Lucerni

Lucerni ( Frëngjisht: [lysɛʁn]  ( dëgjoni); Alemanikja e lartë : Lozärn ) ose Luzern ( Gjermanishtja standarde zviceriane: [luˈtsɛrn] ) është një qytet në Zvicrën qendrore, në pjesën gjermanishtfolëse të vendit. Lucerni është kryeqyteti i kantonit të Lucernit dhe pjesë e rrethit me të njëjtin emër. Me një popullsi prej rreth 82,000 njerëz, Lucerni është qyteti më i populluar në Zvicrën Qendrore dhe një lidhje e ekonomisë, transportit, kulturës dhe medias në rajon. Zona urbane e qytetit përbëhet nga 19 rrethe dhe qytete me një popullsi të përgjithshme prej rreth 220,000 banorësh.

Gjuha zyrtare e Lucernit është gjermanishtja, por gjuha kryesore e folur është varianti lokal i dialektit gjerman zviceran alemanik, gjermanishtja e Lucernit .

Demografia

Popullata

Grupet më të mëdha të banorëve të huaj 2013
Kombësia	Numrat	% e totalit (% e të huajve)
Gjermania	4167	5.2 (20.7)
Italia	2279	2.8 (11.3)
Portugalia	1765	2.2 (8.8)
Serbia	1430	1.8 (7.1)
Kosova	794	1.0 (3.9)
Spanja	760	0.9 (3.8)
Sri Lanka	734	0.9 (3.6)
Bosnja dhe Hercegovina	543	0.7 (2.7)
Kroacia	538	0.7 (2.7)
Maqedonia e Veriut	457	0.7 (2.6)

Lucerni ka një popullsi (më 31 December 2020 ) prej 82,620 banorësh. [37] Në 2013-ën , 19,264 ose 25.0% e popullsisë përbëhej nga shtetas të huaj, nga të cilët 19.9% ishin nga Evropa, 2.8% nga Azia, 1.2% nga Afrika dhe 1.0% nga Amerika . Gjatë 10 viteve të fundit popullsia është rritur me një normë prej 1.2%. Shumica e popullsisë ( statistikë e 2010-ës) flasin gjermanisht (87%), me italishten, si dhe serbo-kroatisht dhe anglisht me 5% si gjuhët e dyta më të zakonshme, të ndjekura nga frëngjishtja dhe shqipja me 3%, dhe portugalishtja dhe spanjishtja me 2% secila.

Popullsia historike

Popullsia historike e Lucernit jepet në tabelën e mëposhtme:

Popullsia në vite Viti Pop. ±% 1860 13,166 —     1870 16,45 +24.9% 1880 20,419 +24.1% 1888 23,607 +15.6% 1900 32,954 +39.6% 1910 43,611 +32.3% 1920 48,394 +11.0% 1930 47,066 −2.7% 1941 59,847 +27.2% 1950 66,17 +10.6% 1960 76,148 +15.1% 1970 83,374 +9.5% 1980 78,274 −6.1% 1990 76,466 −2.3% 2000 75,425 −1.4% 2010 77,491 +2.7% 2016 81,592 +5.3%

Feja

Qyteti u rrit rreth abacisë së Sankt Leodegarit, i themeluar në vitin 840 pas Krishtit, dhe mbeti besnik i katolicizmit deri në shekullin e 21-të. Deri në vitin 1850, 96,9% e popullsisë ishte katolike, në vitin 1900 ishte 81,9% dhe në vitin 1950 ishte ende 72,3%. Në censusin 2000 përbërja fetare e Lucernit ishte: 35,682 (60%) katolikë, 9,227 (15,5%) protestantë, me një shtesë prej 1,979 (3,33%) që ishin të disa besimeve të tjera të krishtera; 1,824 individë (3,07% e popullsisë) myslimanë; 196 individë (0.33% e popullsisë) hebrenj.

Nga pjesa tjetër, 1,073 (1.8%) individë ishin fe tjetër; 6,310 (10.61%) deklaruan se nuk i përkasin asnjë feje të organizuar; dhe 3,205 (5.39%) nuk janë përgjigjur në pyetje.

Ekonomia

Në vitin 2012, kishte 77,641 njerëz të punësuar në qytet. Nga këta, 166 banorë punonin në 53 biznese të sektorit parësor. Sektori dytësor punësonte 7,326 punëtorë në 666 biznese. Sektori tretësor kishte 70,149 punë në 6,929 biznese. In 2013 a total of 11.0% of the population received social assistance.

Lucerni është shtëpia e një numri kompanish të mëdha zvicerane, duke përfshirë lidhjen hekurudhore AlpTransit Gotthard, Schindler Group, Chronoswiss, Emmi dhe Luzerner Kantonalbank . Suva, një nga kompanitë më të vjetra të sigurimit të aksidenteve në Zvicër, është gjithashtu e bazuar në Lucern, siç është edhe Universiteti i Lucernit, më i riu ndër universitetet tradicionale të Zvicrës. Kompanitë ndërkombëtare janë EF Education First dhe Instituti i Elementeve të Rralla Tokësore dhe Metaleve Strategjike .

Falë politikave të uljes së taksave, Lucerni është bërë kantoni më miqësor ndaj biznesit të Zvicrës. As of 2012 Lucerni ofron normën më të ulët të taksës së korporatave në Zvicër në nivel kantonal.

Për më tepër, Lucerni ofron gjithashtu norma shumë të moderuara të tatimit mbi të ardhurat personale. Në një studim të publikuar së fundmi për indeksin e taksave të BAK Basel Economics 2012, Lucerni u rendit në vendin e 4-të me një normë tatimore vetëm paksa 2% më të lartë krahasuar me kantonin kryesor në këtë krahasim.

Lucerni në art

• 
  Lucerne from the Walls
  William Turner, 1841
  Tate Britain
• 
  Lucerne from the Lake
  William Turner, 1845
  Morgan Library, New York City

Sporti

-Në Luzern ekziston ekipi i famshëm i qytetit Fc.Luzern me disa nga yjet nga Shqipëria dhe Kosova . Poashtu edhe futbollisti i njohur i përfaqësueses së Kosovës Hekuran Kryeziu.

Galeri

• 

  Kisha e Jezuitëve

• 

  Monumenti i Luanit të Lucernit përkujton Gardën Zvicerane të Luigjit XVI që u masakruan në 1792 gjatë Revolucionit Francez

• 

  Rathausquai i mbushur me njerëz

• 

  Festivali Yodelling 2008

• 

  Zyra qendrore e Suva, e vendosur në një kodër me pamje nga qendra e Lucernit

• 

  Bashkia e Lucernit ka qenë shtëpia e qeverisë së qytetit për shekuj me radhë