Teksasi: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
v r2.7.1) (roboti shtoj: se:Texas
v roboti shtoj: vec:Texas
Rreshti 213: Rreshti 213:
[[ur:ٹیکساس]]
[[ur:ٹیکساس]]
[[uz:Texas]]
[[uz:Texas]]
[[vec:Texas]]
[[vi:Texas]]
[[vi:Texas]]
[[vo:Texas]]
[[vo:Texas]]

Versioni i datës 26 tetor 2012 06:32

Stampa:Shtetet e SHBA-së

Teksasi është një nga 50 shtetet e SHBA-së. Ai është shteti i dytë më i madh i SHBA-së për nga popullsia dhe sipërfaqja. Teksasi kufizohet nga Meksika në jug, Nju Meksiko në perëndim, Oklahoma në veri, Arkanzas në verilindje, dhe Luiziana në lindje. Teksasi ka një sipërfaqe prej 696.200 km², dhe një popullsi në rritje prej 24,7 milion banore. Hjuston është qyteti më i madh në Teksas dhe i katërti më i madh në Shtetet e Bashkuara. Qytetet e tjera kryesore përfshijnë Dallas, Fort Worth,San Antonio, El Paso, dhe Austin-kryeqyteti i shtetit. Texas është mbiquajtur shteti i Yllit të Vetmuar për ta dalluar Teksasin si një ish republikë e pavarur dhe si një kujtim i luftës për pavarësinë e shtetit nga Meksika. "Ylli i Vetmuar" mund të gjendet në Flamurin e Shtetit të Teksasit dhe në Emblemën e Shtetit të Teksasit.

Për shkak të përmasave të tij dhe veçorive gjeologjike, Teksasi përmban peizazhe të ndryshme që i ngjajnë si Jugut amerikan ashtu edhe Jugperëndimit amerikan. Edhe pse Teksasi lidhet me zonën e shkretëtirës Jugperëndimore, më pak se 10 % e tokës është shkretëtirë. Në se udhëton nga lindja në perëndim, do të vëresh terrenin që shkon nga kënetat bregdetare dhe pyjet me pisha, në fusha dhe kodrina, dhe në fund shkretëtirë dhe malet e Big Bend-it. Për shkak të historisë së tij të gjatë si një qendër e rritjes së gjedhit, Teksasi ka imazhin e kaubojit.

Termi "gjashtë flamuj mbi Texas" erdhi nga disa vende që kishte sundimin mbi territorin. Spanja ishte vendi i parë evropian të kërkoni zonën e Teksasit. Franca ka mbajtur një jetëshkurtër koloni në Teksas. Mexico kontrolluar territore deri ne vitin 1836 kur fitoi pavarësinë e tij Teksas, duke u bërë një Republikës së pavarur. Në 1845 ai u bashkua me Shtetet e Bashkuara si shtet 28. Aneksimin shtetit nisën një zinxhir të ngjarjeve që shkaktohen meksikan-amerikan të luftës në 1846. Texas deklaruar shkëputjen e saj nga Shtetet e Bashkuara në fillim të 1861, së bashku me Shtetet aleate të Amerikës gjatë Luftës Civile Amerikane. Pas luftës dhe restaurimin e saj në Bashkimin, Texas hyri në një periudhë të gjatë të stagnimit ekonomik.

Në fillim të viteve 1900, zbulimet e naftës nisi një bum ekonomik në shtet. Texas është që ekonomikisht të larmishëm. Sot ajo ka më shumë Fortune 500 kompani se çdo shtet tjetër amerikan. Me një bazë të industrisë në rritje, shteti është një lider në shumë, duke përfshirë bujqësinë, Petrochemicals, energji, kompjuterët dhe elektronike, Hapësirë ajrore, dhe shkencat bio. Ajo të çon kombin në të ardhurat nga eksporti që nga viti 2002 dhe ka dytë më i lartë bruto produktit shtetit.

Historia

Historia e shkruar e Teksasit fillon në 1519, kur u gjet rajon të populluar nga fise të ndryshme indiane. Alonso Alvarez de Pineda hulumtuar veriore të Gjirit Bregu. Gjatë periudhës 1519-1865, të gjitha ose pjesë të Teksasit janë marrë nga gjashtë vende: Spanja, Franca, Meksika, Republika e Teksasit, Shtetet e Bashkuara të Amerikës, dhe Shtetet aleate të Amerikës.

Edhe pse Álvarez de Pineda pohoi zonë që tani përbëhet Teksasit për Spanja në 1519, zgjidhje e parë evropian nuk është krijuar deri në 1682, kur René-Robert Cavelier, Sieur de La Salle gabimisht themeluar koloni e tij në frëngjisht, Fort Saint Louis, pranë Matagorda gjirin e në vend e në gojën e lumit Misisipi. Koloni ishte jetëshkurtër, por prania e tij autoritetet spanjolle të motivuar për të filluar aktivitetin e zgjidhjes. Disa misione janë themeluar në Lindjen e Teksasit, por ishin të braktisur në 1691. Njëzet vjet më vonë, i shqetësuar me praninë e frëngjisht në Luiziana fqinje, autoritetet spanjolle përsëri u përpoq të kolonizoj Teksasit. Gjatë 110 viteve të ardhshme, Spanja themeluar fshatra të shumta, presidios, dhe misione në krahinë. Settlers përballur me disa sulme të shpeshta nga fiset vendase, duke përfshirë Apache Lipan, Comanche, dhe Karankawa, dhe kufijtë e krahinës ishin të diskutueshëm shpesh, me Francën dhe Shtetet e Bashkuara të dy duke pretenduar pronësinë mbi të gjitha e Teksasit.

Kur Lufta meksikane e Pavarësisë përfundoi në 1821, Teksas u bë pjesë e shtetit të ri Meksikë. Për të inkurajuar zgjidhje, autoritetet meksikane lejuar emigracionit nga Shtetet e Bashkuara, dhe nga 1834, u llogarit se mbi 30.000 Anglos jetuar në Teksas, [1] në krahasim me vetëm 7.800 Meksikë. [2] Pjesërisht në përgjigje të transformimin e qeverisë meksikane për të një Qeveria centralizuar nga një model federaliste, ardhurve nisi Texian Revolucionit të Teksasit në tetor 1835. Revolucioni përfundoi në prill 1836, kur presidenti meksikan Antonio López de Santa Anna u kapur pas Beteja e San Jacinto. Për nëntë vitet e ardhshme, Texas qeverisur veten si një shtet i pavarur, Republikës së Teksasit. Në 1845, Texas ishte aneksuar Shtetet e Bashkuara, duke u bërë shteti 28. Gjatë e vendosur për të mbrojtur skllavërinë, Texas deklaruar shkëputjen e saj nga Shtetet e Bashkuara në 1861 për t'u bashkuar me Shtetet aleate të Amerikës. Disa nga betejat e Luftës Civile Amerikane u luftuan në Teksas, por shumica regjimente të Teksasit shërbyer në pjesë të tjera të vendit. Kur mbaroi lufta në 1865, Texas ishte subjekt i rindërtimit deri Vitet 1870.

Nëpërmjet fund të shekullit të 19-të, industritë më të mëdha në Teksas janë prodhim pambuku dhe kafshët Fermë. Në 1901, vaj u zbulua në Teksas, dhe si rezultat "i naftës Boom" transformuar përherë ekonominë e Teksasit, duke çuar në zgjerimin e parë të rëndësishme ekonomike pas Luftës Civile. Texas ka vazhduar të rritet me shpejtësi, duke u bërë shteti i dytë më e madhe e popullsisë në 1994, dhe u bë ekonomikisht shumë i larmishëm, me një bazë në rritje në teknologji të lartë.D

Gjeografia

Teksasit është shteti i dytë më i madh i SHBA, pas Alaskës, me një sipërfaqe prej 694.241 kilometra katrorë. Ajo është 10% më të mëdha sesa Franca dhe pothuajse dy herë më të mëdha si Gjermania apo Japonia, edhe pse ajo renditet e 27 në botë vetëm në mesin e ndarjeve vend nga madhësia. Nëse do të ishte një vend, Texas do të jetë më e madhe pas 40 Kili dhe Zambia.

Texas është në pjesën jug-qendrore e Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Tre nga kufijtë e saj janë të përcaktuar nga lumenjtë. Lumi Rio Grande formon nje kufi natyror me shtetet meksikan të Chihuahua, Coahuila, Nuevo León, dhe Tamaulipas në jug. Lumi i Kuq formon nje kufi natyror me Oklahoma dhe Arkansas në veri. Lumi Sabine formon nje kufi natyror me Luiziana me lindje. Texas lyp rrugëve ka një kufi lindor me Oklahoma në 100 ° W, një kufirin verior me Oklahoma në N 36 ° 30 'dhe një kufi perëndimor me New Mexico në 103 ° W. El Paso shtrihet në informacionet perëndimore shtetit në 32 ° N dhe Rio Grande. [72]

Me 10 rajonet klimatike, 14 rajone të tokës, dhe 11 rajone të veçantë ekologjike, klasifikimi rajonal bëhet problematik me dallimet në tokë, topografi, gjeologji, shirat, dhe komunitetet bimore dhe shtazore. [91] Një sistem klasifikimi i ndan të Teksasit, në juglindje me qëllim që të perëndim , në vijim: Gjiri Bregdetare Plains, Ministri i Brendshëm Lowlands, Great Plains, dhe pellgun dhe Range Provinca. Bregdetare Gjirit rajon Plains përfundon rreth Gjirit të Meksikës në pjesën juglindore të shtetit. Bimësinë në këtë rajon përbëhet nga pineywoods trasha. Rajon Lowlands brendshëm përbëhet nga kodrina të butë në tokë kodrinore pyllezuar është pjesë e madhe-pyll pishe dru i fortë. Rajon Great Plains në Teksas qendrore ndodhet në bisht tigani përfshin përmes shtetit në vendin e shtetit kodër pranë Austin. Ky rajon është i dominuar nga egër dhe stepë. Në perëndim ekstreme shtetit, është pellgun e shtetit dhe Range Provinca. Më komplekse e rajoneve, kjo zonë përfshin Sand Hills, Plateau Stockton, lugina shkretëtirë, shpatet malore dhe të pyllëzuar grasslands shkretëtirë.

Texas ka 3.700 dhe rrjedhat e quajtur 15 lumenjtë kryesorë. [92] [93] më e madhe e këtyre lumenjve Rio Grande. Ndërsa Texas nuk ka liqene të mëdha natyrore, Texans janë ndërtuar mbi 100 rezervuare artificiale [94].

Madhësia Texas dhe histori unike e bën lidhjen e saj rajonale të diskutueshme. Varësisht nga burimi, ajo mund të konsiderohet në mënyrë të drejtë ose të dy një apo shtet Jugore Jugperëndimore. Diversitet të gjerë gjeografike, ekonomike dhe kulturore brenda vetë shtetit ndalon kategorizimi të thjeshtë të shtetit në një rajon të tërë të njohur të Shtetet e Bashkuara. Lindore, Qendrore dhe e Veriut rajone të Teksasit kanë një shoqatë të fuqishme me Jugut amerikan sesa me Jugperëndimore. Tjerët, të tilla si tani West Texas dhe Texas pjesë e Jugut më shumë ngjashmëri me të fundit.

Demografia

Që nga 2009, shteti ka një popullsi të llogaritur prej 24.782.302, një rritje prej 1,97% nga viti paraprak dhe 16,1% që nga viti 2000. [108] Norma shtetit e rritjes natyrore (Lindje - Vdekje) që nga regjistrimi i fundit ishte 1.389.275 njerëz, emigracionin nga jashtë Shteteve të Bashkuara ka rezultuar në një rritje neto prej 801.576 njerëz, dhe migrimi brenda vendit prodhuar një rritje neto prej 451.910 njerëz. [2] Në 2004, shteti kishte 3.5 milion banorëve të huaj të lindur (15,6 për qind e popullsisë shtetit), prej të cilave rreth 1.2 milionë janë emigrantë të paligjshëm. Texas nga 2000-2006 kishte rritje më të shpejtë shkalla e emigrantëve të paligjshëm në vend. [109]

Popullsia e Teksasit është 34,8 persons/km² e cila është pak më e lartë se sa dendësia mesatare e popullsisë SHBA si një e tërë, në 31 persona/km². Në kontrast, ndërsa Texas dhe Franca janë të ngjashme me madhësi gjeografikisht, vend evropian ka një dendësi të popullsisë 110 persona/km².

Dy të tretat e të gjithë Texans jetojnë në një zonë të qyteteve të mëdha të tilla si Houston. Dallas-Fort Worth Metropolitan Area është më i madh në Teksas. Ndërsa Houston është ligjërisht i qytetit më të mëdha në Teksas dhe qyteti i katërt më i madh në Shtetet e Bashkuara, Dallas-Fort Worth konglomerat është shumë më e madhe se Houston dhe përreth të gjitha zonat suburbane.