Shtypi
Shtypi[1] është mënyrë e veçantë e shumëzimit dhe njëra nga fazat në industrinë grafike ku forma e shtypit bie në kontakt me letrën apo me ndonjë tjetër bartëse të shtypit dhe me ndikimin e forcës (presioni i shtypit), transferohet ngjyra nga forma e shtypit në letër (kopja e shtypur).
Pas shpikjes së shkronjave lëvizëse të Gutenbergut, shtypi fillon me makina të shtypit pllaka në pllakë, në të cilën shfrytëzohet forma, në formë të pllakës së rrafshët, kurse shtypi është kryer me ndihmën e pllakës tjetër të të rrafshët. Kjo mënyrë e përfaqëson teknikën e shtypit të lartë.
Pasi që shtypi me pllaka në pllakë nuk ishte efikase (nuk ishte i mundur shtypi i njejt në tërë sipërfaqen e pllakës), shtypi fillon me makina ku shtypi bëhet me anë të rrotullimit.
Ngjarje në histori të shtypit
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Në historinë e shtypit janë të shënuara këto ngjarje.
- 1610.- makinat e para të shtypit.
- 1787.- presa e parë metalike ( 150 kopje në orë ).
- 1796.- shpikja e teknikës së shmëzimit me teknikë të rrafshët (Litografia).
- 1805.- makina e parë për shkrirjen e shkronjave të plumbit.
- 1812.- makina e parë e shtypit me mekanizëm lëvizës ( 400 kopje në orë ).
- 1839.- shpikja e fotografisë.
- 1843.- fillimi i prodhimit të letrës nga druri.
- 1862.- roto-makina e parë.
- 1873.-Fleksografia
- 1875.- rto-makina e parë për shtypjen e gazetave në tirazhe të mëdha.
- 1881.- fillon përdorimi i rasterit( autotipija )- reprodukimi i origjinaleve shumëtonëshe, për të gjitha teknikat e shtypit.
- 1884.- makina e parë për radhitje të shkronjave.
- Etapa e automatizimit (1900 - 1950)
- përdorimi i fotomënyrës.
- përdorimi i automateve për palosje dhe kompletim të tabakëve (të letrës)).
- 1904.- shpikja e Ofset shtypit.
- 1930.- makina e parë fotoradhitëse.
- Etapa e elektronikës dhe e kompjuterizizmit (nga 1950, e deri më sot).
- 1960. Fotokopjuesi
- 1969. Printeri laserik
- 1970. Printeri me matrica
- 1976. Printeri inegjekcion
- 1976. Printeri me terminal
- 1986. Printeri 3D
- 1993. Shtypi digjital
Teknikat bazë të shtypit
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Varësisht nga forma e shtypit, i dallojmë pesë teknika bazë të shtypit:
- Shtypi i lartë
- Shtypi i rrafshët
- Shtypi i thellë
- Shtypi i depërtueshëm
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ N. Berisha & A. Simnica Bazat e teknologjisë grafike, faqe 142, 143, 144 - Libri shkollor, Prishtinë, 2005
Lidhjet e jashtme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Centre for the History of the Book
- American Printing History Association - numerous links to online resources and other organizations.
- Children of the Code - Online Video: The DNA of Science, The Alphabet and Printing.
- Learn about printing — International Paper.
- Planet Typography - history of printing - selection of international sites dedicated to the history of printing.
- Printing Industries of the Americas - national trade association for printers and companies in the graphic arts.
- The development of book and printing. English website of the Gutenberg-Museum Mainz (Germany)
- BPSnet - The website of the British Printing Society