Gjuha (komunikim): Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
No edit summary
v roboti shtoj: as:ভাষা
Rreshti 43: Rreshti 43:
[[arc:ܠܫܢܐ (ܡܡܠܠܐ)]]
[[arc:ܠܫܢܐ (ܡܡܠܠܐ)]]
[[arz:لغه]]
[[arz:لغه]]
[[as:ভাষা]]
[[ast:Idioma]]
[[ast:Idioma]]
[[ay:Aru]]
[[ay:Aru]]

Versioni i datës 10 gusht 2012 06:49

Gjuha është mjeti kryesor i komunikimit të njërëzve dhe ka të bëjë më përdorimin e simboleve për t'u kumtuar mesazhe të tjerëve apo vetvehtes. Gjuha na lejon të shprehim ide që nuk kanë të bëjnë me të tashmen. Ne mund të bisedojmë për të shkuarën, për të ardhmen dhe për të tashmen. Një nga pikat ku ne ndryshojmë prej kafshëve të ulta është aftësia jonë e zhvilluar për ta mësuar dhe për ta përdorur gjuhën me lehtësi.

Psikolinguistika është studimi psikologjik i mënyrës sesi i konvertojmë tingujt e gjuhës në simbole që kanë kuptim e që mund të përdoren për të komunikuar me të tjerët. Psikolinguistët merren me proçeset kognitive që aktivizohen kur mësojmë dhe përdorim gjuhën.

Struktura e gjuhës

Gramatika përfshin rregullat për tingujt, për sintaksën dhe për kuptimet e një gjuhe.

Elementet themelore të gjuhës. Gjuha përbhet nga tinguj kryesorë të të folurit që quhen fonema.

Sintaksa përbën nënsistemin e rregullave gramatikore që rregullon rendin e fjalëve në fjali.


Zhvillimi gjuhësor i fëmijëve

Bebet e porsalindura shpesh artikulojnë tinguj disa minuta pasi kanë ardhur në jetë. Megjithëse historikisht është menduar se lëshojnë britma të rastit deri në momentin kur fillojnë të flasin, studiuesit janë përcaktuar katër stade të krijimit të tingujve gjatë vitit të parë të jetës. Stadi i parë ndodh kur bebet fillojnë të qajnë gjatë lindjes. Stadi i dytë i cili fillon rreth muajit të dytë dhe karakterizohet nga gugatja. Rreth muajit të gjashtë bebet fillojnë të murmurasin dhe kjo përben stadin e tretë. Murmuritja mund të përmbajë tinguj nga shumë gjuhë dhe jo vetëm nga ajo amtare. Në stadin e katërt i cili fillon rreth moshës 1- vjecare shfaqen fillesat e lindjes së një model i të folurit. Në moshën 2- vjecare zhvillimi gjuhësor karakterizohet nga të folurit telegrafik dhe përben stadin e peste. Më vonë në moshën 3-4 vjecare fjalitë e ndërtuara nga fëmijet bëhen më komplekse, ato përdorin kohën e shkuar.


Teoritë e zhvillimit gjuhësor

Kudo në botë fëmijët mësojnë t'i krijojnë të gjitha strukturat themelore të gjuhës brenda tre viteve të para të jetës che në moshën 5 - vjecare ato zotërojne një fjalor prej disa mijëra fjalësh. Fëmijët që rriten që herët në mjedise dy-gjuhësore mund t'i mësojnë që të dyja në mënyrë të rrjedhshme dhe pa thekse të huaja. Kur një person rritet bëhet gjithnjë e më e vështir të mësoj e të flasë një gjuhe të huaj rrjedhshëm. Bashkëveprimi social është themelor për përvetsimin e gjuhës së folur dhe për mosharrimin e saj. Duke u nisur nga fakti se foshnjat dhe fë mijët kanë nevojë të jenë pranë njerëzve të tjerë për të përvetsuar gjuhën normalisht B. F. Skinner argumentoi se përforcimi është një element themelor në përvetsimin e një gjuhe.

Teoria biologjike psikolinguistike. Kur psikolinguistët po e kuptonin gjithnjë e më mirë kompleksitetin e gjuhës që përdorin të rriturit, u duk e pamundur që një fëmije të mund të pervetsonte vetëm nëpërmjet imitimit dhe përvetsimit të gjitha rregulat e kërkuara të gjuhës. Kështu ato arritën në konkluzionin se fëmijët janë të programuar biologjikisht për ta përvetsuar gjuhën.