Nomenklatura IUPAC e kimisë organike

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Në nomenklaturën kimike, Nomenklatura IUPAC e kimisë organike është një metodë sistematike e emërimit të komponimeve të kimisë organike sipas rekomandimeve[1] të International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC).

Parimet themelore[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Alkanet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Parashtesa + -AN = Alkan
Parashtesa + IL = Alkan radikal
CnH2n + 2 Për Alkanët
CnH2n + 1 Për radikalet e alkanëve
Nr i

karbonit

! Parashtesa Alkanët n = Formula CnH2n + 2 Radikalet e alkanëve n = Formula CnH2n + 1
1 Meta Metan n = 1 CH4 Metil - radikal n = 1 CH3
2 Eta Etan n = 2 C2H6 Etil - radikal n = 2 C2H5
3 Propa Propan n = 3 C3H8 Propil - radikal n = 3 C3H7
4 Buta Butan n = 4 C4H10 Butil - radikal n = 4 C4H9
5 Penta Pentan n = 5 C5H12 Pentil - raikal n = 5 C5H11
6 Heksa Heksan n = 6 C6H14 Heksil - radikal n = 6 C6H13
7 Hepta Heptan n = 7 C7H16 Heptil - radikal n = 7 C7H15
8 Okta Oktan n = 8 C8H18 Oktil - radikal n = 8 C8H17
9 Nona Nonan n = 9 C9H20 Nonil - radikal n = 9 C9H19
10 Deka Dekan n = 10 C10H22 Dekil - radikal n = 10 C10H21

Alkenet dhe Alkinet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Emri greko-latin + EN = Alken
Emri greko-latin + ENIL = Alken radikal
CnH2n Për alkenët
CnH2n - 1 Për radikalet e Alkenëve
Nr Emri greko-latin Alkenët n = Formula CnH2n Radikalët e alkenëve n = Formula CnH2n - 1
1 Meta / / / / / /
2 Eta Eten n = 2 C2H4 Etenil - radikal n = 2 C2H3
3 Propa Propen n = 3 C3H6 Propenil - radikal n = 3 C3H5
4 Buta Buten n = 4 C4H8 Butenil - radikal n = 4 C4H7
5 Penta Penten n = 5 C5H10 Pentenil - raikal n = 5 C5H9
6 Heksa Heksen n = 6 C6H12 Heksenil - radikal n = 6 C6H11
7 Hepta Hepten n = 7 C7H14 Heptenil - radikal n = 7 C7H13
8 Okta Okten n = 8 C8H16 Oktenil - radikal n = 8 C8H15
9 Nona Nonen n = 9 C9H18 Nonenil - radikal n = 9 C9H17
10 Deka Deken n = 10 C10H20 Dekenil - radikal n = 10 C10H19

Tabela për Alkinët[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Emri greko-latin + IN = Alkin
Emri greko-latin + INIL = Alkin radikal
CnH2n - 2 Për alkinët
CnH2n - 3 Për radikalet e Alkinëve
Nr Emri greko-latin Alkinët n = FormulaCnH2n - 2 Radikalët e alkinëve n = FormulaCnH2n - 3
1 Meta / / / / / /
2 Eta Etin n = 2 C2H2 Etinil - radikal n = 2 C2H
3 Propa Propin n = 3 C3H4 Propinil - radikal n = 3 C3H3
4 Buta Butin n = 4 C4H6 Butinil - radikal n = 4 C4H5
5 Penta Penten n = 5 C5H8 Pentenil - raikal n = 5 C5H7
6 Heksa Heksin n = 6 C6H10 Heksinil - radikal n = 6 C6H9
7 Hepta Heptin n = 7 C7H12 Heptinil - radikal n = 7 C7H11
8 Okta Oktin n = 8 C8H14 Oktinil - radikal n = 8 C8H13
9 Nona Nonin n = 9 C9H16 Noninil - radikal n = 9 C9H15
10 Deka Dekin n = 10 C10H18 Dekinil - radikal n = 10 C10H17

Nomenklatura e përbashkët - emrat e shkurtër[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Nr Emri greko-latin
1 Meta
2 Eta
3 Propa
4 Buta
5 Penta
6 Heksa
7 Hepta
8 Okta
9 Nona
10 Deka

Grupet funksionale[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ciklo + alkan = Cikloalkan

Kanë formulë të ngjajshme me alkenët por dallimi i tyre bëhet nga ajo se kanë formula strukturale të ndryshme.

CnH2n
Ku n > 3
Nr Emri greko-latin Cikloalkanët n = Formula CnH2n
1 Meta / / /
2 Eta / / /
3 Propa Ciklopropan n = 3 C3H6
4 Buta Ciklobutan n = 4 C4H8
5 Penta Ciklopentan n = 5 C5H10
6 Heksa Cikloheksan n = 6 C6H12
7 Hepta Cikloheptan n = 7 C7H14
8 Okta Ciklooktan n = 8 C8H16
9 Nona Ciklnonan n =9 C9H18
10 Deka Ciklodekan n = 10 C10H20

Tabela për Cikloalkenët[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ciklo + alken = Cikloalken

Nr Emri greko-latin Cikloalkenët
1 Meta /
2 Eta /
3 Propa Ciklopropen
4 Buta Ciklobuten
5 Penta Ciklopenten
6 Heksa Cikloheksen
7 Hepta Ciklohepten
8 Okta Ciklookten
9 Nona Ciklnonen
10 Deka Ciklodeken

Tabela për Acidet monokarboksilike[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Si veti të ndryshme në lexim në krahasim me tjerat acidet monokarboksilike kanë se lexohen me një numër më të madh , psh CH3 COOH lexohet acidi etanik në fakt ka 1 atom karboni ose CH5 COOH acidi heksanik dhe ka 5 atome karboni .

Nr Emri greko-latin Cikloalkenët
1 Meta Acidi etanik
2 Eta Acidi propanik
3 Propa Acidi butanik
4 Buta Acidi pentanik
5 Penta Acidi heksanik
6 Heksa Acidi heptanik
7 Hepta Acidi oktanik
8 Okta Acidi nonanik
9 Nona Acidi dekanik
10 Deka Acidi dekametanik

Tabela për Alkoolet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Emri greko-latin + Nol = Alkooli
Nr Emri greko-latin Alkoolet
1 Meta Metanol
2 Eta Etanol
3 Propa Propanol
4 Buta Butanol
5 Penta Pentanol
6 Heksa Heksanol
7 Hepta Heptanol
8 Okta Oktanol
9 Nona Nonanol
10 Deka Dekanol

Rerefrencat[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ The Commission on the Nomenclature of Organic Chemistry (1971) [1958 (A: Hydrocarbons, and B: Fundamental Heterocyclic Systems), 1965 (C: Characteristic Groups)]. Nomenclature of Organic Chemistry (bot. 3). London: Butterworths. ISBN 0-408-70144-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)