Lutja e Mbretëreshës Teuta

Në një kohë të largët, kur dheu ilir ende thërriste emrat e heronjve dhe perëndive, në mes të këtij populli të lashtë dhe të mençur, që e nderonte gruan si mbajtëse të fortësisë dhe të atdheut, lindi një figurë që do të qëndronte përjetësisht në historinë e Ilirisë – mbretëresha Teutë.

Teuta, që do të bëhej simbol i forcës dhe i dinjitetit të Ilirisë, kishte një bukuri të paharrueshme, por më shumë se kjo, ajo ishte një udhëheqëse e mençur dhe një luftëtare e guximshme. Ajo mbrojti tokat e saj, e mbronte popullin e saj, duke mos pranuar kurrë të bënte kompromise për integritetin dhe sovranitetin e Ilirisë. Bukuria e saj shpërfaqej në çdo veprim, në çdo fjalë dhe veprim, që e bëri atë një mbretëreshë të denjë për të udhëhequr një popull të lavdishëm.

Në këtë epope, historia e Teutës rrëfehet si një tregim i luftës, i guximit dhe i sakrificës, ku figura e saj shndërrohet nga një mbretëreshë në një heroinë që ngre flamurin e Ilirisë përballë çdo pushtuesi dhe sfide. Ajo u përball me perandorinë romake, e cila kërkonte të zgjeronte ndikimin dhe kontrollin mbi Ballkanin, por Teuta e kishte besimin në forcën dhe guximin e popullit të saj.

Epopeja e Teutës është një kujtim për të gjithë ata që besojnë në fuqinë e qëndrueshmërisë dhe dashurisë për atdheun. Nëpërmjet saj, ne kuptojmë se Teuta, një grua e mençur dhe e fortë, nuk ishte vetëm një figurë historike, por një simbol i ndihmës dhe udhëheqjes për një komb të tërë. Ajo është një shembull i pasionit, sakrificës dhe dashurisë për popullin dhe kulturën ilire.

Nën Hijen e Redonit: Epopeja e Teutës

Nën hijen e Redonit, ku vala përplaset në shkëmb,

ku shqiponjat sillen rreth majeve të thepisura,

aty lindi fjala e pathënë,

Teuta – bija e detit, e gurit, e betimit të gjakut.

Fryu era e Veriut mbi brigjet e Rhizonit,

trokiti këmbë kali në pragun e tempullit,

dhe deti u ngrit, si dëshmi e fuqisë së saj.

“Unë jam e bija e Ilirisë,

e lindur prej dheut të stërgjyshërve,

e rritur me qumështin e lisave të shenjtë,

dhe me këngën e shpatës që kurrë s’përdredh!”

Redoni përshkroi qiellin me krah të artë,

mbi dorën e saj hije ra – jo mallkim, por fat,

se ajo s’ishte grua vetëm,

ishte flamur, ishte betejë, ishte urdhri i perëndive.

Me një thirrje çeli portat e kështjellës,

me një vështrim ndali lundrat e pushtuesve,

dhe nga buzët e saj, si gurë që shkëputen nga mali,

ranë fjalët që ngrejnë flamuj në epokat që vijnë:

“O ilirë, ju bij të erës dhe zjarrit,

ngrihuni mbi gjunjët e dhimbjes,

se toka jonë nuk është për shitje,

e as emri ynë për harresë!”

Nën hijen e Redonit u betua,

e deti heshti – e dëgjoi.

Kaloi në legjendë, siç kalon ylli në mesnatë,

por zëri i saj s’ra – u bë kushtrim në kohë.

E sot, kur vala prek bregun,

dhe era ledhaton rrënojat e kështjellës,

Teuta flet prapë – në gjak, në dhe, në këngë,

e kush dëgjon, nderon Ilirinë.

Lutja e Mbretëreshës Teuta

O Zotat e maleve të lashtë, o Redon, o Medaur i kalorësve,

O Thana e pyjeve, që hesht me hënë,

Dëgjoni zërin tim, bijë e gjakut të Ilirisë,

Teuta jam unë, mbretëreshë e detit dhe gurit!

Nga brigjet e Ardianëve deri në kreshtat e Dardanit,

kjo tokë flet me zërin e të parëve,

me gjakun që s'është tharë, me betimet që s’janë harruar.

Sot, unë, bijë e fisit të frikshëm,

ngre dorën drejt qiellit, drejt lisit të shenjtë,

dhe thërras në emër të Ilirisë:

mos e lini dritën të shuhet në gurët tanë!

Në emër të nënës tokë, në emër të bijve të mi,

mbrojeni gjakun tonë, gjuhën që flet erërat dhe ujin,

ruani fisin tim nga zhbërja, nga harresa,

siç ruhet zjarri në oxhakun e të parëve.

Redon, çoje lembën përmbi dallgët,

Medaur, ngjitu kalit të artë dhe shpërndaje mjegullat,

Thana, hesht e thellë si nata, po rruaje hijen time,

në çdo pëshpëritje, në çdo këngë, në çdo gur.

Unë jam Teuta, nuk dridhem përballë askujt,

Zërin tim e mbart era, gjurmën time e ruan toka.

Për sa të rrahë zemra ilire,

unë nuk do të vdes.

Lutje e Mbretëreshës Teuta

O Redon, mbrojtës i deteve dhe i udhëtarëve,

ndriçoje rrugën e anijeve tona nëpër ujërat e Adriatikut.

Mos lejo furtunat të thyejnë dëshirat e popullit tim.

Mëshiroje bijën e Ilirisë që mban kurorën e fiseve.

O Medaur, zot i luftës dhe i mburojës së hekurt,

forcoji krahët e luftëtarëve të mi, dhe bëj që shpatat tona

të bien me drejtësi për nderin e vendit.

Në emrin tënd, mbroj kufijtë e tokës së të parëve.

Nën hijen e pyjeve të Vidasusit dhe pranë burimeve të Bindusit,

lartësojmë frymën e kombit që s’u përkul.

Le të dëgjohet zëri i Ilirisë në majat e maleve

dhe jehona e kurajos të mos shuhet kurrë.

Teuta, bija e fiseve, flijon në këtë agim paqeje

dhe ngre duart drejt qiellit të lirë.

Lavdi perëndive që ruajnë tokën tonë,

dhe lavdi ilirëve që nuk harrojnë.

Lutja e Teutës, Mbretëreshës së Ilirisë

O Zot i Detit, Redon i lashtë, që lehtëson dallgën dhe mban lembën në shteg,

Ndëgjo zërin e bijës sate, Teutës, mbretëreshës që s’u tremb nga stuhi as nga armik.

Flaka e tempullit tënd le të ndriçojë natën, dhe kambanat e luftës le të bien me drejtësi.

O Medaur i Kalit të Hekurt, që mbi shkëmb ngre shpatën,

Jepna forcën e stërgjyshëve tanë, gjakun e maleve dhe të fushave që nuk zbrapsen.

Zemrat tona janë të stërhekur, si mburoja jote me rrethin e përjetësisë.

Thirrje po u bëj pyjeve të Vidasusit dhe ujërave të Bindusit:

Rrjedhni me urtësinë e lashtësisë, ruani farën ilire nën hijen e lisit.

Thana, o nënë e egër e pyllit dhe e gjahut,

Lidh na plagët e burrave tanë dhe falmo bekimin mbi bijat tona.

Në emër të Dyrrahut dhe të rrënjëve të Epidamnit,

Teuta ngre dorën me flijim e betim:

Nën këtë qiell, ku dielli lind mbi Bjeshkët dhe perëndon mbi Valdanos,

Do jetojë Iliria, derisa guri të bëhet hi dhe hiri të bëhet fjalë.

Shiko edhe

• Teuta e Ilirisë