cetinje: Titov trg (now Dvorski trg)
  • Ulcinj: Bulevard maršala Tita (tani Bulevardi Gjergj Kastrioti - Skënderbeu)

Maqedonia Veriore

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Rruga Marshal Tito në Shkup. (26 korrik 1963, Ushtria Popullore Jugosllave mbështet materiale për tërmetin)
Të mëparshme
  • Luanda: Rua Marechal Tito Presidente
  • Accra: Josif Broz Tito Avenue

Maqedonia Veriore

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ Text of the decision U-I-109/10 of the Constitutional Court of Slovenia, issued on 3 October 2011, in Slovene: http://odlocitve.us-rs.si/usrs/us-odl.nsf/o/AB6C747BE8DF7AF3C125791F00404CF9 Arkivuar 2014-10-26 tek Wayback Machine
  2. ^ Naming Street After Tito Unconstitutional. Slovenia Times, 5 October 2011 http://www.sloveniatimes.com/naming-street-after-tito-unconstitutional Arkivuar 31 janar 2017 tek Wayback Machine
  3. ^ Tito's Street Keeps its Name, 24ur, published on 27 July 2020 https://www.24ur.com/novice/slovenija/titova-cesta-v-radencih-ostaja-titova.html
  4. ^ "Thousands of Croatians rally against 'Tito' square Arkivuar 2008-02-17 tek Wayback Machine". Agence France-Presse (9 February 2008). Accessed 12 November 2009.
  5. ^ "Prosvjed protiv imena Trga maršala Tita na rubu incidenta, intervenirala i policija" (në kroatisht).
  6. ^ "Dispute over Name of Zagreb's Tito Square". Balkan Travellers. Accessed 12 November 2009.
  7. ^ Balkan Insight
  8. ^ "Gazda Bon preči od radnika" (në serbisht). Glas javnosti. 29 korrik 2003. Arkivuar nga origjinali më 5 prill 2023. Marrë më 7 qershor 2022.