Kristofor Kolombi: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
Rreshti 37: Rreshti 37:


== Zbulimi i Amerikës ==
== Zbulimi i Amerikës ==
Zbulimi i Amerikes u be per here te pare nga Kolombi, por ai mendonte se kishte zbuluar Indine dhe jo token e re.Per kete arsye vendasit u quajten indiane.Me vone Americo Vespuci shkoi ne token e re dhe e emertoi Ameriken.


== Lidhje të jashtme ==
== Lidhje të jashtme ==

Versioni i datës 16 shkurt 2013 15:07

Kristofor Kolombi 1451-1506 - Portret nga Sebastiano del Piombo (1529-1530)

Kristofor Kolombi (it. Cristoforo Colombo, sp. Cristóbal Colón, angl. Christopher Columbus) ; (1451. - 20. мај 1506.) ishte hulumtues dhe tregtar i cili i pari kaloi Oqeanin Atlantik dhe zbuloi Amerikën në vitin 1492 nën flamurin e Kastilës, Spanjë. Ai mendonte se Toka është relativisht e vogël dhe se mundet me anije të arrihet deri në Lindje të Largët duke lundruar në drejtim të perëndimit. Vlersimi i tij i gabuar rreth madhësisë së Tokës, shkaktoi edhe në llogaritjen e rezervave ushqimore dhe të pijeve për një rrugë kaq të gjatë, vlerësim i cili ka mundur të shkaktojë edhe dështimin e ekspeditës së tij, por për fat të mirë, në rrugë e “pengoi” e papritura për atë kohë, kontinenti i panjohur, Amerika. Prapë se prapë Kolombi vdiq duke menduar se ka zbuluar rrugën për në Indi dhe jo kontinentin e ri, Amerikën, kur më vonë e vërtetoi Ameriko Vespuçi, sipas të cilit edhe e mori emrin ky kontinent.

Jetëshkrimi

Kolombi mendohet se ka lindur në Gjenovë në vitin 1451, nga babai Dominik Kolombi dhe e ëma Suzana Fontanarosa, ndonëse disa historianë thonë se ka lindur në Aragoni, mandej në Galici bile edhe në ujdhesën greke Hios. Hulumtuesi Augusto Maskarenas Bareto mendonte se Kolombi ka lindur në Portugali në një familje hebreje.

Udhëtimet

Udhëtimi i parë

Udhëtimi i parë

Në udhëtimin e tij të parë Kolombi është nisur më 3 gusht të vitit 1492 nga porti Pallos me tri anije, Pinta, Ninja dhe Santa Maria dhe me një ekuipazh të përbërë nga 20 njerëz. Në ujdhesat Kanare ka arritur më 9 gusht të po të njejtit vit ku ka qëndruar deri më 6 shtator. Tokën e re për herë të parë e ka vërejtur më 12 tetor dhe tokën e zbuluar e quajti San Salvador. Më 23 tetor zhduket anija Pintu dhe ai mendon se kapiteni i saj Pinizoni ka dezertuar. Kubën e zbuloi me 28 tetor dhe e emëroi Huana për nder së të bijës së mbretit spanjoll. Më vonë zbuloi Haitin të cilin e emëroi Hispaniola (“nëna Spanjë”). Anija Santa Maria u fundos më 25 shtator të vitit 1492 dhe nuk mundi ta vazhdojë lundrimin. Kolombi, 39 anëtarë të ekuipazhit i braktisi duke iu premtuar se do të kthehej me anijen Ninja për t'i marrë. Ata nuk i pa më kurrë. Në fillim të janarit e gjen anijen Pintu dhe së bashku kthehen për Evropë. Në portin Pallos, nga edhe ishte nisur, arriti më 15 mars të vitit 1493.

Udhëtimi i dytë

Udhëtimi i dytë

Me të arritur në Spanjë përgatiti një ekspeditë shumë ambicioze e cila përbëhej nga 17 anije, 1500 detarë, 700 kolonizatorë, 12 misionarë, dhe disa kafshë shtëpiake. Qëllimi i tij ishte ta kolonizojë Hispanjollën dhe ti gjejë 39 anëtarët e ekuipazhit të Sanata Marisë të cilët kishte qenë i detyruar t’i braktiste gjatë udhëtimit të parë. Në këtë udhëtim u nis nga Kadizi25 shtator të vitit 1493. Ujdhesën e parë që e zbuloi pas 21 ditëve që i brakrisi ujdhesat Kanare, e emëroi Dezira. Më 3 nëntor të vitit 1493 e zbuloi ujdhesën të cilën e emëroi Maria Galanta, sipas emrit të admiralit të anijes së tij. Ujdhesën e tretë që e zbuloi e quajti Dominika, ndërsa pas sajë e zbuloi Guadelupen. Mandej u nis në drejtim të veriut Hispaniola. Gjatë rrugës i zbuloi ujdhesat Monserat, Sh. Martini dhe Sh. Bartolomeji. Kur arriti në Hispaniolë themeloi koloninë Izabela. Mandej vazhdoi në perëndim dhe në prill të vitit 1494 zbuloi Portorikon, pastaj edhe Xhamajkën. Pas këtyre ngjarjeve arrin sezoni i uraganëve nga të cilët humb gjashtë anije. Nga të mbeturat e anijeve ndërtoi anijen e parë në Botën e Re dhe e emëroi me emrin India. Në Kadiz arriti me 11 qershor të vitit 1496 me anijen Santa Karla.


Udhtimi i tretë i Kolumbos

Udhëtimi i tretë

Në udhtimin e tretë Kolumbo u nis nga porti Sanlukar de Barameda pran Kadizit më 30 maj 1498 me nji flotë prej gjasht anijeve . Nga ishujt Kanare flota më 20 qershor , ndahet , dhe Kolumbo me tri anije niset në drejtim të jugut , ndërsa tri anijet tjera kan lëvizur në drejtim të ishullit Hispaniol për t’iu sjell kolonistëve gjëra ushqimore.

Më 1 gusht të viti 1498 zbulon bregdetin dhe grykëderdhjen e nji lumi të madh, ku më vonë është konstatuar se Kolombo kishte zbuluar kontinentin e Amerikës Jugore , gjegjësisht grykëderdhjen e lumit orinoko. Mandej vazhdon të hulumtoj bregdetin e venezuelës së sotme dhe zbulon ishujt Trinidad, Sh.Vinsent, Grenada dhe ishullin Margarita.

Në ishullin Hispaniol arrinë më 31 gusht të vitit 1498. Në ishull mbretëronte anarki e vërtetë dhe dhe vjen deri te kryengritja kundër Kolumbos. Pes anije e lëshojnë ishullin dhe kthehen pëër Spanjë. Në mesin e të kthyerëve kishte të atillë të cilët u ankuan tek mbreti duke e fajsuar Kolumbon. Mbreti dhe mbretëresha vendosën që ta dërgojnë Fransiska Bobadilin për ta zavensuar Kolumbon nga pozita që kishte. Ai arrinë në Hispaniol më 23. gusht të viti 1500. dhe në fillim tëteorit e burgos Kolumbon dhe vëllezerit e tij dhe I dërgon në Spanjë për ti gjykuar.

Gjat udhtimit kolumbo iu shkruan letër mbretërve spanjol të cilën letër ua dorzon me rastin e arritjes në Spanjë . në tetor të vitit 1501. Kolumbos i lejohet të organizoj nji udhtim të ri, por I ndalohet kthimi në Hispaniol, i merret titulli i vicmbretit, por e mbajti titullin e admiralit.

Udhëtimi i katërt

Në udhëtimin e tij të katërt për në botën e Re u nis nga Kadizi më 9 maj 1502. me katër anije dhe 148 anëtarë të ekipazhit.në qershor kaloi pran ujdhesës Martinik. Kur arriti ne bregdetin e Hondurasit të sotshëm u kthye kah jugu në kërkim të kalimit kah perëndimi.Kur arriti te ngushtica e Panamasë mendoi se kishte arrit te ngushtica e Malajës . Pasi nuk gjeti ari dhe pasi që filloi ti humb anijet nji nga nji dhe kur vendosi të kthehet në drejtimte Xhamajkës edhe anija e tij fundoset. Kolumbo me ni barkë dergoi disa njerz të vet për të kërkuar ndihmë në Hispanjol. Ndihma me dy anije i arrinë më 25 qershor 1504. Për Spanjë niset më 12 shtator dhe arrinë më 7 nëntor , i lodhur dhe i smuar. Kolumbo vdiq në Valadolid më 20. maj 1506.

Zbulimi i Amerikës

Lidhje të jashtme

Shih edhe