Organizata e Inteligjencës së Xhandarmërisë

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Organizata e Inteligjencës së Xhandarmërisë (Turqisht: Jandarma İstihbarat ve Terörle Mücadele shkurt JİTEM) është krahu i diskutueshëm dhe agjensia e inteligjencës e Xhandarmërisë Turke. JİTEM ishte aktiv në konfliktin kurdo-turk.[1] Pas skandalit të Susurlukit, ish kryeministrat Bülent Ecevit[2] dhe Mesut Jëllmaz[3] kanë konfirmuar ekzistencën e JİTEM.

Sipas Murat Belge, i cili ka raportuar se është torturuar në vitin 1971 nga themeluesi i saj, Veli Küçük,[4] JİTEM është një mishërim i shtetit të thellë. Me fjalë të tjera, përdoret nga "Themelimi" për të zbatuar interesat e pretenduara kombëtare.[5] Thuhet gjithashtu se është krahu ushtarak i Ergenekon, një organizatë nacionaliste turke nëntokësore.[6][7] Në vitin 2008, mohimet zyrtare të ruajtura për një kohë të gjatë të ekzistencës së JİTEM filluan të shemben në gjykata, pasi ish-anëtarët e aparatit të sigurisë të "shtetit të thellë" të Turqisë dëshmojnë për pjesëmarrjen e tyre në aktivitete të fshehta dhe të paligjshme gjatë disa dekadave të fundit, si pjesë e hetimit në vazhdim të Ergenekon.[8]

Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Njësia është themeluar zyrtarisht në vitin 2005, por historia e saj jozyrtare shkon në vitet 1980. Rrënjët e saj shtrihen më tej me Counter-Guerilla: JİTEM përdori metoda Counter-Guerrilla dhe ndoshta pajisje, dhe figurat kryesore ishin përfshirë në Counter-Guerilla.

JİTEM iu nënshtrua një kontrolli parlamentar gjatë skandalit të Susurlukit, kur komandantët e Xhandarmërisë vazhdimisht mohuan ekzistencën e një organizate inteligjente gjithëpërfshirëse brenda Xhandarmërisë.[9][10] Anëtari i komisionit Susurluk, Fikri Sağlar tha se komandantët mohuan ekzistencën e tij sepse Xhandarmëria zyrtarisht fitoi aftësinë ligjore për të kryer operacione inteligjente më 2005 (me Ligjin 5397). Autori i raportit të Bordit të Inspektimit të Kryeministrisë, Kutlu Savaş, tha që JİTEM u krijua në mbikëqyrjen e Komandantit të Xhandarmërisë Hulusi Sayın (1981–1985).[11][12]

Hetimet për skandalin e Susurluk të vitit 1996 zbuluan një rol për JİTEM. Ish kryeministrat Bülent Ecevit[2] dhe Mesut Jëllmaz[3] pranuan ekzistencën e JİTEM.

Shtatë muaj pas botimit të Raportit të Susurluk, u botua një libër me titull: Cem Ersever ve JİTEM Gerçeği ("Cem Ersever dhe fakti JİTEM"), shkruar nga gazetari Çetin Ağaşe, mik i familjes Ersever. Shtojca e librit përmban dokumente të tilla si direktoriumi telefonik i Komandës së Përgjithshme të Xhandarmërisë, i cili përmbante numrat e Komandantit të Grupit JİTEM dhe njësive JİTEM në secilin qytet. Kjo ishte provë më tej e ekzistencës zyrtare të JİTEM dhe pozicionit të Ersever brenda zinxhirit të komandës.

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ Ayik, Zeki (1997-01-17). "PKK confessors turn into state hitmen". Turkish Daily News. Arkivuar nga origjinali më 2008-10-09. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ a b "1998 Report" (PDF). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 5 shkurt 2009. Marrë më 23 janar 2020. {{cite web}}: |accessdate= dhe |access-date= është specifikuar më shumë se një herë (Ndihmë!); |archivedate= dhe |archive-date= është specifikuar më shumë se një herë (Ndihmë!); |archiveurl= dhe |archive-url= është specifikuar më shumë se një herë (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) (archived from the original Arkivuar 3 tetor 2008 tek Wayback Machine 2009-02-05), Fondacioni për të Drejtat e Njeriut në Turqi, chapter II, "SUSURLUK SCANDAL: Counter-Guerrilla Affairs", p.39-86 (see quotation on p.40): "It seems that some illegal methods were employed within the state during the anti-terrorist struggle. In the report, some military people are mentioned, but the report implies that the army as a whole was not involved in such affairs. I am glad to hear that. If the army had been involved in such affairs, it would have been highly difficult for us to solve the problem. On the other hand, the situation of the Gendarmerie is a bit complex because its affiliation is to both the army and the Ministry of Interior Affairs. That's an outcome of the report. JİTEM seems corrupted."
  3. ^ a b "1998 Report" (PDF). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 5 shkurt 2009. Marrë më 23 janar 2020. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!), Fondacioni për të Drejtat e Njeriut në Turqi, chapter II, "SUSURLUK SCANDAL: Counter-guerilla Affairs", p.46: The report prepared by Prime Ministry Inspection Board Deputy Chairman Kutlu Savaş mentioned JİTEM as involved in gang activities. However, JİTEM is among the "state secrets" of Prime Minister Mesut Yılmaz. Yılmaz accepted the existence of JİTEM but argued that "military officials were not involved and they intervened when they learned about it." Yılmaz carefully tried to relieve military officials, the Gendarmerie's former Commander General Teoman Koman from responsibility. Deputy Prime Minister Bülent Ecevit said, "JİTEM is mentioned in the report. However, the Gendarmerie and JİTEM are not equal to the army."
  4. ^ Usul, Safile (2008-09-08). "'Veli Küçük bana işkence yaptı'". Gazeteport (në turqisht). Arkivuar nga origjinali më 31 dhjetor 2008. Marrë më 2008-12-05.
  5. ^ Düzel, Neşe (2008-01-28). "2009'da kıyamet gibi kan akacaktı". Taraf (në turqisht). Arkivuar nga origjinali më 13 janar 2013. Marrë më 2008-08-14. Derin devlet gene askerî bünye içinde oluşuyor ama artık derin devlet MİT değil. Bugün derin devlet JİTEM.
  6. ^ "Assassinations lead to JİTEM". Sabah. 2008-08-25. Arkivuar nga origjinali më 28 gusht 2008. Marrë më 2008-08-26. JİTEM, considered to be the ancestor of the Ergenekon organization.... {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ Kuseyri, Murat (2008-10-04). "JİTEM Ergenekon'un askeri kanadıdır". Evrensel (në turqisht). Arkivuar nga origjinali më 12 janar 2013. Marrë më 2008-10-21.
  8. ^ Jamestown Foundation Turkey's Gendarmerie: Reforming a Frontline Unit in the War on Terrorism, Publication: Terrorism Monitor Volume: 6 Issue: 22, November 25, 2008 by Andrew McGregor
  9. ^ "JİTEM vardır!". Milliyet (në turqisht). 2006-02-16. Marrë më 2008-07-25. Jandarma Genel Komutanı Teoman Koman: 'Jandarma teşkilatı içinde JİTEM adında legal ya da illegal bir örgüt kurulmamıştır, yoktur. Ama jandarma dışında bu ismi kullanıp kanunsuz işler yapan bir grup vardır'.
  10. ^ Yedig, Serhan (2005-11-20). "Bir var bir yok. Hem var hem yok JİTEM". Hürriyet (në turqisht). Marrë më 2008-09-05. Aynı dönemde Genelkurmay Başkanı Doğan Güreş, Jandarma Genel Komutanı Teoman Koman başta olmak üzere birçok yetkili 'JİTEM adında bir örgüt hiç olmadı' deyip kamuoyunun ruhuna serin su serpmişti.
  11. ^ Yedig, Serhan (2005-11-20). "Bir var bir yok. Hem var hem yok: JİTEM". Hürriyet (në turqisht). Marrë më 2008-12-25.
  12. ^ Sağlar, Fikri (2008-12-22). "Ergenekon'da kara göründü mü?". Star (në turqisht). Marrë më 2008-12-27. JİTEM yasal bir kuruluş olmadığı için 'yok' demek zorundalar. Aksini söylerlerse hepsi birden suçlu olurlar.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Organizata_e_Inteligjencës_së_Xhandarmërisë&oldid=2587882"