Carl Friedrich Gauss: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
v Bot: Migrating 107 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q6722 (translate me)
Rreshti 58: Rreshti 58:
{{Link FA|ka}}
{{Link FA|ka}}
{{Link FA|tr}}
{{Link FA|tr}}

[[af:Carl Friedrich Gauss]]
[[am:ጋውስ]]
[[an:Carl Friedrich Gauss]]
[[ar:كارل فريدريش غاوس]]
[[arz:جاوس]]
[[ast:Carl Friedrich Gauss]]
[[az:Karl Qaus]]
[[bat-smg:Karls Frīdrėks Gausos]]
[[be:Карл Фрыдрых Гаус]]
[[be-x-old:Карл Фрыдрых Гаўс]]
[[bg:Карл Фридрих Гаус]]
[[bn:কার্ল ফ্রিড‌রিশ গাউস]]
[[br:Carl Friedrich Gauss]]
[[bs:Carl Friedrich Gauss]]
[[ca:Carl Friedrich Gauß]]
[[ckb:کارڵ فریدریش گاوس]]
[[cs:Carl Friedrich Gauss]]
[[cy:Carl Friedrich Gauss]]
[[da:Carl Friedrich Gauss]]
[[de:Carl Friedrich Gauß]]
[[dv:ކާލް ފްރީދްރީޝް ގައުސް]]
[[el:Καρλ Φρίντριχ Γκάους]]
[[en:Carl Friedrich Gauss]]
[[eo:Carl Friedrich Gauss]]
[[es:Carl Friedrich Gauss]]
[[et:Carl Friedrich Gauss]]
[[eu:Carl Friedrich Gauss]]
[[ext:Carl Friedrich Gauss]]
[[fa:کارل فریدریش گاوس]]
[[fi:Carl Friedrich Gauss]]
[[fiu-vro:Gaussi Carl Friedrich]]
[[fr:Carl Friedrich Gauss]]
[[fy:Carl Friedrich Gauss]]
[[ga:Carl Friedrich Gauss]]
[[gan:高斯]]
[[gl:Carl Friedrich Gauss]]
[[he:קרל פרידריך גאוס]]
[[hif:Carl Friedrich Gauss]]
[[hr:Carl Friedrich Gauss]]
[[ht:Carl Friedrich Gauss]]
[[hu:Carl Friedrich Gauss]]
[[hy:Կառլ Գաուս]]
[[id:Carl Friedrich Gauss]]
[[ilo:Carl Friedrich Gauss]]
[[io:Carl Friedrich Gauss]]
[[is:Carl Friedrich Gauss]]
[[it:Carl Friedrich Gauss]]
[[ja:カール・フリードリヒ・ガウス]]
[[jbo:karl.fridrix.gaus]]
[[jv:Karl Friedrich Gauss]]
[[ka:კარლ ფრიდრიხ გაუსი]]
[[kab:Carl Friedrich Gauss]]
[[kk:Карл Фридрих Гаусс]]
[[ko:카를 프리드리히 가우스]]
[[la:Carolus Fridericus Gauss]]
[[lb:Carl Friedrich Gauß]]
[[lij:Carl Friedrich Gauss]]
[[lmo:Carl Friedrich Gauss]]
[[lt:Carl Friedrich Gauss]]
[[lv:Karls Frīdrihs Gauss]]
[[mk:Карл Фридрих Гаус]]
[[ml:കാൾ ഫ്രെഡറിക് ഗോസ്സ്]]
[[mn:Карл Фридрих Гаусс]]
[[mr:कार्ल फ्रीदरिश गाउस]]
[[ms:Carl Friedrich Gauss]]
[[mwl:Carl Friedrich Gauss]]
[[nl:Carl Friedrich Gauss]]
[[nn:Carl Friedrich Gauss]]
[[no:Carl Friedrich Gauss]]
[[oc:Carl Friedrich Gauss]]
[[pl:Carl Friedrich Gauss]]
[[pms:Carl Friedrich Gauss]]
[[pnb:کارل فریڈریس گاس]]
[[pt:Carl Friedrich Gauss]]
[[ro:Carl Friedrich Gauss]]
[[ru:Гаусс, Карл Фридрих]]
[[rue:Карл Фрідріх Ґаус]]
[[sa:कार्ल फ्राइडरिक गास]]
[[scn:Karl Friedrich Gauss]]
[[sco:Carl Friedrich Gauss]]
[[sh:Karl Friedrich Gauss]]
[[si:කාල් ෆ්‍රෙඩ්රික් ගවුස්]]
[[simple:Carl Friedrich Gauss]]
[[sk:Carl Friedrich Gauß]]
[[sl:Carl Friedrich Gauss]]
[[sr:Карл Фридрих Гаус]]
[[su:Carl Friedrich Gauss]]
[[sv:Carl Friedrich Gauss]]
[[sw:Carl Friedrich Gauss]]
[[ta:கார்ல் ஃப்ரெடெரிக் காஸ்]]
[[te:కార్ల్ ఫ్రెడెరిక్ గాస్]]
[[th:คาร์ล ฟรีดริช เกาส์]]
[[tl:Carl Friedrich Gauss]]
[[tr:Carl Friedrich Gauss]]
[[ug:گائۇس]]
[[uk:Карл Фрідріх Гаус]]
[[ur:کارل فریڈرک گاؤس]]
[[vi:Carl Friedrich Gauß]]
[[vo:Carl Friedrich Gauss]]
[[war:Carl Friedrich Gauss]]
[[xal:Карл Фридрих Гаусс]]
[[yi:קארל פרידריך גאוס]]
[[yo:Carl Friedrich Gauss]]
[[zh:卡爾·弗里德里希·高斯]]
[[zh-classical:高斯]]
[[zh-min-nan:Carl Friedrich Gauß]]
[[zh-yue:高斯]]

Versioni i datës 30 mars 2013 09:10

Johan Karl Fridrih Gaus
Fotoporteti
Emri Johann
Mbiemri Gauss
Lindur më 30 prill 1777
Vdiq më 23 shkurt 1855
Kombësia gjermane
Shtetësia gjermane
Profesioni hulumtimi, matematikan

Johann Carl Friedrich Gauss (30 prill 177723 shkurt 1855) ishte një matematikan gjerman dhe shkencëtar që ndihmoi dukshëm në shumë fusha, duke përfshirë teorinë e numrave, analizën, gjeometrinë diferenciale, gjeodezinë, magnetizmin, astronominë dhe optikën. Nganjëherë i njohur si "princi i matematikës", Gausi pati një ndikim të shquar në shumë fusha të matematikës dhe shkencës dhe është rradhitur pranë Ojlerit, Njutonit dhe Arkimedit si një nga matematikanët më të mëdhenj të historisë.

Jeta

Ne moshen shtate vjeçare, Karl Fridrih Gauss ka filluar shkollen fillore dhe potenciali i tij u vu re pothuajsemenjehere. Mesuesin tij, Buttner dhe asistenti i tij, Martin Bartels, ishin tw habitur kur Gausi permblodhi shumen 1-100 ne cast nga diktimi se shuma ishte 50 pale te tjera te numrave ku çdo pale permbledhje te 101. Nw 1788 filloi edukimi i Gausit ne gjimnaz me ndihmen e Buttner dhe Bartels. Pas marrjes sw njw burse nga Duka i Brunswick-Wolfenbuttel, Gausi hyru ne Kolegjin Carolinum ne 1792. Ne akademi Gaussi ka zbuluar ne menyre te pavarur ligjin Bode, teoremwn binome dhe arithmetike-logjike, si dhe ligjin e reciprocitetit katror teoremen e numrit. Nw 1795 Gausi u largua nga Brunswick pwr tw studiuar nw Gottingen University. Mesuesi i Gausit ishte Kaestner. Miku i tij i vetwm ne mesin e nxenesve ishte Farkas Boljait. Ata u takuan nw 1799 dhe ndenjen me njeri-tjetrin per shume vite. Gausi u kthye ne Brunswick, kur ai mori njw diplomw nw 1799. Pasi Duka kishte rwnw dakort tw vazhdonte ti jepte bursw Gausit, ai kwrkoi qw Gausi te paraqiste nje dezertacion per doktoraten ne Universitetin Helmstid. Me bursen e tij per ta mbeshtetur ate Gausi nuk kishte nevoje per te gjetur nje pune. Ai botoi librin Disquisitiones Arithmeticae ne veren e vitit 1801. Kane qene 7 seksione, por pjesen e fundit i eshte kushtuar vetem teorise se numrave.


Veprat

Ne 1801 Gausi boton Disquisitiones Arithmeticae. Eshte studimi i pare sistematik mbi teorine e numrave. Influenca e librit te Gausit qe e pamase, dhe deshmohet nga fakti qe shumica e librave mbi subjektin akoma ndjekin perqasjen e tij. Reference: "The Mathematics of Ciphers, Number Theory and RSA Cryptography", S.C.Coutinho, Redaktoi: Valmir LAMAJ

Mitologji

Ekzistojnë shumë histori për këtë gjeni. Thuhet se dhuntitë e tij u shfaqën në moshën 3- vjeçare kur korrigjoi një gabim në veprime të të atit. Historia e famshme e Gausit thotë se në shkollën fillore ngaqë ishte sjellë keq id ha si detyrë të mblidhte numrat nga 1 tek 100. Gausi e gjeti zgjidhjen menjëherë për habinë e mësuesit të tij Metoda e Gausit konsistontë në mbledhjen e numrave periferikë:1+100;2+99 etj.Formoheshin 50 çifte ku shuma e secilit çift ishte 101. Që këtej 50×101=5050. Sidoqoftë dyshohet për vërtetësinë e kësaj historie. Gjithashtu thuhet se Gausin e ndërprenë njëherë në zgjidhjen e një problem sepse gruaja e tij ishte duke vdekur. Ai ka thënë “Thuaji të presë një minutë, sa ta mbaroj”


Thënie

«Po të ishte Gausi sot gjallë, do të ishte haker.» (Peter Sarnak)

Lidhje të jashtme