Shfrytëzimi i burimeve natyrore
Shfrytëzimi i burimeve natyrore përshkruan përdorimin e burimeve natyrore, shpesh të parinovueshme ose të kufizuara, për rritje ose zhvillim ekonomik.[1] Degradimi mjedisor, pasiguria njerëzore dhe konflikti social shoqërojnë shpesh shfrytëzimin e burimeve natyrore. Ndikimet e varfërimit të burimeve natyrore përfshijnë rënien e rritjes ekonomike në zonat lokale; megjithatë, bollëku i burimeve natyrore nuk korrespondon gjithmonë me prosperitetin material të një vendi. Shumë vende të pasura me burime, veçanërisht në Jugun Global, përballen me konflikte shpërndarjeje, ku burokracitë lokale keqmenaxhojnë ose nuk pajtohen se si duhet të përdoren burimet. Industritë e huaja gjithashtu kontribuojnë në shfrytëzimin e burimeve, ku lëndët e para merren me burime të jashtme nga vendet në zhvillim, me komunitetet lokale që marrin pak fitim nga shkëmbimi. Kjo shpesh shoqërohet me efekte negative të rritjes ekonomike rreth zonave të prekura, të tilla si pabarazia dhe ndotja.[2]
Shfrytëzimi i burimeve natyrore filloi të shfaqej në një shkallë industriale në shekullin e 19-të, ndërsa nxjerrja dhe përpunimi i lëndëve të para (si në miniera, energji me avull dhe makineri) u zgjerua shumë më tej sesa kishte qenë në zonat para-industriale. Gjatë shekullit të 20-të, konsumi i energjisë u rrit me shpejtësi. Sot, rreth 80% e konsumit të energjisë në botë mbështetet nga nxjerrja e lëndëve djegëse fosile, të cilat përbëhen nga nafta, qymyri dhe gazi natyror.[3]
Një burim tjetër i parinovueshëm që njerëzit shfrytëzojnë janë mineralet nëntokësore, të tilla si metalet e çmuara, të përdorura kryesisht për të prodhuar mallra industriale. Bujqësia intensive është një shembull i një mënyre prodhimi që pengon shumë aspekte të mjedisit natyror, për shembull degradimin e pyjeve në një ekosistem tokësor dhe ndotjen e ujit në një ekosistem ujor. Ndërsa popullsia e botës rritet dhe ndodh rritja ekonomike, pakësimi i burimeve natyrore i ndikuar nga nxjerrja e paqëndrueshme e lëndëve të para bëhet një shqetësim në rritje. Ndryshimi i vazhdueshëm i mjedisit përmes shfrytëzimit të ujit, mineraleve dhe pyjeve paraqet rreziqe në rritje të zhvendosjes dhe konfliktit të bazuar në klimë që rrjedhin nga mungesa, të cilat kërcënojnë të përjetësojnë pabarazitë sociale.[2]
Shiko edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ (PDF) https://www.stimson.org/wp-content/files/file-attachments/Exploiting_Natural_Resources-Full_0.pdf.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh|title=(Ndihmë!) - ^ a b "Climate and Environmental Security in the Democratic Republic of Congo | DGAP". dgap.org. Marrë më 2025-06-16.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "The exploitation of natural resources". www.unanpourlaplanete.org (në anglishte britanike). Marrë më 2025-06-16.