Celuloza: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Addbot (diskuto | kontribute) v Bot: Migrating 61 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q80294 (translate me) |
|||
| Rreshti 15: | Rreshti 15: | ||
[[Kategoria:Kimi]] |
[[Kategoria:Kimi]] |
||
[[ar:سليولوز]] |
|||
[[az:Sellüloza]] |
|||
[[be:Цэлюлоза]] |
|||
[[be-x-old:Цэлюлёза]] |
|||
[[bg:Целулоза]] |
|||
[[bs:Celuloza]] |
|||
[[ca:Cel·lulosa]] |
|||
[[cs:Celulóza]] |
|||
[[da:Cellulose]] |
|||
[[de:Cellulose]] |
|||
[[el:Κυτταρίνη]] |
|||
[[en:Cellulose]] |
|||
[[eo:Celulozo]] |
|||
[[es:Celulosa]] |
|||
[[et:Tselluloos]] |
|||
[[eu:Zelulosa]] |
|||
[[fa:سلولز]] |
|||
[[fi:Selluloosa]] |
|||
[[fr:Cellulose]] |
|||
[[gl:Celulosa]] |
|||
[[he:תאית]] |
|||
[[hr:Celuloza]] |
|||
[[ht:Seliloz]] |
|||
[[hu:Cellulóz]] |
|||
[[id:Selulosa]] |
|||
[[io:Celuloso]] |
|||
[[is:Sellulósi]] |
|||
[[it:Cellulosa]] |
|||
[[ja:セルロース]] |
|||
[[ka:ცელულოზა]] |
|||
[[kk:Жасұнық]] |
|||
[[ko:셀룰로스]] |
|||
[[lt:Celiuliozė]] |
|||
[[lv:Celuloze]] |
|||
[[mk:Целулоза]] |
|||
[[mr:सेल्युलोज]] |
|||
[[ms:Selulosa]] |
|||
[[my:ဆဲလျူလို့]] |
|||
[[nl:Cellulose]] |
|||
[[nn:Cellulose]] |
|||
[[no:Cellulose]] |
|||
[[oc:Cellulòsa]] |
|||
[[pl:Celuloza]] |
|||
[[pt:Celulose]] |
|||
[[qu:Silulusa]] |
|||
[[ro:Celuloză]] |
|||
[[ru:Целлюлоза]] |
|||
[[sh:Celuloza]] |
|||
[[simple:Cellulose]] |
|||
[[sk:Celulóza (organická látka)]] |
|||
[[sl:Celuloza]] |
|||
[[sr:Целулоза]] |
|||
[[su:Selulosa]] |
|||
[[sv:Cellulosa]] |
|||
[[ta:மாவியம்]] |
|||
[[th:เซลลูโลส]] |
|||
[[tr:Selüloz]] |
|||
[[uk:Целюлоза]] |
|||
[[vi:Cellulose]] |
|||
[[xmf:ცელულოზა]] |
|||
[[zh:纤维素]] |
|||
Versioni i datës 27 mars 2013 18:07
Celuloza është një karbohidrat kompleks, përbërësi kryesor i mureve të qelisë së bimëve dhe rrjedhimisht përbërësi kryesor i shumë fabrikuesve të produkteve të fijeve, si letra, dërrasa, pambuku dhe pëlhura. Bimët tradicionale perëndimore për prodhimin e celulozës ishin pambuku dhe lini. Druri ka qenë burim kryesor i bërjes së fijeve të letrës që nga viti 1850.
Celuloza është polisakaridi më i përhapur në botë bimore. Është i ndërtuar prej një numri të madh mbetjesh të glukozës, që hidrolizon me vështirësi dhe nuk mund të përdoret si ushqim për njerëzit. Masa molekulare relative e celulozës është e lartë, prej 1 milion deri në dy 2 milionë, që do të thotë se një molekulë celulozë përmban 6 mijë deri 12 njësi (C6H10O5). Celuloza nuk shërben si lëndë ushqyese, sepse nuk shpërbëhet në organizmin e njeriut dhe të disa kafshëve, me perjashtim të disa kafshëve ripërtypëse. Celuloza është përbërëse e të gjitha indeve (lat.: celula- qeliza). Celuloza është ndërtuese e skeletit të bimëve, p.sh drurit.
Vetitë kimike dhe fizike
Është substance pa ngjyrë, e cila nuk tretet në ujë dhe në tretës organik. Celuloza e pastër është e bardhë, e fortë, pa shije dhe pa erë. Ajo bashkëvepron me acide inorganike dhe organike. Glukoza hidrolizon me vështirësi, pas një nxehje të gjatë me acide të përqendruara. Rëndësi të madhe kanë esetret e celulozës me azot dhe acid etanoik (acid acetik). Nitroceluloza është substancë shpërthyese, nga e cila përfitohet baruti pa tym. Në prani të acideve celuloza hidrolizon dhe jep glukozë si monosakarid të vetëm. Masa molekulare e celulozës sillet rreth 250.000-100.000, që do të thotë se molekula e celulozës mban rreth 1500 mbetje të celulozës.
Përdorimi
Celuloza përdoret si lëndë e rëndësishme në degë të ndryshme të industrisë (industria e letrës, tekstilit, llaçit, eksplozivëve, e shiritave filmikë, etj.). Celuloza është përbërë prej vargjeve shumë të gjata të mbetjeve të glukozës, të lidhura për njëra-tjetrës përmes oksigjenit. Me celulozën ndërtohen edhe filtra për filtrimin e mikroorganizmave.