Carl Friedrich Gauss: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
v r2.7.2) (roboti ndryshoj: ur:کارل فریڈرک گاؤس
v r2.7.2) (roboti shtoj: kab:Carl Friedrich Gauss
Rreshti 106: Rreshti 106:
[[jv:Karl Friedrich Gauss]]
[[jv:Karl Friedrich Gauss]]
[[ka:კარლ ფრიდრიხ გაუსი]]
[[ka:კარლ ფრიდრიხ გაუსი]]
[[kab:Carl Friedrich Gauss]]
[[kk:Карл Фридрих Гаусс]]
[[kk:Карл Фридрих Гаусс]]
[[ko:카를 프리드리히 가우스]]
[[ko:카를 프리드리히 가우스]]

Versioni i datës 5 shtator 2012 17:53

Johan Karl Fridrih Gaus
Fotoporteti
Emri Johann
Mbiemri Gauss
Lindur më 30 prill 1777
Vdiq më 23 shkurt 1855
Kombësia gjermane
Shtetësia gjermane
Profesioni hulumtimi, matematikan

Johann Carl Friedrich Gauss (30 prill 177723 shkurt 1855) ishte një matematikan gjerman dhe shkencëtar që ndihmoi dukshëm në shumë fusha, duke përfshirë teorinë e numrave, analizën, gjeometrinë diferenciale, gjeodezinë, magnetizmin, astronominë dhe optikën. Nganjëherë i njohur si "princi i matematikës", Gausi pati një ndikim të shquar në shumë fusha të matematikës dhe shkencës dhe është rradhitur pranë Ojlerit, Njutonit dhe Arkimedit si një nga matematikanët më të mëdhenj të historisë.

Jeta

Nw moshwn shtatw vjeçare, Karl Fridrih Gauss ka filluar shkollwn fillore dhe potenciali i tij u vu re pothuajsemenjwherw. Mwsuesin tij, Buttner dhe asistenti i tij, Martin Bartels, ishin tw habitur kur Gausi pwrmblodhi shumwn 1-100 nw cast nga diktimi se shuma ishte 50 palw tw tjera tw numrave ku çdo palw pwrmbledhje tw 101. Nw 1788 filloi edukimi i Gausit nw gjimnaz me ndihmwn e Buttner dhe Bartels. Pas marrjes sw njw burse nga Duka i Brunswick-Wolfenbuttel, Gausi hyru nw Kolegjin Carolinum nw 1792. Nw akademi Gaussi ka zbuluar nw mwnyrw tw pavarur ligjin Bode, teoremwn binome dhe arithmetike-logjike, si dhe ligjin e reciprocitetit katror teoremwn e numrit. Nw 1795 Gausi u largua nga Brunswick pwr tw studiuar nw Gottingen University. Mwsuesi i Gausit ishte Kaestner. Miku i tij i vetwm nw mesin e nxwnwsve ishte Farkas Boljait. Ata u takuan nw 1799 dhe ndenjwn me njwri-tjetrin pwr shumw vite. Gausi u kthye nw Brunswick, kur ai mori njw diplomw nw 1799. Pasi Duka kishte rwnw dakort tw vazhdonte ti jepte bursw Gausit, ai kwrkoi qw Gausi tw paraqiste njw dezertacion pwr doktoratwn nw Universitetin Helmstid. Me burswn e tij pwr ta mbwshtetur atw Gausi nuk kishte nevojw pwr tw gjetur njw punw. Ai botoi librin Disquisitiones Arithmeticae nw verwn e vitit 1801. Kanw qenw 7 seksione, por pjeswn e fundit i wshtw kushtuar vetwm teorisw sw numrave.


Veprat

Ne 1801 Gausi boton Disquisitiones Arithmeticae. Eshte studimi i pare sistematik mbi teorine e numrave. Influenca e librit te Gausit qe e pamase, dhe deshmohet nga fakti qe shumica e librave mbi subjektin akoma ndjekin perqasjen e tij. Reference: "The Mathematics of Ciphers, Number Theory and RSA Cryptography", S.C.Coutinho, Redaktoi: Valmir LAMAJ

Mitologji

Ekzistojnë shumë histori për këtë gjeni. Thuhet se dhuntitë e tij u shfaqën në moshën 3- vjeçare kur korrigjoi një gabim në veprime të të atit. Historia e famshme e Gausit thotë se në shkollën fillore ngaqë ishte sjellë keq id ha si detyrë të mblidhte numrat nga 1 tek 100. Gausi e gjeti zgjidhjen menjëherë për habinë e mësuesit të tij Metoda e Gausit konsistontë në mbledhjen e numrave periferikë:1+100;2+99 etj.Formoheshin 50 çifte ku shuma e secilit çift ishte 101. Që këtej 50×101=5050. Sidoqoftë dyshohet për vërtetësinë e kësaj historie. Gjithashtu thuhet se Gausin e ndërprenë njëherë në zgjidhjen e një problem sepse gruaja e tij ishte duke vdekur. Ai ka thënë “Thuaji të presë një minutë, sa ta mbaroj”


Thënie

«Po të ishte Gausi sot gjallë, do të ishte haker.» (Peter Sarnak)

Lidhje të jashtme