Ernest Rutherford: Dallime mes rishikimesh
[Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
v r2.7.1) (roboti ndryshoj: ta:எர்ணஸ்ட் ரதர்ஃபோர்டு |
Xqbot (diskuto | kontribute) v r2.7.3) (roboti shtoj: qu:Ernest Rutherford; Ndryshime kozmetike |
||
Rreshti 1: | Rreshti 1: | ||
[[Skeda:Ernest Rutherford.jpg|thumb|right|Ernest Rutherford]] |
[[Skeda:Ernest Rutherford.jpg|thumb|right|Ernest Rutherford]] |
||
Sir '''Ernest Rutherford''', [[Baron]] i parë [[Rutherford of Nelson]], lindi më [[30 gusht]] [[1871]] në [[Brightwater]] afër [[Nelson]] në [[Zelandë e re]] dhe vdiq më [[19 tetor]] [[1937]] në [[Cambridge]]. |
Sir '''Ernest Rutherford''', [[Baron]] i parë [[Rutherford of Nelson]], lindi më [[30 gusht]] [[1871]] në [[Brightwater]] afër [[Nelson]] në [[Zelandë e re]] dhe vdiq më [[19 tetor]] [[1937]] në [[Cambridge]]. Ishte nga Zelanda e Re, por punoi në [[Angli]] si studiues i fizikës bërthamore. Në vitin [[1908]] mori çmimin [[Çmimi Nobel|Nobel]]. Dhe që nga viti [[1931]] ishte baron i [[Rutherford of Nelson]]. |
||
== Eksperimenti == |
== Eksperimenti == |
||
Në vitin [[1911]] fizikani neozelandez Ernest Rutherford dhe bashkëpunëtoret e tij kryen një eksperiment, i cili më pas u bë historik, në një laborator të Universitetit të Kembrixhit, në Britaninë e Madhe. |
Në vitin [[1911]] fizikani neozelandez Ernest Rutherford dhe bashkëpunëtoret e tij kryen një eksperiment, i cili më pas u bë historik, në një laborator të Universitetit të Kembrixhit, në Britaninë e Madhe. Ai i kishte vene si qellim vetës të vërtetonte vlefshmërinë e modelit atomik të Thomsonit përmes vëzhgimit të sjelljes së grimcave alfa të lëshuara me shpejtësi shumë të madhe kundër një pllakë shumë të hollë floriri. |
||
Përfundimet e vërejtura qene si më poshtë : |
Përfundimet e vërejtura qene si më poshtë : |
||
Rreshti 12: | Rreshti 12: | ||
Duke u menduar rreth këtyre rezultateve, Rutherfordi u përpoq te merrte me mend se çfarë takonin grimcat alfa kur përshkonin pllakën. |
Duke u menduar rreth këtyre rezultateve, Rutherfordi u përpoq te merrte me mend se çfarë takonin grimcat alfa kur përshkonin pllakën. |
||
Pothuajse te gjitha grimcat përshkojnë pllakën duke e lene te padëmtuar : ato nuk gjenin pergese që t'i ndalonin dhe trajektorja e tyre mbetej e pandryshuar. |
Pothuajse te gjitha grimcat përshkojnë pllakën duke e lene te padëmtuar : ato nuk gjenin pergese që t'i ndalonin dhe trajektorja e tyre mbetej e pandryshuar. Grimcat e pakta që ktheheshin pas, gjenin një pengese te pakapërcyeshme, megjithatë shume e vogël meqenëse ndodhia ngjet vetëm rralle here. Rutherfordi doli në konkluzionin se kjo pengese duhej te ishe bërthama e vogël, e rende, e pajisur me ngarkese pozitive, meqë grimcat alfa që shmangen nga lëvizja drejtvizore janë ato, trajektorja e te cilave kalon afër bërthamave pozitive. |
||
Rezultatet eksperimentale te arritura nga Rutherfordi dhe te vërtetuara edhe nga studiues te tjerë lejuan te përpunohet i ashtequajturi model atomik bërthamor. |
Rezultatet eksperimentale te arritura nga Rutherfordi dhe te vërtetuara edhe nga studiues te tjerë lejuan te përpunohet i ashtequajturi model atomik bërthamor. Në te cilin, atomi paraqitej si një sfere, në qendër te se cilës është e vendosur bërthama, dhe elektronet rrotullohen rreth bërthamës duke ndjekur orbitale eliptike si ato te planetëve rreth diellit dhe për ketë shkak, ky model u njoh edhe si modeli planetar. Nëse atomin do ta krahasonim me një stadium futbolli, bërthama e tij do te ishte sa një kokërr arre në mes te stadiumit. Vëllimi i atomit përputhet me hapësirën e zëne nga elektronet në lëvizje te vazhdueshme përreth bërthamës, dhe është një milion miliard here me e madhe, prandaj atomi ka një diametër që është rreth njëqind mije here me i madh se ai i bërthamës se tij. |
||
[[Kategoria:Çmimi Nobel për Kimi]] |
[[Kategoria:Çmimi Nobel për Kimi]] |
||
Rreshti 87: | Rreshti 87: | ||
[[pnb:ارنسٹ ردرفورڈ]] |
[[pnb:ارنسٹ ردرفورڈ]] |
||
[[pt:Ernest Rutherford]] |
[[pt:Ernest Rutherford]] |
||
[[qu:Ernest Rutherford]] |
|||
[[ro:Ernest Rutherford]] |
[[ro:Ernest Rutherford]] |
||
[[ru:Резерфорд, Эрнест]] |
[[ru:Резерфорд, Эрнест]] |
Versioni i datës 27 maj 2012 02:32
Sir Ernest Rutherford, Baron i parë Rutherford of Nelson, lindi më 30 gusht 1871 në Brightwater afër Nelson në Zelandë e re dhe vdiq më 19 tetor 1937 në Cambridge. Ishte nga Zelanda e Re, por punoi në Angli si studiues i fizikës bërthamore. Në vitin 1908 mori çmimin Nobel. Dhe që nga viti 1931 ishte baron i Rutherford of Nelson.
Eksperimenti
Në vitin 1911 fizikani neozelandez Ernest Rutherford dhe bashkëpunëtoret e tij kryen një eksperiment, i cili më pas u bë historik, në një laborator të Universitetit të Kembrixhit, në Britaninë e Madhe. Ai i kishte vene si qellim vetës të vërtetonte vlefshmërinë e modelit atomik të Thomsonit përmes vëzhgimit të sjelljes së grimcave alfa të lëshuara me shpejtësi shumë të madhe kundër një pllakë shumë të hollë floriri.
Përfundimet e vërejtura qene si më poshtë :
- 1. Pjesa më e madhe e grimcave alfa përshkonte pllakën metalike sikur ajo të mos përbente asnjë pengese.
- 2. Disa grimca alfa pësonin një devijim pak a shumë të madh në krahasim me vijën imagjinare pingul mbi pllake.
- 3. Vetëm shumë pak grimca alfa nuk përshkonin pllakën dhe ktheheshin prapa.
Duke u menduar rreth këtyre rezultateve, Rutherfordi u përpoq te merrte me mend se çfarë takonin grimcat alfa kur përshkonin pllakën.
Pothuajse te gjitha grimcat përshkojnë pllakën duke e lene te padëmtuar : ato nuk gjenin pergese që t'i ndalonin dhe trajektorja e tyre mbetej e pandryshuar. Grimcat e pakta që ktheheshin pas, gjenin një pengese te pakapërcyeshme, megjithatë shume e vogël meqenëse ndodhia ngjet vetëm rralle here. Rutherfordi doli në konkluzionin se kjo pengese duhej te ishe bërthama e vogël, e rende, e pajisur me ngarkese pozitive, meqë grimcat alfa që shmangen nga lëvizja drejtvizore janë ato, trajektorja e te cilave kalon afër bërthamave pozitive.
Rezultatet eksperimentale te arritura nga Rutherfordi dhe te vërtetuara edhe nga studiues te tjerë lejuan te përpunohet i ashtequajturi model atomik bërthamor. Në te cilin, atomi paraqitej si një sfere, në qendër te se cilës është e vendosur bërthama, dhe elektronet rrotullohen rreth bërthamës duke ndjekur orbitale eliptike si ato te planetëve rreth diellit dhe për ketë shkak, ky model u njoh edhe si modeli planetar. Nëse atomin do ta krahasonim me një stadium futbolli, bërthama e tij do te ishte sa një kokërr arre në mes te stadiumit. Vëllimi i atomit përputhet me hapësirën e zëne nga elektronet në lëvizje te vazhdueshme përreth bërthamës, dhe është një milion miliard here me e madhe, prandaj atomi ka një diametër që është rreth njëqind mije here me i madh se ai i bërthamës se tij.