Qytetet e vdekura (Siri)
| UNESCO World Heritage Site | |
|---|---|
| Referenca | 1348 |
Qytetet e Vdekur (arabisht: المدن الميتة) ose Qytetet e harruara (arabisht: المدن المنسية) janë një grup prej 700 vendbanimeve të braktisura në veriperëndim Sirisë midis Halepit dhe Idlibit. Rreth 40 fshatra të grupuara në tetë parqe arkeologjike të vendosura në Sirinë veri-perëndimore ofrojnë një pasqyrë në jetën rurale në antikitetin e vonë dhe gjatë periudhës bizantine. Shumica e fshatrave që datojnë nga shekulli i I-rë deri në shekullin e VII-të, u braktisës midis shekujve të VIII-të dhe X-të. Vendbanimet përmbajnë mbetjet arkitekturore të ruajtura mirë të banesave, tempujve paganë, kishave, cisternave, banjove etj. Qytetet e rëndësishme të vdekura përfshijnë: Kisha e Shën Simeonit Stylites, Serjilla dhe al Bara.
Qytetet e vdekura ndodhen në një zonë të ngritur të gurit gëlqeror të njohur si "Guri gëlqeror Massif". Këto vendbanime të lashta mbulojnë një zonë 20–40 km (12–25 mi) të gjerë dhe rreth 140 km (87 mi) të gjatë.[1] Massif përfshin tre grupe malore: e para është grupi verior i Malit Simeon dhe Malit Kurd; grupi i dytë i mesit është grupi i Maleve Harim; dhe grupi i tretë jugor është grupi i Malit Zawiya.
Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Chris Wickham, në analizën autoritare të botës post-Romake, Framing the Early Middle Ages (2006) argumenton se këto ishin vendbanime të fshatarëve të suksesshëm që kanë pak ose aspak karakteristika specifike urbane. Mbetjet mbresëlënëse të arkitekturës së brendshme janë rezultat i prosperitetit të fshatarëve që përfitonin nga një tregti e fortë ndërkombëtare me vajin e ullirit në fund të antikitetit.
Një argument tjetër është se këto ishin qytete të begatë që lulëzuan sepse ata ishin të vendosura përgjatë rrugëve kryesore tregtare në Perandorinë Bizantine dhe jo vetëm vendbanime fshatare të begatë. Pas pushtimit nga arabët, rrugët tregtare ndryshuan dhe si rezultat, këto qytete humbën shumicën e biznesit që nxitën ekonomitë e tyre. Në këtë këndvështrim, kolonët përfundimisht braktisën qytetet e tyre dhe u drejtuan për qytete të tjera që lulëzonin nën arabët dhe Umajjad si një rritje e urbanizimit. Fshatrat e lashta të Qyteteve të Vdekura ilustrojnë kalimin nga bota e lashtë pagane e Perandorisë Romake në krishterimin bizantin.
Shumica e Qyteteve të Vdekura janë të ruajtura mirë dhe turistët lirshëm mund të hyjnë në vendet historike, pavarësisht nga gërmimet arkeologjike në vazhdimësi dhe disa punë restaurimi, megjithatë disa prej Qyteteve të Vdekura janë mjaft të vështira për t'u arritur pa një udhëzues. Relativisht pak nga Qytetet e Vdekur kanë ndonjë gërmim arkeologjik që po ndodh dhe për fat të keq shumica e njerëzve që jetojnë në afërsi të tyre nuk kanë njohuri për rëndësinë e tyre. Sidoqoftë, banorët vendas janë gjithmonë mikpritës për vizitorët. Kohët e fundit, shumica e vendeve u bënë lehtësisht të arritshme pasi që shumë rrugë janë asfaltuar.
Qytetet e Vdekur u regjistruan si një vend i Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s në vitin 2011, nën emrin "Fshatrat e lashtë të Sirisë Veriore".[2]
Vendet arkeologjike[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Qytetet e vdekura dhe vendet arkeologjike Gurin gëlqeror Massif përfshinë:[3][4]
Mali Simeon, Mali Kurd dhe Mali Ḥalqa[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
| Emri |
Fotografi | Koordinata | Governorati | Shënime |
|---|---|---|---|---|
| Tempulli Ain Dara (arabisht: معبد عين دارة) |
 |
36°27′33.7″N 36°51′7.5″E / 36.459361°N 36.852083°E | Halep | Një tempull Syro-Hittite në Epokën e Hekurit që daton midis shekullit të dhjetë dhe tetëmbëdhjetë pes, është 45 km (28 mi) në veriperëndim të Halepit. |
| Barad (arabisht: براد) |
 |
36°23′8″N 36°53′57″E / 36.38556°N 36.89917°E | Halep | Një vend i lashtë, që ndodhet 32 km (20 mi) në perëndim të Halepit, ka shumë bazilika të vjetra; Për shembull, Manastiri Maronit i Shën Joanit (399-402 es) ku ndodhet vendi i shenjtë Shën Maroni dhe një bazilikë në pjesën veriore të fshatit e ndërtuar në vitin 561. |
| Fshati Barjaka ose Burj Suleiman (arabisht: برجكة) |
36°19′25.80″N 36°53′35.71″E / 36.3238333°N 36.8932528°E | Halep | Ndodhet 26 km (16 mi) në perëndim të Halepit. Vendi ka mbetje vetëm të një kulle të vjetër dhe një faltore e ruajtur mirë nga shekulli i VI-të. | |
| Basufan (arabisht: باصوفان) |
36°20′26.69″N 36°52′33.11″E / 36.3407472°N 36.8758639°E | Halep | ||
| Batuta (arabisht: بطوطة) |
36°18′21″N 36°53′14″E / 36.30583°N 36.88722°E | Halep | ||
| Baziher (arabisht: بازيهر) |
36°19′7″N 36°52′29″E / 36.31861°N 36.87472°E | Halep | ||
| Monastiri Benastur (arabisht: بنستور) |
36°18′12.00″N 36°55′23.00″E / 36.3033333°N 36.9230556°E | Halep | ||
| Fshati "Kishat e Sheikh Suleiman" (arabisht: كنائس شيخ سليمان) |
36°16′24.00″N 36°54′36.00″E / 36.2733333°N 36.9100000°E | Halep | Ndodhet 28 km (17 mi) në perëndim të Halepit, është i njohur për tre kishat e tij të lashta: një kishë e rrënuar e vendosur në qendër të fshatit, në jug një bazilikë ruajtur mirë e ndërtuar në vitin 602, dhe Kisha e Virgjëreshës Mari që i përket shekullit të pestë dhe konsiderohet si një nga kishat më të bukura në Sirinë veriore.[5] Ka një kullë të vetmuar në anën veriore të fshatit. | |
| Kisha e Shën Simeon Stylites (Deir Semaan) (arabisht: دير سمعان) |
 |
36°19′35.00″N 36°50′01.00″E / 36.3263889°N 36.8336111°E | Halep | Një nga monumentet më të shquara kishtare në Siri dhe ndër kishat më të vjetra të krishtera në botë. Është vendosur rreth 35 km (22 mi) në veriperëndim të Halepit. |
| Cyrrhus (arabisht: سيروس – نبي هوري) |
 |
36°44′39″N 36°57′33″E / 36.74417°N 36.95917°E | Halep | Një qytet i lashtë që ndodhet 65 km (40 mi) në veri të Halepit, është vendi i Kishës së Shën Kosmas dhe Damian Church (zakonisht e njohur si kisha Nabi Houri), si dhe një amfiteatër romak dhe dy ura të vjetra romake. |
| Kishat Deir Amman (arabisht: دير عمان) |
36°12′8″N 36°49′18″E / 36.20222°N 36.82167°E | Halep | ||
| Kisha Deir Mishmish (arabisht: كنيسة دير مشمش) |
36°27′47″N 36°55′1″E / 36.46306°N 36.91694°E | Halep | ||
| Deir Turmanin (arabisht: دير ترمانين) |
 |
36°14′30″N 36°49′24″E / 36.24167°N 36.82333°E | Idlib | |
| Kisha Fafertin (arabisht: كنيسة فافرتين) |
36°19′13.79″N 36°54′26.41″E / 36.3204972°N 36.9073361°E | Halep | Një bazilikë gjysëm e rrënuar e peridhës së fundit romake që daton në vitin 372 es; ndodhet 22 km (14 mi) në veriperëndim të Halepit. Sipas historianit nga Halepi, Abdallah Hajjar, Bazilika e Fafertin është ndër kishat më të vjetra që daton në botë.[6] | |
| Kafr Kira settlement in Burj Heidar village (arabisht: كفر كيرا في برج حيدر) |
36°20′36.05″N 36°54′09.08″E / 36.3433472°N 36.9025222°E | Halep | E vendosur 24 km (15 mi) në veriperëndim të Halepit, ka shumë struktura të krishtera gjysmë të rrënuara që datojnë që nga shekulli i katërt dhe i gjashtë. | |
| Kafr Lab (arabisht: كفر لاب) |
36°20′08.09″N 36°53′26.79″E / 36.3355806°N 36.8907750°E | Halep | ||
| Kafr Lusein (arabisht: كفر لوسين) |
36°15′19.88″N 36°42′42.03″E / 36.2555222°N 36.7116750°E | Halep | ||
| Vendbanimi Kafr Nabo (arabisht: كفر نابو) |
36°21′36.54″N 36°54′28.88″E / 36.3601500°N 36.9080222°E | Halep | E vendosur 29 km (18 mi) në perëndim të Halepit, është një vendbanim asirian i shekullit të IX-të pes dhe vendi i një tempulli romak që u shndërrua në një kishë. Ekzistojnë gjithashtu ndërtesa të mirëmbajtura rezidenciale nga shekulli i pestë dhe i gjashtë. | |
| Kështjella dhe kishat në Kalota (arabisht: كالوتا) |
36°21′18.22″N 36°56′33.51″E / 36.3550611°N 36.9426417°E | Halep | E vendosur 20 km në veriperëndim të Halepit. alaja ishte ndërtuar fillimisht si një tempull romak gjatë shekullit të 2 pas Krishtit. Pas konvertimit në krishterim, tempulli u shndërrua në një bazilikë brenda shekullit të 5-të.[7] Si rezultat i luftërave midis Hamadanidëve dhe Perandorisë Bizantine, kisha u shndërrua në një kështjellë gjatë shekullit të 10-të.[8] Ka dy kisha të ruajtura mirë pranë kështjellës: kisha lindore e ndërtuar në 492 dhe kisha perëndimore e shekullit të 6-të. | |
| Bzilika Kharab Shams (arabisht: خرب شمس) |
 |
36°20′22.0″N 36°56′34.0″E / 36.339444°N 36.942778°E | Halep | Një nga strukturat më të vjetra më të ruajtura të krishtera në Levant daton në shekullin e katërt të es.[9] Kisha bizantine është e vendosur 21 km (13 mi) në veri-perëndim të Halepit. |
| Vendbanimi Kimar afër fshatit Basuta (arabisht: كيمار) |
36°25′25.3″N 36°53′45.4″E / 36.423694°N 36.895944°E | Halep | Located 35 km (22 mi) northwest of Aleppo, is a fifth-century CE village of the Late Roman and Byzantine eras; it has many well-preserved churches, towers and old water cisterns. | |
| Bazilika Mushabbak (arabisht: المشبك) |
 |
36°15′17.00″N 36°53′01.00″E / 36.2547222°N 36.8836111°E | Halep | Një kishë e ruajtur mirë nga gjysma e dytë e shekullit të pestë (rreth 470) ndodhet 25 km (16 mi) në perëndim të Halepit, pranë qytetit Daret A'beh. |
| Qatura (arabisht: قاطورة) |
36°18′02.71″N 36°49′48.34″E / 36.3007528°N 36.8300944°E | Halep | ||
| Refade (arabisht: رفادة) |
 |
36°18′57″N 36°49′19″E / 36.31583°N 36.82194°E | Idlib | |
| Sargible (arabisht: سرجبلا) |
36°14′17″N 36°42′59″E / 36.23806°N 36.71639°E | Idlib | ||
| Set al-Roum (arabisht: ست الروم) |
 |
36°18′46″N 36°49′27″E / 36.31278°N 36.82417°E | Halep | |
| Vendbanimi historik Sinhar (arabisht: سنخار) |
36°17′52.00″N 36°54′30.00″E / 36.2977778°N 36.9083333°E | Halep | Njihet në nivel lokal si Simkhar, ndodhet 24 km (15 mi) në veri-perëndim të Halepit në një luginë të izoluar. Fshati ishte i banuar midis shekujve të II-të dhe të VII-të. Bazilika e saj është ndër kishat më të vjetra në Siri dhe daton në shekullin e IV-t, ndërsa faltorja aty pranë është shekulli i VI-të. | |
| Fshati Sugane (arabisht: صوغانة) |
36°26′11.5″N 36°55′40.0″E / 36.436528°N 36.927778°E | Halep | Ndodhet 40 km (25 mi) në veriperëndim të Halepit, është shtëpia e dy kishave gjysmë të shkatërruara dhe të puseve të vjetra ujore. | |
| Fshati Surqanya (arabisht: سرقانيا) |
36°18′59.00″N 36°54′02.00″E / 36.3163889°N 36.9005556°E | Halep | Ndodhet 23 km (14 mi) në veriperëndim të Halepit, ruan eshtrat e një vendbanimi të vjetër bizantin me një kishëz gjysmë të shkatërruar të shekullit të gjashtë. | |
| Manastiri dhe kisha Taladah (arabisht: تل عادة) |
36°15′5″N 36°48′4″E / 36.25139°N 36.80111°E | Idlib | ||
| Taqla (arabisht: تقلا) |
36°19′09.96″N 36°50′51.03″E / 36.3194333°N 36.8475083°E | Halep | ||
| Zarzita (arabisht: زرزيتا) |
36°17′34.24″N 36°48′03.48″E / 36.2928444°N 36.8009667°E | Halep |
Malet Harim (Mali Bārīshā dhe Mali Aʻlā)[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Mali Zāwiya[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Shih edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ Burns, Ross., Monuments of Syria: An Historical Guide, p.109
- ^ UNESCO. "Ancient Villages of Northern Syria". Marrë më 2011-10-30.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Syria Photo Guide". Arkivuar nga origjinali më 14 maj 2017. Marrë më 24 prill 2017.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "مشروع توثيق الأضرار خلال الأزمة". Arkivuar nga origjinali më 15 korrik 2020. Marrë më 24 prill 2017.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Walking through the ruins". Jamahir News (në arabisht). Arkivuar nga origjinali më 8 mars 2012. Marrë më 24 prill 2017.
- ^ "Aleppo Fafertin Church". Esyria.sy. Marrë më 2013-06-10.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Aleppo: Kalota village". Esyria.sy. Arkivuar nga origjinali më 23 gusht 2016. Marrë më 2013-06-10.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Kalota Church". Qenshrin. Marrë më 2013-06-10.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Kharab Shams in history". Esyria.sy. 2008-12-13. Marrë më 2013-06-10.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)
Lidhje të jashtme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
 |
Wikimedia Commons has media related to Dead cities. |
- Kështjella e Simeonit dhe Qytetet e Vdekur, Suggestion to have the Dead Cities recognized as a UNESCO world heritage site, in 2006, as part of "Simeon Citadel and Dead Cities"-project.
- Fotografitë e katër qyteteve të vdekur