Senati i Perandorisë Osmane
Senati i Perandorisë Osmane (turqishtja osmane: مجلس أعيان, Heyet-i Ayan ose Meclis-i Ayan) ishte dhoma e lartë e parlamentit të Perandorisë Osmane, Asambleja e Përgjithshme.
Anëtarët e saj u emëruan njerëz të shquar në qeverinë osmane, të cilët, së bashku me dhomën e zgjedhur të dhomës së ulët të deputetëve (turqisht: Meclis-i Mebusan), përbënin Asamblenë e Përgjithshme. Ajo u krijua në mishërimin e saj të parë sipas kushtetutës osmane të vitit 1876, e cila kërkonte të reformonte Perandorinë Osmane në një monarki kushtetuese. Anëtarët e Senatit zgjidheshin nga Sulltani dhe numri i tyre kufizohej në një të tretën (1/3) e anëtarësimit të Dhomës përfaqësuese të Deputetëve. Anëtarët dhe presidenti i Senatit u caktuan të ishin udhëheqës të besueshëm dhe me reputacion të vendit, që duhej të ishin të paktën 40 vjeç. Për më tepër, sipas pikës 62 të kushtetutës së 1876, ministrat e qeverisë, guvernatorët e provincave, komandantët ushtarakë, Kazasqerët, ambasadorët, patrikët ortodoksë lindorë, rabinët dhe ferikët e ushtrisë dhe marinës, nëse plotësonin disa kushte, mund të bëheshin gjithashtu anëtarë të Senatit nëpërmjet zyrave të tyre.
Anëtarët e të dy dhomave, së bashku me ministrat e qeverisë të udhëhequr nga veziri i madh (kryeministri de facto i Perandorisë Osmane), mblidheshin së bashku një herë në vit për të diskutuar dhe për të përpiluar një listë të gjërave që sulltani duhej të miratonte vitin e ardhshëm. dhe të rishikojë veprimet e tij të ndërmarra në vitin e kaluar. Në të njëjtën ditë, senatorët do të betoheshin se do t'i qëndronin besnikë kushtetutës, sulltanit, kombit dhe detyrave të tyre.
Projektligjet dhe buxhetet e miratuara nga Dhoma e Deputetëve shkuan në Senat, ku u shqyrtuan në çështjet e fesë, moralit, ekonomisë, çështjeve sociale dhe ushtarake dhe u modifikuan sipas nevojës ose u dërguan përsëri në Dhomë. Senati gjithashtu kishte fuqinë të krijonte vetë legjislacionin origjinal.
Epoka e parë kushtetuese (1876–1878)
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Artikulli kryesor: Epoka e Parë Kushtetuese
Senati i parë u mblodh të hënën, më 19 mars 1877. Në kohën kur Server Pasha shërbente si president i Senatit, kishte 27 anëtarë. Kur sulltan Abdul Hamid II shpërndau parlamentin më 13 shkurt 1878, Senati pushoi mbledhjen, por anëtarëve të tij vazhduan të paguhen pagat e qeverisë dhe statusi i tyre si udhëheqës ushtarakë dhe politikë mbeti i pandryshuar.
Epoka e Dytë Kushtetuese (1908-1920)
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Artikulli kryesor: Epoka e Dytë Kushtetuese
Pas shpalljes së Epokës së Dytë Kushtetuese, u bënë ndryshime në kushtetutën e vitit 1876. Sipas këtyre ndryshimeve, Senati filloi të mblidhej çdo vit në fillim të nëntorit, të mblidhej me dëshirën e sulltanit dhe të shpërbëhej pas katër muajsh. Senati zakonisht mblidhej pas Dhomës së Deputetëve. Në kushte të jashtëzakonshme, me kërkesë të sulltanit ose pas një apeli me shkrim të nënshkruar nga shumica e Dhomës së Deputetëve, i gjithë parlamenti mund të mblidhej më herët në një seancë të përbashkët të Senatit dhe Dhomës dhe të zgjaste seancën.
Më 17 dhjetor 1908, Senati u mblodh për herë të parë në më shumë se 30 vjet, disa nga anëtarët e tij ndryshuan me kalimin e kohës deri në fundin e tij në fund të Luftës së Parë Botërore më 1920, kur pushtimi aleat i Kostandinopojës detyroi mbylljen de jure të parlamenti më 16 mars 1920. Mbyllja de facto erdhi më 11 prill, kur sulltani, nën presionin e aleatëve pushtues, shpalli zyrtarisht parlamentin të shpërbërë.
Pasardhës i Senatit Osman, Senati i Republikës u krijua pas shpalljes së Republikës Turke.
Anëtarët
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Epoka e Parë Kushtetuese (1876–1878)[1]
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
|
|
|
Epoka e Dytë Kushtetuese (1908–1920)
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
|
|
|
Shih gjithashtu
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Parlamenti i Perandorisë Osmane, parlamenti në tërësi
- Dhoma e Deputetëve të Perandorisë Osmane, dhoma e ulët e parlamentit
- Senati i Turqisë, dhoma e lartë e parlamentit turk midis viteve 1961 dhe 1980
- Kushtetuta osmane e vitit 1876
- Epoka e Parë Kushtetuese
- Epoka e Dytë Kushtetuese
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ "Archived copy" (PDF) (në turqisht). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 2015-01-04. Marrë më 2013-09-02.
{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Archived copy si titull (lidhja) I. Meşrutiyetin İlânı ve İlk Osmanlı Meclis-i Mebusan’ı Yılmaz Kızıltan Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi, Ankara-Türkiye