Ernest Rutherford: Dallime mes rishikimesh
[Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
TjBot (diskuto | kontribute) v r2.7.2) (roboti shtoj: ilo:Ernest Rutherford |
Addbot (diskuto | kontribute) v Bot: Migrating 96 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q9123 (translate me) |
||
Rreshti 20: | Rreshti 20: | ||
[[Kategoria:Lindje 1871]] |
[[Kategoria:Lindje 1871]] |
||
[[Kategoria:Vdekje 1937]] |
[[Kategoria:Vdekje 1937]] |
||
[[als:Ernest Rutherford]] |
|||
[[an:Ernest Rutherford]] |
|||
[[ar:إرنست رذرفورد]] |
|||
[[arz:ارنست رذرفورد]] |
|||
[[az:Ernest Rezerford]] |
|||
[[bat-smg:Ernestos Rezerfuords]] |
|||
[[be:Эрнэст Рэзерфорд]] |
|||
[[be-x-old:Эрнэст Рэзэрфорд]] |
|||
[[bg:Ърнест Ръдърфорд]] |
|||
[[bn:আর্নেস্ট রাদারফোর্ড]] |
|||
[[br:Ernest Rutherford]] |
|||
[[bs:Ernest Rutherford]] |
|||
[[ca:Ernest Rutherford]] |
|||
[[cs:Ernest Rutherford]] |
|||
[[cy:Ernest Rutherford]] |
|||
[[da:Ernest Rutherford]] |
|||
[[de:Ernest Rutherford]] |
|||
[[el:Έρνεστ Ράδερφορντ]] |
|||
[[en:Ernest Rutherford]] |
|||
[[eo:Ernest Rutherford]] |
|||
[[es:Ernest Rutherford]] |
|||
[[et:Ernest Rutherford]] |
|||
[[eu:Ernest Rutherford]] |
|||
[[fa:ارنست رادرفورد]] |
|||
[[fi:Ernest Rutherford]] |
|||
[[fr:Ernest Rutherford]] |
|||
[[fy:Ernest Rutherford]] |
|||
[[gd:Ernest Rutherford]] |
|||
[[gl:Ernest Rutherford]] |
|||
[[hak:Lâ-set-fuk]] |
|||
[[he:ארנסט רתרפורד]] |
|||
[[hi:अर्नेस्ट रदरफोर्ड]] |
|||
[[hif:Ernest Rutherford]] |
|||
[[hr:Ernest Rutherford]] |
|||
[[ht:Ernest Rutherford]] |
|||
[[hu:Ernest Rutherford]] |
|||
[[hy:Էռնեստ Ռեզերֆորդ]] |
|||
[[id:Ernest Rutherford]] |
|||
[[ilo:Ernest Rutherford]] |
|||
[[io:Ernest Rutherford]] |
|||
[[is:Ernest Rutherford]] |
|||
[[it:Ernest Rutherford]] |
|||
[[ja:アーネスト・ラザフォード]] |
|||
[[jv:Ernest Rutherford]] |
|||
[[ka:ერნესტ რეზერფორდი]] |
|||
[[kk:Эрнест Резерфорд]] |
|||
[[kn:ಅರ್ನೆಸ್ಟ್ ರುದರ್ಫೋರ್ಡ್]] |
|||
[[ko:어니스트 러더퍼드]] |
|||
[[la:Ernestus Rutherford]] |
|||
[[lb:Ernest Rutherford]] |
|||
[[lmo:Ernest Rutherford]] |
|||
[[lt:Ernest Rutherford]] |
|||
[[lv:Ernests Rezerfords]] |
|||
[[mk:Ернст Радерфорд]] |
|||
[[ml:ഏണസ്റ്റ് റൂഥർഫോർഡ്]] |
|||
[[mn:Эрнест Резерфорд]] |
|||
[[mr:अर्नेस्ट रुदरफोर्ड]] |
|||
[[ms:Ernest Rutherford]] |
|||
[[my:အားနပ်စ် ရူသာဖို့ဒ်]] |
|||
[[mzn:ارنست رادرفورد]] |
|||
[[nl:Ernest Rutherford]] |
|||
[[nn:Ernest Rutherford]] |
|||
[[no:Ernest Rutherford]] |
|||
[[oc:Ernest Rutherford]] |
|||
[[pl:Ernest Rutherford]] |
|||
[[pms:Ernest Rutherford]] |
|||
[[pnb:ارنسٹ ردرفورڈ]] |
|||
[[pt:Ernest Rutherford]] |
|||
[[qu:Ernest Rutherford]] |
|||
[[ro:Ernest Rutherford]] |
|||
[[ru:Резерфорд, Эрнест]] |
|||
[[rue:Ернест Резерфорд]] |
|||
[[sco:Ernest Rutherford]] |
|||
[[sh:Ernest Rutherford]] |
|||
[[simple:Ernest Rutherford]] |
|||
[[sk:Ernest Rutherford]] |
|||
[[sl:Ernest Rutherford]] |
|||
[[sr:Ернест Радерфорд]] |
|||
[[su:Ernest Rutherford]] |
|||
[[sv:Ernest Rutherford]] |
|||
[[sw:Ernest Rutherford]] |
|||
[[ta:எர்ணஸ்ட் ரதர்ஃபோர்டு]] |
|||
[[te:ఎర్నెస్ట్ రూథర్ఫోర్డ్]] |
|||
[[th:เออร์เนสต์ รูเทอร์ฟอร์ด]] |
|||
[[tl:Ernest Rutherford]] |
|||
[[tr:Ernest Rutherford]] |
|||
[[tt:Эрнест Резерфорд]] |
|||
[[uk:Ернест Резерфорд]] |
|||
[[ur:لارڈ رودر فورڈ]] |
|||
[[uz:Ernest Rutherford]] |
|||
[[vi:Ernest Rutherford]] |
|||
[[vo:Ernest Rutherford]] |
|||
[[war:Ernest Rutherford]] |
|||
[[yo:Ernest Rutherford]] |
|||
[[zh:欧内斯特·卢瑟福]] |
|||
[[zh-min-nan:Ernest Rutherford]] |
Versioni i datës 3 prill 2013 15:10
Sir Ernest Rutherford, Baron i parë Rutherford of Nelson, lindi më 30 gusht 1871 në Brightwater afër Nelson në Zelandë e re dhe vdiq më 19 tetor 1937 në Cambridge. Ishte nga Zelanda e Re, por punoi në Angli si studiues i fizikës bërthamore. Në vitin 1908 mori çmimin Nobel. Dhe që nga viti 1931 ishte baron i Rutherford of Nelson.
Eksperimenti
Në vitin 1911 fizikani neozelandez Ernest Rutherford dhe bashkëpunëtoret e tij kryen një eksperiment, i cili më pas u bë historik, në një laborator të Universitetit të Kembrixhit, në Britaninë e Madhe. Ai i kishte vene si qellim vetës të vërtetonte vlefshmërinë e modelit atomik të Thomsonit përmes vëzhgimit të sjelljes së grimcave alfa të lëshuara me shpejtësi shumë të madhe kundër një pllakë shumë të hollë floriri.
Përfundimet e vërejtura qene si më poshtë :
- 1. Pjesa më e madhe e grimcave alfa përshkonte pllakën metalike sikur ajo të mos përbente asnjë pengese.
- 2. Disa grimca alfa pësonin një devijim pak a shumë të madh në krahasim me vijën imagjinare pingul mbi pllake.
- 3. Vetëm shumë pak grimca alfa nuk përshkonin pllakën dhe ktheheshin prapa.
Duke u menduar rreth këtyre rezultateve, Rutherfordi u përpoq te merrte me mend se çfarë takonin grimcat alfa kur përshkonin pllakën.
Pothuajse te gjitha grimcat përshkojnë pllakën duke e lene te padëmtuar : ato nuk gjenin pergese që t'i ndalonin dhe trajektorja e tyre mbetej e pandryshuar. Grimcat e pakta që ktheheshin pas, gjenin një pengese te pakapërcyeshme, megjithatë shume e vogël meqenëse ndodhia ngjet vetëm rralle here. Rutherfordi doli në konkluzionin se kjo pengese duhej te ishe bërthama e vogël, e rende, e pajisur me ngarkese pozitive, meqë grimcat alfa që shmangen nga lëvizja drejtvizore janë ato, trajektorja e te cilave kalon afër bërthamave pozitive.
Rezultatet eksperimentale te arritura nga Rutherfordi dhe te vërtetuara edhe nga studiues te tjerë lejuan te përpunohet i ashtequajturi model atomik bërthamor. Në te cilin, atomi paraqitej si një sfere, në qendër te se cilës është e vendosur bërthama, dhe elektronet rrotullohen rreth bërthamës duke ndjekur orbitale eliptike si ato te planetëve rreth diellit dhe për ketë shkak, ky model u njoh edhe si modeli planetar. Nëse atomin do ta krahasonim me një stadium futbolli, bërthama e tij do te ishte sa një kokërr arre në mes te stadiumit. Vëllimi i atomit përputhet me hapësirën e zëne nga elektronet në lëvizje te vazhdueshme përreth bërthamës, dhe është një milion miliard here me e madhe, prandaj atomi ka një diametër që është rreth njëqind mije here me i madh se ai i bërthamës se tij.