Jump to content

Shqipëria e Pavarur

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Shqipëria e Pavarur
Shqipëri
1912–1914
e Shqipëria
Stema
Himni: Himni i Flamurit
Territori i Shqipërisë të Pavarur, nën kontrollin e Qeverisë së Përkohshme të Shqipërisë
Territori i Shqipërisë të Pavarur, nën kontrollin e Qeverisë së Përkohshme të Shqipërisë
KryeqytetiVlora
Gjuhët e zakonshmeShqipja
Besimi
Islami, Krishterimi
Qeveria
Lloji i qeverisjesSistem Parlamentar
Kreu i Shtetit 
• 1912–1914
Ismail Qemali[1]
• 1914-1914
Fejzi Alizoti
Kryeministri 
• 1912–1914
Ismail Qemali
• 1914-1914
Fejzi Alizoti
KuvendiKuvendi i Vlorës
• Dhoma e lartë
Senati i Shqipërisë
Epoka historikeLufta e Parë Botërore
28 nëntor 1912
21 shkurt 1914
Ekonomia
MonedhaFranga e Bashkimit Monetar Latin
Të dhëna të tjera
Paraprirë nga		 Pasuar nga
Perandoria Osmane
Principata e Shqipërisë

Shqipëria e Pavarur ishte një shtet parlamentar i themeluar në Vlorë më 28 nëntor 1912. Kuvendi i tij u formua në të njëjtën ditë, ndërsa qeveria dhe senati u krijua më 4 dhjetor 1912.

Delegacioni i Shqipërisë paraqiti një memorandum në Konferencën e Londrës të vitit 1913, kërkon njohjen ndërkombëtare të Shqipërisë së pavarur. Në fillim të konferencës u vendos se rajoni i Shqipërisë do të jetë nën sovranitet Osman, por me një qeveri autonome. Kërkesat e Shqipërisë për njohjen e saj ndërkombëtare në bazë të të drejtave etnike të shqiptarëve u refuzuan dhe traktati i nënshkruar më 30 maj 1913 e ndau një pjesë të madhe të Shqipërisë së pavarur në mes të Serbisë, Greqisë dhe Malit të Zi, duke e lënë territorin e Shqipërisë reduktuar në Shqipërinë qendrore që u vu nën mbrojtjen e Fuqive të Mëdha. Ambasadorët e gjashtë Fuqive të Mëdha u takuan përsëri më 29 korrik 1913 dhe vendosën të përbëjnë një shtet të ri, Shqipërinë, si një monarki kushtetuese. Përfundimisht, me Traktatin e Bukureshtit të nënshkruar në gusht të vitit 1913 një shtet i ri i pavarur u krijua- Principata e Shqipërisë, duke lënë rreth 30-40%[2] të popullsisë etnike shqiptare jashtë kufijve të principatës së re, sepse ata jetonin në territorin e Shqipërisë së ndarë midis vendeve fqinje.

Emri

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Emri i shtetit që është përdorur në tekstin e deklaratën e pavarësisë së Shqipërisë është Shqipëria[3]. Gjithashtu i referohet si "Shqipëria e Mosvarme",[4] "Shteti Shqiptar"[5] ose "Shteti i pavarur shqiptar".[6][7][8]

Sistemi politik

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Shqipëria e pavarur e themeluar më 28 nëntor 1912 është shteti i parë shqiptar në historinë moderne[9]. Ishte një shtet parlamentar, jo një monarki[10]. Disa burime i referohen asaj si "Republika e Shqipërisë"[11][12] ose "Republika Shqiptare"[13].

Shqipëria u bë një shtet i pavarur përmes katër vendimeve kushtetuese të Kuvendit të Vlorës të bëra më 28 nëntor 1912[14]:

  1. Shqipëria, që nga sot, duhet të jetë në vete e saj, e lirë dhe e pavarur
  2. nën një qeverie të përkohshme
  3. dhe një këshill i pleqve (Senati) të zgjidhet për të ndihmuar dhe për të mbikëqyrur qeverinë
  4. një komision duhet të dërgohet në Evropë për të mbrojtur interesat shqiptare në mesin e Fuqive të Mëdha

Territori

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Autoriteti i shtetit ishte i kufizuar në rajonet e Vlorës, Beratit dhe Lushnjes.[15] Territori i pretenduar ishte shumë më i madh se territori i Shqipërisë bashkëkohore dhe se territori mbi të cilin Qeveria e Përkohshme ushtronte pushtetin e saj. Ai përfshinte territoret e Vilajetit të Kosovës, Vilajetit të Monastirit, Vilajetit të Shkodrës dhe Vilajetit të Janinës. Traktati i Londrës, i nënshkruar më 30 maj 1913, e zvogëloi territorin e shtetit shqiptar në vetëm rajonet e tij qendrore pasi ndau një pjesë të konsiderueshme të territorit të pretenduar nga Shqipëria midis aleatëve ballkanikë (një pjesë e madhe e zonës veriore dhe perëndimore iu dha Serbisë dhe Malit të Zi ndërsa rajoni jugor i Çamërisë u bë pjesë e Greqisë).[16] Kosova iu dha Serbisë në traktatin e Londrës me insistimin e Rusisë.

Gjatë Luftës së Parë Ballkanike, mbretëritë e Greqisë, Serbisë, Bullgarisë dhe Malit të Zi aspiruan të përfshinin të gjithë rajonin në shtetet e tyre (duke mohuar plotësisht pavarësinë e Shqipërisë), kështu që shumica e territorit të kapur u pushtua nga ushtritë e tyre. Shqipëria e Pavarur megjithatë ushtroi kontroll mbi një xhep toke që përfshinte Vlorën, Beratin, Fierin dhe Lushnjen.

Historia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Vilajeti Shqiptar

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Rebelët shqiptarë duke marrë Shkupin në gusht 1912

Deri në shtator 1912, qeveria osmane i mbajti qëllimisht shqiptarët të ndarë në katër vilajete etnikisht heterogjenë për të parandaluar bashkimin kombëtar shqiptar. Reformat e futura nga xhonturqit provokuan Revoltën Shqiptare të vitit 1912 e cila zgjati nga janari deri në gusht 1912.[17] Në janar 1912, Hasan Prishtina, deputet shqiptar në parlamentin osman, paralajmëroi publikisht anëtarët e parlamentit se politika e qeverisë së turqve të rinj do të çonte në një revolucion në Shqipëri.[18] Revolta shqiptare ishte e suksesshme dhe deri në gusht 1912 rebelët arritën të merrnin kontrollin mbi të gjithë vilajetin e Kosovës (përfshirë Jeni Pazarin, Sjenicën, Prishtinën dhe madje edhe Shkupin), një pjesë të Vilajetit të Shkodrës (përfshirë Elbasanin, Përmetin dhe Leskovikun), Konicën në Vilajetin e Janinës dhe Dibrën në Vilajetin e Manastirit.[19] Qeveria Osmane i dha fund revoltës shqiptare më 4 shtator 1912 duke pranuar të gjitha kërkesat që lidheshin me krijimin e një sistemi të unifikuar autonom të administrimit dhe drejtësisë për shqiptarët brenda një vilajeti - vilajetit shqiptar.[20]

Lufta e Parë Ballkanike

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Situata në Ballkan gjatë Luftës së Parë Ballkanike, në 1914.

Suksesi i revoltës shqiptare dërgoi një sinjal të fortë te vendet fqinje se Perandoria Osmane ishte e dobësuar.[21] Përveç kësaj, Mbretëria e Serbisë kundërshtoi planin për një vilajet shqiptar, duke preferuar ndarjen e territorit evropian të Perandorisë Osmane midis katër aleatëve ballkanikë.[22] Ndërkohë u ra dakord që territori i pushtuar do të kishte statusin e një Bashkësie.[23]

Drejtuesit shqiptarë, përfshirë Faik Konicën dhe Fan Nolin, organizuan një takim të madh më 7 tetor 1913 në Boston. Ata vendosën që shqiptarët "duhet të bashkohen plotësisht me qeverinë osmane kundër armiqve të Perandorisë" sepse "nëse Turqia mposhtet, shtetet ballkanike do ta copëtonin Shqipërinë".[24] Ai vendim ishte i rrezikshëm, sepse nëse osmanët do të mposhteshin, pjesëmarrja shqiptare në luftën ballkanike në anën osmane do të shërbente si justifikim për aleatët ballkanikë për të ndarë Shqipërinë si një provincë osmane.[25] Shqiptarët e mobilizuar në ushtrinë osmane luftuan për vendin e tyre dhe jo për Perandorinë Osmane. [26]

Gjatë Luftës së Parë Ballkanike, ushtritë e kombinuara të aleatëve ballkanikë kapërcyen ushtritë osmane numerikisht inferiore dhe të disavantazhuara strategjikisht dhe arritën sukses të shpejtë. Ata pushtuan pothuajse të gjitha territoret evropiane të mbetura të Perandorisë Osmane përfshirë territorin e Vilajetit Shqiptar.[27]

Në fillim të nëntorit 1912, udhëheqësit shqiptarë i bënë thirrje perandorit Franz Jozefi I të Austro-Hungarisë, duke shpjeguar situatën e vështirë në vendin e tyre sepse pjesë të katër vilajeteve u pretenduan gjithashtu nga Lidhja Ballkanike të cilët ishin të pranishëm në tokat e pretenduara.[28] Austro-Hungaria dhe Italia kundërshtuan fuqishëm ardhjen e ushtrisë serbe në Detin Adriatik, sepse ata e perceptuan atë si një kërcënim për dominimin e tyre në Adriatik dhe kishin frikë se një port serb në Adriatik mund të bëhej një bazë ruse. Ismail Qemali, i cili kishte qenë deputet shqiptar në parlamentin osman, siguroi mbështetjen e Austro-Hungarisë për autonominë e Shqipërisë brenda Perandorisë Osmane, por jo për pavarësinë e saj.[29]

Kongresi Gjithëshqiptar

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ismail Qemali ftoi përfaqësuesit e të gjitha pjesëve të Vilajetit Shqiptar për të marrë pjesë në Kongresin Gjithëshqiptar [30] mbajtur në Vlorë më 28 nëntor 1912.[31] Në fillim të seancës, Ismail Qemali iu referua të drejtave të shqiptarëve tashmë të kërcënuara, të fituara gjatë revoltave shqiptare në katër vitet e mëparshme dhe u shpjegoi pjesëmarrësve të kongresit se ata duhet të bënin gjithçka që ishte e nevojshme për të shpëtuar Shqipërinë.[32] Pas fjalimit të tij ata filluan duke kontrolluar dokumentet[33] sepse u vendos që çdo kaza e Vilajetit Shqiptar të llogaritej si një votë, pavarësisht nga numri i delegatëve të saj.[34] Pjesëmarrësit e këtij kongresi konsiderohen si Etërit Themelues të Shqipërisë.

Pas shpalljes së pavarësisë

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Karikatura e botuar në shkurt 1913 tregon Shqipërinë duke u mbrojtur nga vendet fqinje. Mali i Zi përfaqësohet si majmun, Greqia si leopard që sulmon Janinën dhe Serbia si gjarpër.

Njoftimi i parë për pavarësinë e shpallur iu dërgua komandës së Ushtrisë Serbe në Ohër.[35] Më 29 Nëntor 1912, ushtria e Mbretërisë së Serbisë pushtoi Durrësin pa asnjë rezistencë dhe krijoi Qarkun e Durrësit me katër rrethe (serbisht: срез ): Durrës, Lezhë, Elbasan dhe Tiranë. [36] Autoritetet e reja serbe u përballën me vështirësi të mëdha në qeverisjen e një qarku të ri sepse të gjitha garnizonet e izoluara të ushtrisë me një numër të vogël ushtarësh u shkatërruan brenda disa ditësh.[37] Megjithëse disa prijës të fiseve propozuan të organizonin një rezistencë të armatosur kundër trupave të Serbisë në pjesët e pushtuara të Shqipërisë, qeveria e përkohshme e Shqipërisë së Pavarur vendosi të shmangë viktimat e panevojshme dhe përfundoi marrëveshjen (besën) për të ruajtur harmoninë në territorin e pushtuar.[38]

Marrëdhëniet ndërkombëtare të Shqipërisë filluan të funksionojnë në nivel shtetëror pasi u shpall e pavarur dhe përpjekjet e para diplomatike të qeverisë së saj ishin kërkesat për njohjen ndërkombëtare të shtetit shqiptar.[39] Në Dhjetor 1912, një delegacion i Shqipërisë dorëzoi një memorandum në Konferencën e Londrës të vitit 1913 duke këmbëngulur në të drejtat etnike të shqiptarëve dhe kërkoi një njohje ndërkombëtare të Shqipërisë së pavarur të përbërë nga Kosova, Maqedonia perëndimore përfshirë Shkupin dhe Manastirin dhe të gjithë territorin e Epirit deri në Artë.

Delegatët kryesorë të Kongresit Shqiptar të Triestes me flamurin e tyre kombëtar, 1913.

Rreth 120 politikanë dhe intelektualë të shquar nga Shqipëria morën pjesë në Kongresin Shqiptar të Triestes nga 27 shkurti deri më 6 mars 1913 dhe kërkuan nga Fuqitë e Mëdha njohjen e pavarësisë politike dhe ekonomike të Shqipërisë.[40][41] Isa Boletini dhe Ismail Qemali udhëtuan për në Londër në mars 1913 për të marrë mbështetjen e Britanisë për vendin e tyre të ri. Më 6 mars Janina u pushtua nga forcat e Mbretërisë së Greqisë.[42] Në mars 1913, një grup prej 130 (ose 200) ushtarësh të Mbretërisë së Serbisë u vranë pranë Prizrenit si vepër hakmarrjeje ndaj shtypjes së ushtrisë serbe.

Në prill 1913 ushtria e Mbretërisë së Serbisë u tërhoq nga Durrësi por mbeti në pjesë të tjera të Shqipërisë. Nga ana tjetër, Mbretëria e Malit të Zi arriti të marrë Shkodrën më 23 prill 1913 pas gjashtë muajsh rrethimi. Sidoqoftë, kur lufta mbaroi, Fuqitë e Mëdha nuk ia dhanë qytetin Mbretërisë së Malit të Zi, e cila u detyrua ta linte në maj 1913.

Në maj 1913, delegatët e Shqipërisë në Londër kërkuan një sovran britanik dhe konsideruan ofrimin e fronit shqiptar Aubrey Herbert.

Traktati i Londrës

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Kufij të ndryshëm për Shqipërinë të propozuar gjatë Konferencës së Londrës të viteve 1912–13

Fuqitë e Mëdha nuk i plotësuan kërkesat për njohjen e Shqipërisë. Në fillim të konferencës së Londrës në Dhjetor 1912, ambasadorët e të gjashtë Fuqive të Mëdha refuzuan planin për krijimin e një Shqipërie të pavarur.[43] Në vend të kësaj, ata vendosën që Shqipëria do të ishte nën sundimin osman, por me një qeveri autonome. Pasi u bë e qartë se Perandoria Osmane do të humbiste të gjithë Maqedoninë dhe lidhjen e saj territoriale me Shqipërinë, Fuqitë e Mëdha kuptuan se duhej të ndryshonin vendimin e tyre.[44]

Traktati i Londrës, i nënshkruar më 30 maj 1913, ndau një pjesë të konsiderueshme të territorit të pretenduar nga Shqipëria, pavarësisht nga përbërja e saj etnike, midis aleatëve ballkanikë duke reduktuar territorin e Shqipërisë në rajonet e saj qendrore.[45]

Pas traktatit të Londrës

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në shtator 1913 Shqipëria e pavarur mbështeti fshehurazi dhe ndihmoi Kryengritjen e Ohrit-Dibrës sepse Ismail Qemali mendonte se Shqipëria e pavarur ishte shumë e dobët për të përballuar haptasi Mbretërinë e Serbisë.[46] Qemali urdhëroi sulmin e njëkohshëm të forcave shqiptare të udhëhequr nga Isa Boletini dhe Bajram Curri në rajonin e Prizrenit. Peshkopia u mor më 20 shtator 1913.[47] Shqiptarët dhe bullgarët lokalë dëbuan ushtrinë dhe zyrtarët serbë, duke krijuar një vijë të parë të frontit 15 km në lindje të Ohrit. Një administratë lokale u krijua në Ohër.[48] Ushtria Serbe prej 100,000 ushtarëve të rregullt e shtypi kryengritjen në disa ditë. Mijëra u vranë dhe dhjetëra mijëra banorë vendas u larguan për në Bullgari dhe Shqipëri për të shpëtuar jetët e tyre. Sipas Raportit të Komisionit Ndërkombëtar të Fondacionit Carnegie për Paqen Ndërkombëtare, numri i shqiptarëve që u zhvendosën ishte 25,000.[49]

Më 16 tetor 1913, Essad Pashë Toptani - i cili gjithashtu kishte qenë deputet shqiptar në parlamentin osman - krijoi Republikën e Shqipërisë Qendrore me qendrën e saj administrative në Durrës.[50] Shteti i Toptanit ishte gjithashtu jetëshkurtër dhe i panjohur, me territorin e tij të kufizuar nga lumenjtë Mat në Veri dhe Shkumbin në Jug. Ai ndau më tej territorin tashmë të cunguar të Shqipërisë. Toptani kundërshtoi statusin e qeverisë së përkohshme dhe mohoi legjitimitetin e qeverisë së Qemalit, duke theksuar se ishte "krijimi personal i një numri burrash".[51] Në korrik 1913 Ismail Qemali u përpoq të qetësonte Toptanin duke e emëruar Ministër të Brendshëm, por pa sukses. Toptani gjithashtu, si Qemali pak më herët, u detyrua nga Fuqitë e Mëdha që të largohej më 1 shkurt 1914.[52]

Politika

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Ismail Qemali dhe kabineti i tij gjatë festimit të përvjetorit të parë të pavarësisë në Vlorë më 28 nëntor 1913

Deklarata e Pavarësisë

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në fillim të seancës Ismail Qemali theksoi se mënyra e vetme për të parandaluar ndarjen e territorit të Shqipërisë midis aleatëve ballkanikë ishte krijimi i tij si shtet i pavarur, i ndarë nga Perandoria Osmane.[53] Propozimi i Qemalit u pranua njëzëri dhe u vendos që të nënshkruhet shpallja e pavarësisë së Shqipërisë në emër të Kuvendit të Vlorës, anëtarët e të cilit ishin përfaqësues të të gjitha rajoneve të Shqipërisë. Me shpalljen e pavarësisë shqiptare, Kuvendi i Vlorës hodhi poshtë autonominë e dhënë nga Perandoria Osmane në Vilajetin Shqiptar, e projektuar disa muaj më parë.[54] Konsensusi u arrit për pavarësinë e plotë.

Seanca më pas u pezullua dhe anëtarët e Asamblesë Kombëtare të sapokrijuar shkuan në shtëpinë e Ismail Qemalit i cili ngriti flamurin e Skënderbeut në ballkonin e shtëpisë së tij, para njerëzve të mbledhur.[55]

Qeveria dhe Senati

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Themelimi i qeverisë u shty për sesionin e katërt të Kuvendit të Vlorës, të mbajtur më 4 dhjetor 1912, derisa përfaqësuesit e të gjitha rajoneve të Shqipërisë të mbërrinin në Vlorë. Gjatë atij sesioni anëtarët e kuvendit krijuan Qeverinë e Përkohshme të Shqipërisë.[56] Ishte një qeveri e përbërë nga dhjetë anëtarë, të udhëhequr nga Ismail Qemali, deri në dorëheqjen e tij më 22 janar 1914.[57] Asambleja krijoi Senatin (Pleqësinë) me rol këshillues për qeverinë, i përbërë nga 18 anëtarë të Asamblesë.[58]

Ismail Qemali u emërua kryeministri i parë i Shqipërisë së pavarur.[59] Në të njëjtën sesion të mbajtur më 4 dhjetor 1912, asambleja caktoi anëtarët e tjerë të qeverisë:[60]

Sherbimet publike

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Vula postare e Shqipërisë së pavarur, 16 qershor 1913.

Një javë pasi u shpall Shqipëria e pavarur, Ministria e saj e parë e Postave dhe Telegrafëve u krijua me Lef Nosin si ministër të saj. Shqipëria e pavarur mori zyrat postare osmane dhe bëri përpjekje të konsiderueshme për ta bërë shërbimin postar shqiptar të identifikueshëm.[61] Zyrat postare të Shqipërisë së pavarur përdorën vulat postare osmane deri në fund të prillit dhe fillimit të majit 1913, kur ato u zëvendësuan nga vulat postare të Shqipërisë me emrin e vendit në pjesën e sipërme të vulës dhe emrin e shtetit, Shqipëria (Shqipënia), në pjesën e poshtme. Më 5 maj 1913 u vunë në qarkullim pullat e para postare të Shqipërisë. Më 7 korrik 1913 Shqipëria i paraqiti një kërkesë zyrtare Unionit Postar Universal (UPU) për anëtarësim.[62] Kërkesa u refuzua dhe Shqipëria do të bëhej anëtare e UPU vetëm në vitin 1922. [63]

Pasi Shqipëria arriti pavarësinë e saj nga Perandoria Osmane në 1912, sistemi i saj ligjor vazhdoi të funksiononte sipas Kodit Civil Osman për ca kohë.

Që nga 28 Nëntori 1912 deri në 1926 qeveria shqiptare nuk preu asnjë monedhë. Transaksionet u kryen në monedha ari dhe argjendi të vendeve të tjera, ndërsa njësia zyrtare e llogarisë ishte franga e Unionit Monetar Latin.

Deri në vitin 1912, sistemi arsimor në Shqipëri varej nga institucionet fetare. Myslimanët ndiqnin shkollat osmane, popullsia ortodokse ndiqte shkollat greke ose armene, katolikët ndiqnin shkollat italiane ose austriake, ndërsa në rrethet pranë shteteve sllave, popullsia ndiqte shkolla serbe ose bullgare. Kur Shqipëria u shpall e pavarur në 1912 qeveria e saj mori masa për mbylljen e shkollave të huaja dhe hapjen e atyre shqipe. Nga 1912 deri në 1914, nuk kishte shumë mundësi dhe kohë për progresin e arsimit kombëtar, për shkak të paqëndrueshmërisë politike dhe shpërthimit të Luftës së Parë Botërore. Shkolla e parë laike u hap në Shkodër në 1913.

Isa Boletini me burra nga Kosova në rrugët e Vlorës në 1912

Një grup luftëtarësh nga Kosova të udhëhequr nga Isa Boletini ishin bërthama e parë e forcave të armatosura të Shqipërisë themeluar më 4 dhjetor 1912. [64] Forcat osmane mbështetën qeverinë e Shqipërisë së Pavarur deri në fillim të vitit 1913, megjithëse osmanët nuk e njohën pavarësinë e saj.[38]

Forcat e zbatimit të ligjit (xhandarmëria dhe Policia Shqiptare) të Shqipërisë së pavarur u krijuan më 13 janar 1913.[65] Rreth 70 ish oficerë osmanë ishin angazhuar si oficerë të njësive të zbatimit të ligjit të Shqipërisë së pavarur. Drejtori i parë i Policisë Shqiptare ishte Halim Jakova-Gostivari, ndërsa komandantët e parë të xhandarmërisë ishin Alem Tragjasi, Hysni Toska, Sali Vranishti dhe Hajredin Hekali. Uniformat e Policisë Shqiptare ishin me ngjyrë gri dhe jeshile, dhe jakat ishin kuqezi.[66]

Ekonomia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ekonomia e Shqipërisë pasi u bë shtet i pavarur në 1912 u bazua në bujqësi dhe blegtori primitive, pa industri të rëndësishme dhe pak tregti ndërkombëtare. Duke filluar në vitin 1912, Shqipëria filloi aktivitetet që synonin zbatimin e një reforme agrare, e cila do të transferonte pronësinë e tokës së punueshme nga pronarët e mëdhenj të tokës tek fshatarët.

Pasojat

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Kufijtë e Principatës së Shqipërisë, të njohura nga Traktati i Bukureshtit.

Traktatet e Londrës dhe Bukureshtit trajtuan rregullimet përfundimtare territoriale që dolën nga përfundimi i Luftërave Ballkanike.[67] Pasi u nënshkrua traktati i Londrës, ambasadorët e gjashtë Fuqive të Mëdha vendosën të krijojnë një shtet të ri, Shqipërinë, si principatë trashëgimore.

Point 1. Albania is constituted as an autonomous, sovereign and hereditary principality by right of primogeniture, guaranteed by the six Powers. The sovereign will be designated by the six Powers.[68]

— Decision of the ambassadors of the six Great Powers made on 29 July 1913 during 54th meeting of the Conference of the Ambassadors

Fuqitë e Mëdha refuzuan të njohin Qeverinë e Përkohshme të Shqipërisë dhe, në vend të kësaj, organizuan Komisionin Ndërkombëtar të Kontrollit (ICC) që të kujdeset për administrimin e principatës së sapokrijuar deri në ardhjen e monarkut të ri.[69][70] Agjencia e parë e zbatimit të ligjit të principatës së re ishte Xhandarmëria Ndërkombëtare.

Traktati i Bukureshtit, i nënshkruar më 10 gusht 1913, themeloi Shqipërinë e njohur ndërkombëtarisht si një shtet të pavarur.[71] Krijimi i shtetit shqiptar në 1913 pas Luftërave Ballkanike ishte rezultati i tyre i vetëm politik.

Një komplot i qeverisë xhonturke dhe i udhëhequr nga Bekir Fikri për të rikthyer kontrollin osman mbi Shqipërinë nëpërmjet instalimit të një oficeri osmano-shqiptar Ahmed Izet Pasha si monark u zbulua nga serbët dhe u raportua në ICC.[72][73][74] Ismail Qemali mbështeti komplotin për ndihmë ushtarake kundër Serbisë dhe Greqisë. [75][72][76] ICC lejoi oficerët e tyre holandezë që shërbenin si xhandarmëri shqiptare të shpallnin një gjendje të jashtëzakonshme dhe të ndalonin komplotin.[73][75][74] Ata bastisën Vlorën në 7-8 janar 1914, duke zbuluar më shumë se 200 trupa osmane dhe arrestuan Fikrin.[73][72][77] Gjatë gjykimit të Fikrit komploti doli dhe një gjykatë ushtarake e ICC nën kolonelin Willem de Veer e dënoi atë me vdekje[77] dhe më vonë u kthye në burgim të përjetshëm, [73] ndërsa Qemali dhe kabineti i tij dhanë dorëheqjen.[75] Pasi Qemali u largua nga vendi, trazirat u përhapën në të gjithë Shqipërinë.[78]

Pas një shfaqjeje pavarësie prej qeverisë së Qemalit, Fuqitë e Mëdha u zemëruan dhe Komisioni Ndërkombëtar i Kontrollit e detyroi Qemalin të tërhiqej dhe të largohej nga Shqipëria.[79]

Vidi, Princi i Shqipërisë dhe gruaja e tij Princesha Sofi e Shqipërisë duke mbërritur në Durrës, Shqipëri më 7 Mars 1914.

Në vitin 1914, pas një marrjeje graduale të administratës së vendit, Komisioni Ndërkombëtar i Kontrollit përgatiti një draft të kushtetutës (Statuti Organik) me 216 nene. Ishte një bazë për krijimin e Asamblesë Kombëtare me fuqi legjislative në Shqipëri, e cila ishte projektuar si një monarki kushtetuese e trashëguar.[80] Sipas kushtetutës, principata e re do të kishte, me pak përjashtime, të njëjtën organizatë administrative si gjatë autonomisë nën Perandorisë Osmane.[81] Do të ndahej në shtatë rrethe administrative, secila prej të cilave do të zgjidhte tre përfaqësues për asamblenë kombëtare me votë të drejtpërdrejtë. Princi do të emëronte dhjetë përfaqësues dhe krerët e të tre feve (islam, ortodoks dhe katolik) do të ishin gjithashtu përfaqësues në asamblenë kombëtare, e cila do të kishte mandate katërvjeçare. Këshilli i Ministrave, me fuqi ekzekutive, do të emërohej nga princi.[82] Pasi forma monarkike e qeverisjes u instalua nga Komisioni Ndërkombëtar i Kontrollit në 1914, sistemi politik i Shqipërisë u bë monarki.

Grupi më i madh i shqiptarëve që u lanë jashtë shtetit të ri ishin shqiptarë nga Kosova, djepi i nacionalizmit shqiptar të shekullit XIX. Gjermania naziste dhe Italia fashiste shfrytëzuan pakënaqësinë e shqiptarëve për kufijtë e pasaktë etnikë.

Përkujtimet

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Qëkur Shqipëria u shpall e pavarur më 28 Nëntor 1912,[83] çdo 28 Nëntor përkujtohet nga të gjithë Shqiptarët (kudo që jetojnë në botë) si Dita e Pavarësisë Shqiptare ose Dita e Flamurit. Në Republikën e Shqipërisë, dita festohet si festë zyrtare. Në Republikën e Kosovës, dita ka qenë një festë zyrtare publike që nga vendimi i vitit 2011 i kabinetit të kryeministrit Hashim Thaçi.[84]

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ Elsie, Robert (2010), "Independent Albania (1912—1944)", Historical dictionary of Albania, Lanham: Scarecrow Press, fq. 367, ISBN 978-0-8108-7380-3, OCLC 454375231, marrë më 4 shkurt 2012, PRESIDENT: Ismail Qemal Bey Vlora, who declared Albanian independence in 1912, was the first acting head of state and therefore might be regarded as the country's first president. {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ Elsie, Robert (2010), "Independent Albania (1912—1944)", Historical dictionary of Albania, Lanham: Scarecrow Press, fq. lix, ISBN 978-0-8108-7380-3, OCLC 454375231, marrë më 4 shkurt 2012, ... about 30 percent of the Albanian population were excluded from the new state/about 40% ... found themselves excluded from this new country p.243 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ Islami, Selim; Frashëri, Kristo; Buda, Aleks (1968), Historia e popullit shqiptar, Prishtinë: Enti i botimeve shkollare i Republikës Socialiste të Serbisë, fq. 352, OCLC 1906502, Propozimet e kryetarit u aprovuan njëzëri e me entusiazëm nga delegatët, te cilët nënshkruan dokumentin historik ku thuhej: „ . . . Shqipëria me sot te bahet ne vehte, e lire ee mosvarme." {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ Pirraku, Muhamet (19 prill 2009). "Cili Është Mesazhi I Emërtimeve "SHQIPËRIA SHTETËRORE"". AlbaniaPress.com : Agjensia Informative Shqiptare. Arkivuar nga origjinali më 31 mars 2020. Marrë më 18 shkurt 2012. Shteti i projektuar nga Konferenca e Ambasadorëve në Londër, më 1913, si: "Principata e Shqipërisë" me shtrirjen vetëm në një pjesë të Bregdetit shqiptar, ... të më pak se një e treta e tokave të shtetit "Shqipëria e Mosvarme" e shpallur në Vlorë, më 28 nëntor 1912 (State designed by the Conference of Ambassadors in London in 1913, as: "The Principality of Albania" ... is less than a third of the territory of "Independent Albania" declared in Vlora, on November 28, 1912) {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ Puto, Arben; Academy of Sciences of Albania (1983), National forces against imperialist dictate in the organization of the Albanian State, 1912-1914, Tirana: "8 nëntori" Pub. House, OCLC 11497570 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ Jansen, Suzanne (gusht 2006), The Kosovo Status Negotiations in 2006 (PDF), Amsterdam: Universiteit van Amsterdam, fq. 50, arkivuar nga origjinali (PDF) më 29 tetor 2019, marrë më 7 tetor 2015, The Proclamation of the Independent State of Albania, 1912 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ Zolo, Danilo (2002), Invoking humanity : war, law, and global order, London: Continuum, fq. 179, ISBN 978-0-8264-5656-4, OCLC 47844508, In November 1912 the independent state of Albania was proclaimed at Vlore {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ Omari, Luan (1994), "Shteti i pavarur shqiptar në vitet 1912-1914 [Independent state of Albania in the years 1912-1914]", Historia e shtetit dhe e së drejtës në Shqipëri [History of state and law in Albania], vëll. 2, Tiranë: Shtëpia Botuese Luarasi, OCLC 164822827, Shteti i pavarur shqiptar në vitet 1912-1914 [Independent state of Albania in the years 1912-1914] {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  9. ^ Sokalski, Henryk J (2003). An ounce of prevention: Macedonia and the UN experience in preventive diplomacy. Washington, D.C.: United States Institute of Peace Press. fq. 60. Marrë më 9 shkurt 2012. The first Albanian state in modern history emerged in 1912. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  10. ^ Barjaba, Kosta (2004), Albania's democratic elections, 1991-1997 : analyses, documents and data, Berlin: Edition Sigma, fq. 188, ISBN 978-3-89404-237-0, OCLC 57567449, ... the first independent Albanian state was conceived as a parliamentary state.... the High Council ... was elected by the Assembly...Thus, the first Albanian state can be seen as a parliamentary state and not as a monarchy. {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ Gingeras, Ryan (2009), Sorrowful shores : violence, ethnicity, and the end of the Ottoman Empire, 1912-1923, Oxford: Oxford University Press, ISBN 978-0-19-956152-0, OCLC 251212020, the declaration of Republic of Albania in 1912 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  12. ^ Greville Pounds, Norman John (1969), Eastern Europe, Chicago: Aldine Pub. Co, fq. 819, OCLC 5671, ... policy of seeking autonomy within it was no longer practical. The Albanian leaders therefore turned to one off seeking complete independence and in November 1912 proclaimed the Republic of Albania {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ R King, Robert (1973), Minorities under communism; nationalities as a source of tension among Balkan Communist states, Cambridge: Harvard University Press, fq. 140, ISBN 978-0-674-57632-2, OCLC 736902, ... the Albanian Republic was proclaimed in 1912)... {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ Universiteti Shtetëror i Tiranës; Instituti i Historisë dhe i Gjuhësisë, Universiteti Shtetëror i Tiranës; Instituti i Gjuhësisë dhe i Letërsisë, Universiteti Shtetëror i Tiranës; Instituti i Historisë (Akademia e Shkencave e RPS të Shqipërisë); Instituti i Gjuhësisë dhe i Letërsisë (Akademia e Shkencave e RPS të Shqipërisë); Seksioni e Shkencave Shoqërore (2004), "Essential Characteristics of the State (1912 - 1914)", Studia Albanica, vëll. 36, Tirana: L'Institut, fq. 18, OCLC 1996482, Albanian state started its independent life through four important constitutional decisions that we already know: 1. Albania must become independent and free 2. ... under a temporary government 3. A group of Wise Men have to be elected for supporting and controlling the government 4. A Commission has to be sent to Europe in order to represent the Albanian issue in front of the great Kingdoms {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ Pavlowitch, Stevan K. (1999). A history of the Balkans, 1804-1945. London: Longman. fq. 173. ISBN 9780582045859. The contested authority of Qemal's government was limited to a triangle of territory between Vlore, Berat and Lushnje {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ Vickers 1999

    ... the Conference nevertheless awarded the Balkan allies large areas of Albanian-claimed territory... A major part of northern and western Albania went to Serbia and Montenegro, while Greece received the large southern region of Chameria, leaving the Albanian state reduced to the central regions ...

  17. ^ Gurakuqi, Romeo (nëntor 2007). "The Highland Uprising of 1911". Shoqata Dedë Gjo' Luli Association. Arkivuar nga origjinali (php) më 25 korrik 2011. Marrë më 9 janar 2011. It was provoked by the laws passed by the new regime that claimed to loyally implement the old fiscal policy on the extremely impoverished population, impose new heavy taxes upon people, forcefully recruit Albanians for the Turkish army, continue the process of the entire population disarmament, extend its absolute power all over Albania, even over those regions that had always enjoyed certain privileges. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ Zhelyazkova, Antonina (2000). "Albania and Albanian Identities". International Center for Minority Studies and Intercultural Relations. Arkivuar nga origjinali më 10 janar 2011. Marrë më 10 janar 2011. At a parliamentary session in January 1912, ... Albanian deputy Hasan Prishtina warned that the reactionary policy of the Young Turks' government was going to lead to a revolution in Albania. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ Bogdanović, Dimitrije (nëntor 2000) [1984]. "Albanski pokreti 1908-1912.". përmbledhur nga Antonije Isaković (red.). Knjiga o Kosovu (në serbisht). Vëll. 2. Belgrade: Serbian Academy of Sciences and Arts. Arkivuar nga origjinali më 31 janar 2011. Marrë më 9 janar 2011. ... ustanici su uspeli da ... ovladaju celim kosovskim vilajetom do polovine avgusta 1912, što znači da su tada imali u svojim rukama Prištinu, Novi Pazar, Sjenicu pa čak i Skoplje... U srednjoj i južnoj Albaniji ustanici su držali Permet, Leskoviku, Konicu, Elbasan, a u Makedoniji Debar...
  20. ^ Shaw, Stanford J.; Ezel Kural Shaw (2002) [1977]. "Clearing the Decks: Ending the Tripolitanian War and the Albanian Revolt". History of the Ottoman Empire and modern Turkey. Vëll. 2. United Kingdom: The Press Syndicate of University of Cambridge. fq. 293. ISBN 978-0-521-29166-8. Marrë më 10 janar 2011. Therefore, with only final point being ignored, on September 4, 1912 the government accepted proposals and the Albanian revolt was over {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  21. ^ Warrander, Gail; Verena Knaus (nëntor 2007). Kosovo. United States of America: The Globe Pequot Press. fq. 12. ISBN 978-1-84162-199-9. At the same time the rebellion sent strong signal to Kosovo neighbors that the Ottoman Empire was weak. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  22. ^ Josef Redlich; Baron d'Estournelles; M. Justin Godart; Walter Shucking; Francis W. Hirst; H. N. Brailsford; Paul Milioukov; Samuel T. Dutton (1914). "Report of the International Commission to Inquire into the Causes and the Conduct of the Balkan Wars". Washington D.C.: Carnegie Endowment for International Piece. fq. 47. Marrë më 10 janar 2011. The Servians hastened to oppose the plan of a "Greater Albania" by their plan for partition of Turkey in Europe among the Balkan States into four spheres of influence. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  23. ^ Josef Redlich; Baron d'Estournelles; M. Justin Godart; Walter Shucking; Francis W. Hirst; H. N. Brailsford; Paul Milioukov; Samuel T. Dutton (1914). "Report of the International Commission to Inquire into the Causes and the Conduct of the Balkan Wars". Washington D.C.: Carnegie Endowment for International Piece. fq. 49. Marrë më 10 janar 2011. In a few weeks the territories of Turkey in Europe .. by the Balkan allies....in their hands as condominium {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  24. ^ Ermenji 1968

    "Shoqëria e Zezë për Shpëtim". Faik Konitza, Fan Noli e të tjerë nuk besonin se do të thyhej Turqia prej Ballkanikëvet dhe nuk kishin shpresë për Shqipërinë tek mprojtja e Austrisë. Prandaj në një mbledhje të madhe që mbajti Federata Vatra, në Boston, më 7 të Tetorit, udhëheqësit e kolonisë nuk shihnin tjetër mënyrë shpëtimi veçse duke u pështetur tek Turqia. Të gjithë të pranishmit u habitën kur dëgjuan prej krerëvet të tyre se interesi dhe detyra e Shqiptarëvet ishte që "të bashkohëshin plotësisht me qeverinë otomane kundër armiqve të Perandorisë". Sepse "po të thyhej Turqia, shtetet ballkanikë do t'a coptonin Shqipërinë."

  25. ^ Ermenji 1968

    ..Ky mendim ishte i urtë nga njëra anë, por paraqiste rreziqe nga ana tjetër: sikur të thyhej Turqia, siç u thye, Shqiptarët do të pësonin fatin e saj, ose të paktën do t'iu jepnin shtetevet ballkanikë një arësye më shumë përpara fuqivet të mëdha për t'a copëtuar Shqipërinë si një krahinë turke..

  26. ^ Ermenji 1968

    ...Natyrisht, Turqia i mobilizoi Shqiptarët, por këta luftuan më fort për të mprojtur vendin e tyre kundër fqinjëvet,...

  27. ^ Jelavich 1999

    ...Balkan armies occupied Albanian territory...

  28. ^ Pearson, Owen (2004). Albania in the Twentieth Century, A History. Vëll. I, Albania and King Zog: Independence, republic and monarchy 1908–1939. I.B. Tauris. fq. 31. ISBN 978-1-84511-013-0. appealed to the austrian emperor ... difficult situation of their country as parts of the four vilayets were under the occupation of Balkan allies {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  29. ^ Jelavich 1999, p. 100

    Kemal.. spoke with Habsburg foreign minister, Leopold von Berchtold, ... secured Habsburg support, but for Albanian autonomy rather than independence...

  30. ^ Qemali, Ismail. "Ismail Kemal bey Vlora: Memoirs". Arkivuar nga origjinali më 17 qershor 2010. Marrë më 23 janar 2011. from all parts of the country to Valona, where a national congress was to be held {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  31. ^ Qemali, Ismail. "Ismail Kemal bey Vlora: Memoirs". Arkivuar nga origjinali më 17 qershor 2010. Marrë më 23 janar 2011. ...November 15th-28th, 1912... {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  32. ^ Nosi 2007

    ..Ismail Kemal bey... took the floor and explained... that they all must strive to do what is necessary to save Albania from the great perils it is now facing.... they began by checking the documents...

  33. ^ Nosi 2007

    ...Albanians had ... uprisings that had taken ... in particular over the last four years, to preserve their rights and customs ... all the steps needed to appease and satisfy the Albanians

  34. ^ Nosi 2007

    .. The issue of voting was then brought to the fore and, after much discussion, it was decided that each region (kaza) should have only one vote, irrespective of the number of delegates it had.....

  35. ^ Király, Béla K.; Rothenberg, Gunther E. (1987). War and Society in East Central Europe: East Central European Society and the Balkan Wars. Brooklyn College Press. fq. 175. ISBN 978-0-88033-099-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  36. ^ Bogdanović, Dimitrije; Radovan Samardžić (1990). Knjiga o Kosovu: razgovori o Kosovu. Književne novine. fq. 208. ISBN 9788639101947. Marrë më 2 gusht 2011. На освојеном подручју су одмах успостављене грађанске власти и албанска територија је Де Факто анектирана Србији : 29. новембра је основан драчки округ са четири среза (Драч, Љеш, Елбасан, Тирана)....On conquered territory of Albania was established civil government and territory of Albania was de facto annexed by Serbia: On November 29 was established Durrës County with four srez (Durrës, Lezha, Elbasan, and Tirana) {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  37. ^ Antić, Čedomir (2 janar 2010). "Kratko slavlje u Draču" [Short celebration in Durrës]. Večernje novosti (në serbisht). Srpska vlast u Albaniji počela je vremenom da se suočava s velikim teškoćama. Mir stanovništva morao je da bude izdašno plaćan. Delovanje austrougarskih agenata i begova odanih sultanu činilo je ionako loše puteve nesigurnim. Tokom nekoliko dana uništene su usamljene stanice, koje su branili malobrojni srpski vojnici..
  38. ^ a b Király, Béla K.; Rothenberg, Gunther E. (1987). War and Society in East Central Europe: East Central European Society and the Balkan Wars. Brooklyn College Press. fq. 176. ISBN 978-0-88033-099-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  39. ^ Meta, Beqir (1996). "International Policy of Albania (1912—21)". The European legacy : toward new paradigms. Fourth International Conference of the International Society for the study of European Ideas. Vëll. 1. Cambridge, Mass.: MIT Press. fq. 852. doi:10.1080/10848779608579494. OCLC 757296639. After the proclamation of independence on 28 November 1912 and the establishment of the national government, the international relations of Albania began to be instrumentalized in a state form. The first diplomatic acts of the government were efforts for its recognition and the recognition of the Albanian state... European diplomacy did not regard the government of Vlora as an important element of the Albanian state... The legitimate requests of the new Albanian state were not taken in consideration. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!); Parametri |work= është injoruar (Ndihmë!)
  40. ^ Mano, Nini (3 korrik 2010). "Sotir Kolea, dhunimi i një patrioti (pas vdekjes)". Gazeta Shqip. Arkivuar nga origjinali më 3 tetor 2011. Marrë më 5 korrik 2011. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  41. ^ Elsie, Robert. "Albanian Voices, 1962 - Fan Noli". Robert Elsie's personal website. Arkivuar nga origjinali më 21 janar 2011. Marrë më 21 janar 2011. Congress of Trieste which was organized by his friend and rival Faik bey Konitza {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  42. ^ Erickson, Edward J. (2003). Defeat in Detail: The Ottoman Army in the Balkans, 1912–1913. Westport, Connecticut: Greenwood Publishing Group. fq. 313. ISBN 978-0-275-97888-4. ...the fall of Yanya on March 6... {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  43. ^ Giaro 2007

    The plan for independent Albanian state was rejected by the ambassadors of England, Germany, Austria-Hungary, France, Russia and Italy at their conference on 17 December 1912 in London.

  44. ^ Jelavich 1999

    The representatives first decided that an autonomous Albania under continued Ottoman rule would be organized...This decision had to be changed in the spring of 1913, when it became obvious that the Ottoman Empire would lose all of Macedonia and thus its territorial connection with Albania.

  45. ^ Vickers 1999

    ... the Conference nevertheless awarded the Balkan allies large areas of Albanian-claimed territory... leaving the Albanian state reduced to the central regions ...

  46. ^ Ćorović, Vladimir (1997). "Балкански ратови". Istorija srpskog naroda (në serbisht). Banja Luka / Belgrade: Project Rastko. Arkivuar nga origjinali më 2013-03-19.
  47. ^ Sinani, Rakip (2005). Dibra dhe dibranët në faqet e historisë [Dibër and the Dibrans in the Pages of History]. Tiranë: KTISTALINA-KH. fq. 150–160. ISBN 978-99943-625-8-5.
  48. ^ Гоцев, Димитър. Национално-освободителната борба в Македония 1912–1915, София 1981, с. 48 Gotsev, Dimitar. The National Liberation Struggle in Macedonia, Sofia 1981, p. 124, Огнянов, Михаил. Македония-преживяна съдба, София 2002, с. 43
  49. ^ Report of the International Commission to Inquire into the Causes and Conduct of the Balkan Wars, published by the Endowment Washington, D.C. 1914, p. 182
  50. ^ Elsie, Robert. "Introduction to Memorandum on Albania, written by Robert Elsie". Switzerland: Web site of Robert Elsie, specialist on Albanian studies. Arkivuar nga origjinali më 17 korrik 2011. Marrë më 8 janar 2011. On 16 October 1913, ... Toptani set up a rival government based in Durrës, called the Republic of Central Albania. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  51. ^ Toptani, Essad Pasha (16 prill 1919). "Memorandum on Albania". Paris, France: Robert Elsie web site. Arkivuar nga origjinali më 17 korrik 2011. governments ... in Vlora under the presidency of Ismail Kemal Bey ... was the personal creation of a number of men {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  52. ^ Elsie 2010
  53. ^ Nosi 2007

    .. four countries in the Balkans ...agreed to divide the Empire up among themselves, including Albania...only road to salvation was to separate Albania from Turkey...According to Ismail Kemal Bey, the most urgent measures that the Albanian nation must take today are these: that Albania be independent...

  54. ^ Langer, William Leonard; Ploetz, Karl Julius (1940). Encyclopedia of World History. Houghton Mifflin company. ISBN 978-0-395-65237-4. Marrë më 24 janar 2011. Proclamation of Albanian independence by an assembly at Valona which rejected the grant of autonomy made by Turkish government {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  55. ^ Sherer, Stan (1997). Long life to your children!: a portrait of High Albania. University of Massachusetts Press. fq. 20. ISBN 978-1-55849-097-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  56. ^ Schmidt-Neke 1987

    Erst auf seiner funften sitzung am 4. Dezember 1912 komplettierte der Nationalcongreß die provisorische Regierung, die folgende Zusammensetzung hatte:

  57. ^ Giaro 2007

    ... a provisional government, consisting of ten members and led by Vlora, was formed on 4 December.

  58. ^ Giaro 2007

    From its own members congress elected a senate (Pleqësi), composed of 18 members, which assumed advisory role to the government.

  59. ^ Elsie 2010
  60. ^ Schmidt-Neke 1987
  61. ^ "Postal service in Albania". Albania: www.postashqiptare.al. Arkivuar nga origjinali më 9 shkurt 2012. Marrë më 9 shkurt 2012. the Ministry of Post Telegraph Telephone, and the minister was the notable intellectual patriot Lef Nosi. The government of that time took in administration all the post offices inherited from the Ottoman Empire and did rapid efforts for the identification of Albanian postal service. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  62. ^ "Postal service in Albania". www.postashqiptare.al. Albania. Arkivuar nga origjinali më 9 shkurt 2012. Marrë më 9 shkurt 2012. on July 7, 1913, presented the official demand to be recruited in Universal Postal Union and International Union of Telecommunication, entrance which was performed in 1922... {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  63. ^ "Albania". Universal Postal Union. Arkivuar nga origjinali më 27 prill 2012. Marrë më 9 shkurt 2012. Albania ... Date of entry into the UPU:01-03-1922 {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  64. ^ Ministry of Defence (Albania) (5 dhjetor 2011). "Forcat e Armatosura festojnë 99-vjetorin e krijimit të tyre (Armed forces celebrate their 99th anniversary)". Ministry of Defence (Albania). Marrë më 17 shkurt 2012. Gjeneral brigade Agim Lala, pasi bëri një retrospektivë të shkurtër përsa i përket Forcave të Armatosura që nga krijimi i tyre në 4 Dhjetor të vitit 1912 (Brigadier General Agim Lala, after making a brief retrospective of the terms of the Armed Forces since their creation on December 4, 1912)
  65. ^ Albanian Police. "Historik i shkurtër i Policisë së shtetit shqiptar 1912–2007 (Brief History of the Albanian State Police 1912 - 2007)". Albanian Police. Arkivuar nga origjinali më 4 prill 2012. Marrë më 17 shkurt 2012. Pak javë pasi ishte shpallur shteti shqiptar nga Kuvendi i Vlorës, më 13 janar 1913, qeveria e Ismail Qemalit vendosi krijimin e forcave të rendit. Qeveria ngarkoi për të kryer detyrat e një xhandarmërie ... Funksione administrative i kryente policia...
  66. ^ Albanian Police. "Historik i shkurtër i Policisë së shtetit shqiptar 1912–2007 (Brief History of the Albanian State Police 1912 - 2007)". Albanian Police. Arkivuar nga origjinali më 4 prill 2012. Marrë më 17 shkurt 2012. Xhandarmëria caktoi edhe uniformën e rregullt të saj gri-jeshil, jakën kuq e zi, kësulën pa strehë dhe gradat në pjesën e përparshme të jakës...
  67. ^ Fry, Michael Graham; Erik Goldstein; Richard Langhorne (2002). Guide to International Relations and Diplomacy. London: Continuum. fq. 145. ISBN 978-0-8264-5250-4. Treaty of London consisted simply of cession by the Sultan to the Great Powers of all Ottoman territory in Europe except... It was the Treaty of Bucharest, 13 August 1913, which provided the definitive settlement after the Second Balkan War {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  68. ^ Elsie, Robert (1913). "The Conference of London". Arkivuar nga origjinali më 11 shkurt 2011. Marrë më 11 shkurt 2011. This decision, reached at the fifty-fourth meeting of the conference on 29 July 1913,..1. Albania is constituted as an autonomous, sovereign and hereditary principality by right of primogeniture, guaranteed by the six Powers. The sovereign will be designated by the six Powers. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  69. ^ Jelavich 1999

    Despite the fact that a provisional government under Kemal was in existence, the powers refused to recognize it. Instead they established International Control Commission

  70. ^ Heaton-Armstrong, Duncan (2005). "An Uprising in the Six-Month Kingdom". Gervase Belfield and Bejtullah Destani (I.B. Tauris, in association with the Centre for Albanian Studies). fq. xiv. Arkivuar nga origjinali më 25 janar 2011. Marrë më 5 shkurt 2012. The Great Powers... established "International Commission of Control as an interim administration until the new monarch arrived. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  71. ^ Jelavich 1999

    The Threaty of Bucharest of August 1913 ... established independent Albania.

  72. ^ a b c Gostentschnigg, Kurt (2017). Wissenschaft im Spannungsfeld von Politik und Militär: Die österreichisch-ungarische Albanologie 1867-1918. Springer-Verlag. fq. 575. ISBN 9783658189112. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  73. ^ a b c d Kiefer, Dorothea (1979). Entwicklungspolitik in Jugoslawien. Ihre Zielsetzungen, Planungen und Ergebnisse. Oldenbourg Verlag. fq. 320. ISBN 9783486496017. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  74. ^ a b Tütüncü 2017
  75. ^ a b c Winnifrith, Tom (1992). Perspectives on Albania. Springer. fq. 111. ISBN 9781349220502. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  76. ^ Tütüncü 2017
  77. ^ a b Tütüncü 2017
  78. ^ Tütüncü, Mehmet (2017). "Grebeneli Bekir Fikri Bey Albay Thomson'a Karşi 1914 Avlonya Olayı [Grebeneli Bekir Fikri Bey against Colonel Thomson: The Case of Vlorë 1914]". Düşünce Ve Tarih. 3 (31): 43. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  79. ^ Vickers 1999

    The Powers were angered by this display of independence by Kemal's government, ... as a result, the International Commission forced Kemal to step aside. Kemal subsequently left Albania ...

  80. ^ Jelavich 1999

    International Commission prepared a draft constitution. It provided for the establishment of national assembly,...composed of three representatives from...seven administrative districts... chosen by direct suffrage,... heads of three churches and ten nominees of the prince. .... a four year... ministers ..appointed by the prince

  81. ^ Zaharia, Perikli (24 mars 2003). "The post-1989 constitutional course of south east europe". Athens: Centre for European Constitutional Law. Arkivuar nga origjinali më 22 janar 2011. Marrë më 22 janar 2011. The Ottoman administrative organization, with few exceptions, remained basically unchanged. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  82. ^ Zaharia, Perikli (24 mars 2003). "The post - 1989 constitutional course of south east europe". Athens: Centre for European Constitutional Law. Arkivuar nga origjinali më 22 janar 2011. Marrë më 22 janar 2011. A Constitution (Statuti Organik) for the new State, consisting of 216 articles, was elaborated in 1914 by the International Commission. Albania was designated as a hereditary constitutional monarchy. The power of legislation was entrusted to a National Assembly, while the executive power was vested in the Council of Ministers, who were to be appointed by the Prince and accountable to him only. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  83. ^ Elsie 2010
  84. ^ "Albanians celebrate Flag Day". Info Globi. 28 nëntor 2011. Arkivuar nga origjinali më 3 gusht 2021. Marrë më 8 shkurt 2012. Kosovo legislation does not include 28 November on the list of official holidays, however under a special decision of the Government PM Hashim Thaci,...today has been announced a holiday. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Shqipëria_e_Pavarur&oldid=2651331"