Sanxhaku i Kastorisë

Sanxhaku i Kastorisë (turqisht: Kesriye Sancağı, greqisht: Καστοριά) ishte një njësi administrative e Perandorisë Osmane, me qendër në qytetin e Kastorisë (në Maqedoninë Perëndimore të sotme në Greqi). Ai u krijua pas konsolidimit të pushtimit osman në Maqedoni në fund të shekullit XIV dhe u mbajt si një nga njësitë kryesore të rajonit gjatë gjithë periudhës osmane, deri në shpërbërjen përfundimtare pas Luftërave Ballkanike (1912–1913).^[1]

Organizimi administrativ

Sanxhaku i Kastorisë ishte pjesë e Ejaletit të Rumelisë dhe më vonë, pas ndarjeve të shekullit XIX, u përfshi në Vilajetin e Manastirit. Ai përfshinte qytetin e Kastorisë dhe rrethinat malore e kodrinore përreth, duke shtrirë juridiksionin mbi disa kazá e nahije të rajonit të Maqedonisë Perëndimore. Për shkak të pozitës së tij, shërbente si pikë lidhëse ndërmjet Manastirit, Ohrit, Kosturit dhe Janinës.

Popullsia

Popullsia e Sanxhakut të Kastorisë ishte e larëmishme etnike dhe fetare, karakteristikë e gjithë Maqedonisë osmane. Në të jetonin:

shqiptarë myslimanë dhe të krishterë, kryesisht në zonat veriore dhe në fshatrat përreth liqenit të Kosturit,
grekë ortodoksë, që përbënin një pjesë të rëndësishme të qytetit dhe zonave përreth,
sllavë maqedonas dhe vllehë në zonat malore,
hebrej sefardikë në qytetin e Kastorisë, të cilët kishin ardhur pas dëbimit nga Spanja në shekullin XV.

Kjo përbërje shumëetnike shpeshherë ndikonte edhe në lëvizjet politike e kombëtare të shekullit XIX dhe fillimit të shekullit XX, sidomos në kuadër të rivalitetit greko-shqiptar-sllav për kontrollin e Maqedonisë.

Ekonomia

Zona ishte kryesisht bujqësore e blegtorale, ndërsa vetë qyteti i Kastorisë u bë i njohur për:

peshkimin dhe tregtinë e produkteve të liqenit,
zejtari të ndryshme, veçanërisht punimin e leshit dhe më vonë zhvillimin e një tradite të fortë të punimit të lëkurës së gëzofit, që e bëri Kastorinë të famshme deri në fillim të shekullit XX.

Rëndësia politike dhe ushtarake

Për shkak të pozitës së tij gjeografike, Sanxhaku i Kastorisë kishte rëndësi strategjike, duke qenë në një pikë lidhëse mes Vilajetit të Manastirit dhe Vilajetit të Janinës. Ai shërbente si qendër ushtarake e administratës osmane për të mbajtur nën kontroll kryengritjet e shpeshta të shekullit XIX, ku u përfshinë shqiptarët, grekët dhe sllavët vendas.

Në fund të shekullit XIX dhe fillim të shekullit XX, Kastoria dhe rrethinat e saj u bënë pjesë e Luftërave Ballkanike dhe të përplasjes midis organizatave të armatosura greke dhe sllave, si dhe të çetave shqiptare që vepronin në Maqedoninë Perëndimore.

Shpërbërja

Gjatë Luftës së Parë Ballkanike (1912), qyteti i Kastorisë dhe territori i sanxhakut ranë nën kontrollin e Greqisë pas fitores së ushtrisë greke kundër osmanëve. Me marrëveshjet e mëvonshme të paqes (1913), këto territore iu njohën zyrtarisht Greqisë. Kështu, Sanxhaku i Kastorisë pushoi së ekzistuari si njësi administrative osmane.^[2]

Shih edhe

Ejaleti i Manastirit

Referime

↑ Ünlü, Mucize (2010). "II. Abdülhamid Döneminde Ulahlar" [Vlachs During the Period of Abdülhamid II]. përmbledhur nga Čaušević, Ekrem; Moačanin, Nenad; Kursar, Vjeran (red.). Perspectives on Ottoman Studies: Papers from the 18th Symposium of the International Committee of Pre–Ottoman and Ottoman Studies (CIEPO). LIT Verlag. fq. 230. ISBN 9783643108517. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
↑ Vakalopoulos, Apostolos E. (1973). History of Macedonia, 1354–1833. Institute for Balkan Studies. Marrë më 2024-10-08. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[Unlu230-1] Ünlü, Mucize (2010). "II. Abdülhamid Döneminde Ulahlar" [Vlachs During the Period of Abdülhamid II]. përmbledhur nga Čaušević, Ekrem; Moačanin, Nenad; Kursar, Vjeran (red.). Perspectives on Ottoman Studies: Papers from the 18th Symposium of the International Committee of Pre–Ottoman and Ottoman Studies (CIEPO). LIT Verlag. fq. 230. ISBN 9783643108517. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[2] Vakalopoulos, Apostolos E. (1973). History of Macedonia, 1354–1833. Institute for Balkan Studies. Marrë më 2024-10-08. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1]

[2]