Relievi i Evropës

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Evropa ka ultësira por edhe male të larta. Kontinenti i Evropës ka lartësinë më të vogël nga të gjitha kontinentet tjera – me vetëm 300 m, bota 875, Kosova 811m. Pjesa më e madhe e Evropës -2/3 është e ulët – deri 200 m dhe vetëm 17 % tokë malore.

Në Evropë dallohen malet e vjetra dhe të reja.

  • Malet e vjetra janë krijuar para qindra milionë vitesh. Këto përfshijnë malet qendrore në Spanjë (Kastole, Iberike), në Evropën e Mesme ( Masivi Qendror, Vogezet, Shvarcvald, Harc, Bome, Xehrore) , malet në Ishujt Britanik (Kambrike, Devone, Penine), Gadishulli Ballkanik ( Rodopet), mali Ural etj.

Malet e vjetra dallohen edhe për nga pasuritë minerale, sidomos me qymyr dhe me hekur. Këto pasuri kanë ndihmuar zhvillimin ekonomik të vendeve në të cilat gjenden këto pasuri.

pamje e Alpeve Walliser
Gjeravica në Alpet Shqiptare
  • Malet e reja dallohen edhe për nga pasuritë minerale, sidomos me qymyr dhe me hekur. Këto pasuri kanë ndihmuar zhvillimin ekonomik të vendeve në të cilat gjenden këto pasuri.

Malet e reja janë krijuar më vonë - para 60 milion vitesh, dhe dallohen me vargmale, janë të larta, të mprehta, me maja të thepisura, gryka e lugina të ngushta dhe me aktivitet vullkanik ( Etna, Vezufi etj.) e sizmike (termetet). Vargmalet kryesore në Evropë janë: Pirinejet, Alpet, Apeninet, Karpatet, Dinaritet, Sharrit.Pindet, Alpet Transilvane, Mali Ballkan etj.

Alpet shtrihen në Evropën Qendrore dhe Jugore, Apeninet në gadishullin Apenin, Pirinejet në gadishullin Pirineje. Karpatet në lindje të Alpeve në formë gjysmëharku e rrethojnë Ultësirën e Panonisë. Në gadishullin ballkanik shtrihen Dinaritet, Sharopindet dhe mali Ballkan. Në aspektin ekonomik malet e reja kanë rëndësi për blegtori, janë të pasura kullosa, pyje, potencial hidrologjik, për turizëm gjatë verës dhe gjatë dimrit

  • Në një pjesën të konsiderueshme të Evropës dominojnë ultësirat, fushëgropat dhe luginat e gjëra të lumenjve. Deri në 500 m lartësi mbidetare gjendet 84 % e sipërfaqes së Evropës.

Ultësira e Madhe Evropiane fillon nga Franca veriperëndimore dhe vazhdon nëpër Belgjikën veriore, Holandë, në pjesën veriore të Gjermanisë , Poloninë dhe vazhdon në ultësirën Ruse deri te mali Ural.

Në Evropën Qendrore dhe Jugore shtrihen disa ultësira të rrethuara me vargmale, siç janë: ajo e Panonisë në Hungari, Kroaci e Vojvodinë, e VllahisëRumani, Fusha e Andaluzisë dhe e AragonisëSpanjë si dhe Fusha e LombardisëItalinë Veriore.

Gadishullin Ballkanik : Ultësira Perëndimore e Shqipërisë, Fusha e Kosovës, Rrafshi i Dukagjinit, Fusha e Pollogut, Fusha e Pellagonisë, Fusha e Maricës etj.

Shih edhe këtë[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]