Orëbërësi
Një orëndreqës është një artizan që prodhon dhe riparon ora. Meqenëse shumë ora tani prodhohen në fabrikë, disa orëndreqës modernë riparojnë vetëm ora. Megjithatë, fillimisht ata ishin mjeshtra artizanë që ndërtonin ora, duke përfshirë të gjitha pjesët e tyre, me dorë. Orëndreqësit modernë, kur u kërkohet të riparojnë ora të vjetra, për të cilat pjesët zëvendësuese mund të mos jenë të disponueshme, duhet të kenë aftësi prodhimi dhe zakonisht mund të prodhojnë zëvendësime për shumë nga pjesët që gjenden në një orë. Termi orëndreqës i referohet një profesioni ekuivalent të specializuar në orë.
Shumica e orëndreqësve profesionistë praktikues mirëmbajnë ora të prodhuara aktualisht ose të kohëve të fundit. Ata rrallë prodhojnë pjesë zëvendësuese. Në vend të kësaj, ata marrin dhe montojnë pjesë këmbimi të fabrikës që zbatohen për markën e orës që po mirëmbahet. Shumica e orëndreqësve modernë, veçanërisht në Zvicër dhe vende të tjera në Evropë, punojnë drejtpërdrejt për industrinë e orëndreqësve dhe mund të kenë përfunduar një diplomë formale në një shkollë teknike. Ata gjithashtu marrin trajnim të brendshëm për "markën" në fabrikë ose në qendrën e shërbimit ku janë të punësuar. Megjithatë, disa qendra shërbimi në fabrikë kanë një qasje që u lejon atyre të përdorin 'jo-orëndreqës' (të quajtur "operatorë") të cilët kryejnë vetëm një aspekt të procesit të riparimit. Këta punëtorë shumë të kualifikuar nuk kanë një diplomë ose certifikatë në prodhimin e orëve, por janë të trajnuar posaçërisht 'brenda kompanisë' si teknikë për të mirëmbajtur një numër të vogël komponentësh të orës në një mënyrë të vërtetë 'linjë montimi' (p.sh., një lloj punëtori do ta çmontojë mekanizmin e orës nga kutia, një tjetër do ta lustrojë kutinë dhe byzylykun, një tjetër do të instalojë ekranin dhe akrepat, etj.). Nëse punëtorët e vërtetë të orëve punësohen në mjedise të tilla, ata zakonisht punësohen për të mirëmbajtur mekanizmin e orës.
Për shkak të kufizimeve në pjesët rezervë origjinale, një pakicë në rritje e prodhuesve të orëve në SHBA po bëhen 'të pavarur', duke zgjedhur të mos punojnë drejtpërdrejt për industrinë ose në qendrat e shërbimit të fabrikës. Rolex, një markë kryesore zvicerane e orëve, i parakualifikon prodhuesit e pavarur të orëve për akses në pjesë këmbimi. Kërkesat mund të përfshijnë një certifikatë trajnimi moderne nga një shkollë me reputacion të mirë, një punishte që përmbush standardet e pastërtisë së Rolex, pajisje moderne ose - për prodhuesit amerikanë të orëve - anëtarësim në Institutin Amerikan të Orëve-Prodhuesve të Orëve. Marka Omega ka të njëjtën qasje. Megjithatë, shumica dërrmuese e markave moderne zvicerane nuk u shesin pjesë prodhuesve të pavarur të orëve, pavarësisht nga ekspertiza, trajnimi ose kredencialet e prodhuesit të orëve. Kjo politikë e industrisë mendohet se u mundëson prodhuesve zviceranë të mbajnë një kontroll më të rreptë të cilësisë së shërbimit pas shitjes për markat e tyre të orëve, të prodhojnë marzhe të larta në shërbimet pas shitjes (dy deri në katër herë më shumë se sa do të kërkonte një prodhues i pavarur i orëve) dhe të zvogëlojnë disponueshmërinë e pjesëve të dorës së dytë të prodhimit të orëve në tregun e përdorur dhe të falsifikuar.
Në Kosovë
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Autori Saviq, në fillim të shekk. XX, shënon se në Gjilan dhe Ferizaj ka 14 dyqane ortarësh. Kurse në periudhën mes dy luftërave bitërire (më 1929), shënohen 3 dyqane të ortarëve, po kaq i gjejmë edhe nga viti 1945-1963, për të cilët flitet se vepronin në territorrin e Odës Zejtare të Gjilanit, Dy nga dyqanet e kësaj zeje ishin në rrugën kryesore të qytetit, i Vladimir M. Bozhoviqit dhe Ejup D. Bajramit, i cili është shpërngulur në Turqi, kurse dyqani i tretë, në një rrugë tjetër të qytetit, ku punonte Svetozar J. Vuçkoviq.