Dallime mes rishikimeve të "Donat Kurti"

Atë Donati, krahas punës mësimore e studimore, ishte dhe një gjurmues e studiues i palodhur i thesarit popullor. Ai brodhi me këmbë pothuajse të gjitha trevat veriore, ku mblodhi me qindra këngë, përralla, lojëra popullore, njësi frazeologjike, proverba etj. Këto ia nënshtroi një studimi të imët. Nga puna e tij shumëvjeçare ai, së bashku edhe me mitologun e folkloristin e madh, Atë [[Bernardin Palaj]]n, arritën të botojnë veprën madhore "''Këngë kreshnikësh dhe legjendash''", më 1937. Këngë si "''Orët e Mujit''", "''Martesa e Halilit''", "''Ajkuna qan Omerin''", "''[[Gjergj Elez Alia]]''" etj. konsiderohen nga studiues si perla të folklorit shqiptar. Për të arritur tekte ky botim madhor u desh një punë gjurmuese, gjëshumëvjecare. qëKjo shënohet edhe në parathënienarathënien e veprës, ku theksohet se "''Kemi parasysh një koleksion prej 342 kangësh, material i çmueshëm mbledhë me mundim të madh për gadi 40 vjet prej françeskanëve"''. Nga këta dijetarë që gjurmuengjurmuan gurrën popullore, mund të përmendim: Atë Donat Kurtin, Atë Bernardin Palajn, P. Martin Sirdanin. P. [[Nikollë Dajçi]]n, Atë [[Leonard Shajakaj]]n, P. [[Rrok Gurashi]]n etj. Trevat ku u gjurmuan këngët qenë nga më të ndryshmet, si: Curraj i Epërm, [[Thethi|Theth]], [[Shala|Shalë]], [[Kastrati|Kastrat]], Mertur, Dushman, Selcë, Shosh, Shestan, [[Rrethi i Mirditës|Mirditë]], Zadrimë etj. Atë Kurti, së bashku me dijetarin tjetër, Palajn, ditën të zgjedhin më të bukurat nga kjo sasi këngësh dhe arritën të bëjnë një lidhje arsyetuese të Ciklit të kreshnikëve, duke shkrirë harmonishëm variantet e ndryshme. Madje, ata ndreqën, përpunuan dhe redaktuan vargje e këngë të tëra aq mjeshtërisht, sa ia shumëfishuan bukurinë e tyre. Që me daljen e veprës jehona ishte e madhe. Ajo u vlerësua, u komentua e u përkthye me fragmente nga prof. Norbert Jokli, prof. [[Ernest Koliqi]] etj. Atë Gjergj Fishta, i entuziasmuar nga kjo punë, shkruante: "''Ku ma ke edhe ndër literatyra të kombeve të gjytetnueme nji përshkrim, paraqitur me ngjyra aq të gjalla, me shëmbëlltyra ma të përshtatuna e me nji burrni ma bujare, ma fisnike e ma të njerzishme mbi hijeshinë e nji vashe, përshkrim me të cilin fatosi i rapsodisë "Martesa e Halilit" paraqet hijeshinë e Tanushës''". Çabej shënon: "''Një vëmendje më të veçantë kërkon edhe figura e atij që quhet në Veri Shtatëpëllambë – mjekër – e – tri – pëllambë – shtat, njohjen e të cilit ia detyrojmë Donat Kurtit''".