Ernest Rutherford: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
v r2.7.2) (roboti shtoj: ilo:Ernest Rutherford
v Bot: Migrating 96 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q9123 (translate me)
Rreshti 20: Rreshti 20:
[[Kategoria:Lindje 1871]]
[[Kategoria:Lindje 1871]]
[[Kategoria:Vdekje 1937]]
[[Kategoria:Vdekje 1937]]

[[als:Ernest Rutherford]]
[[an:Ernest Rutherford]]
[[ar:إرنست رذرفورد]]
[[arz:ارنست رذرفورد]]
[[az:Ernest Rezerford]]
[[bat-smg:Ernestos Rezerfuords]]
[[be:Эрнэст Рэзерфорд]]
[[be-x-old:Эрнэст Рэзэрфорд]]
[[bg:Ърнест Ръдърфорд]]
[[bn:আর্নেস্ট রাদারফোর্ড]]
[[br:Ernest Rutherford]]
[[bs:Ernest Rutherford]]
[[ca:Ernest Rutherford]]
[[cs:Ernest Rutherford]]
[[cy:Ernest Rutherford]]
[[da:Ernest Rutherford]]
[[de:Ernest Rutherford]]
[[el:Έρνεστ Ράδερφορντ]]
[[en:Ernest Rutherford]]
[[eo:Ernest Rutherford]]
[[es:Ernest Rutherford]]
[[et:Ernest Rutherford]]
[[eu:Ernest Rutherford]]
[[fa:ارنست رادرفورد]]
[[fi:Ernest Rutherford]]
[[fr:Ernest Rutherford]]
[[fy:Ernest Rutherford]]
[[gd:Ernest Rutherford]]
[[gl:Ernest Rutherford]]
[[hak:Lâ-set-fuk]]
[[he:ארנסט רתרפורד]]
[[hi:अर्नेस्ट रदरफोर्ड]]
[[hif:Ernest Rutherford]]
[[hr:Ernest Rutherford]]
[[ht:Ernest Rutherford]]
[[hu:Ernest Rutherford]]
[[hy:Էռնեստ Ռեզերֆորդ]]
[[id:Ernest Rutherford]]
[[ilo:Ernest Rutherford]]
[[io:Ernest Rutherford]]
[[is:Ernest Rutherford]]
[[it:Ernest Rutherford]]
[[ja:アーネスト・ラザフォード]]
[[jv:Ernest Rutherford]]
[[ka:ერნესტ რეზერფორდი]]
[[kk:Эрнест Резерфорд]]
[[kn:ಅರ್ನೆಸ್ಟ್ ರುದರ್‍ಫೋರ್ಡ್]]
[[ko:어니스트 러더퍼드]]
[[la:Ernestus Rutherford]]
[[lb:Ernest Rutherford]]
[[lmo:Ernest Rutherford]]
[[lt:Ernest Rutherford]]
[[lv:Ernests Rezerfords]]
[[mk:Ернст Радерфорд]]
[[ml:ഏണസ്റ്റ് റൂഥർഫോർഡ്]]
[[mn:Эрнест Резерфорд]]
[[mr:अर्नेस्ट रुदरफोर्ड]]
[[ms:Ernest Rutherford]]
[[my:အားနပ်စ် ရူသာဖို့ဒ်]]
[[mzn:ارنست رادرفورد]]
[[nl:Ernest Rutherford]]
[[nn:Ernest Rutherford]]
[[no:Ernest Rutherford]]
[[oc:Ernest Rutherford]]
[[pl:Ernest Rutherford]]
[[pms:Ernest Rutherford]]
[[pnb:ارنسٹ ردرفورڈ]]
[[pt:Ernest Rutherford]]
[[qu:Ernest Rutherford]]
[[ro:Ernest Rutherford]]
[[ru:Резерфорд, Эрнест]]
[[rue:Ернест Резерфорд]]
[[sco:Ernest Rutherford]]
[[sh:Ernest Rutherford]]
[[simple:Ernest Rutherford]]
[[sk:Ernest Rutherford]]
[[sl:Ernest Rutherford]]
[[sr:Ернест Радерфорд]]
[[su:Ernest Rutherford]]
[[sv:Ernest Rutherford]]
[[sw:Ernest Rutherford]]
[[ta:எர்ணஸ்ட் ரதர்ஃபோர்டு]]
[[te:ఎర్నెస్ట్ రూథర్‌ఫోర్డ్]]
[[th:เออร์เนสต์ รูเทอร์ฟอร์ด]]
[[tl:Ernest Rutherford]]
[[tr:Ernest Rutherford]]
[[tt:Эрнест Резерфорд]]
[[uk:Ернест Резерфорд]]
[[ur:لارڈ رودر فورڈ]]
[[uz:Ernest Rutherford]]
[[vi:Ernest Rutherford]]
[[vo:Ernest Rutherford]]
[[war:Ernest Rutherford]]
[[yo:Ernest Rutherford]]
[[zh:欧内斯特·卢瑟福]]
[[zh-min-nan:Ernest Rutherford]]

Versioni i datës 3 prill 2013 15:10

Skeda:Ernest Rutherford.jpg
Ernest Rutherford

Sir Ernest Rutherford, Baron i parë Rutherford of Nelson, lindi më 30 gusht 1871Brightwater afër NelsonZelandë e re dhe vdiq më 19 tetor 1937Cambridge. Ishte nga Zelanda e Re, por punoi në Angli si studiues i fizikës bërthamore. Në vitin 1908 mori çmimin Nobel. Dhe që nga viti 1931 ishte baron i Rutherford of Nelson.

Eksperimenti

Në vitin 1911 fizikani neozelandez Ernest Rutherford dhe bashkëpunëtoret e tij kryen një eksperiment, i cili më pas u bë historik, në një laborator të Universitetit të Kembrixhit, në Britaninë e Madhe. Ai i kishte vene si qellim vetës të vërtetonte vlefshmërinë e modelit atomik të Thomsonit përmes vëzhgimit të sjelljes së grimcave alfa të lëshuara me shpejtësi shumë të madhe kundër një pllakë shumë të hollë floriri.

Përfundimet e vërejtura qene si më poshtë :

  • 1. Pjesa më e madhe e grimcave alfa përshkonte pllakën metalike sikur ajo të mos përbente asnjë pengese.
  • 2. Disa grimca alfa pësonin një devijim pak a shumë të madh në krahasim me vijën imagjinare pingul mbi pllake.
  • 3. Vetëm shumë pak grimca alfa nuk përshkonin pllakën dhe ktheheshin prapa.

Duke u menduar rreth këtyre rezultateve, Rutherfordi u përpoq te merrte me mend se çfarë takonin grimcat alfa kur përshkonin pllakën.

Pothuajse te gjitha grimcat përshkojnë pllakën duke e lene te padëmtuar : ato nuk gjenin pergese që t'i ndalonin dhe trajektorja e tyre mbetej e pandryshuar. Grimcat e pakta që ktheheshin pas, gjenin një pengese te pakapërcyeshme, megjithatë shume e vogël meqenëse ndodhia ngjet vetëm rralle here. Rutherfordi doli në konkluzionin se kjo pengese duhej te ishe bërthama e vogël, e rende, e pajisur me ngarkese pozitive, meqë grimcat alfa që shmangen nga lëvizja drejtvizore janë ato, trajektorja e te cilave kalon afër bërthamave pozitive.

Rezultatet eksperimentale te arritura nga Rutherfordi dhe te vërtetuara edhe nga studiues te tjerë lejuan te përpunohet i ashtequajturi model atomik bërthamor. Në te cilin, atomi paraqitej si një sfere, në qendër te se cilës është e vendosur bërthama, dhe elektronet rrotullohen rreth bërthamës duke ndjekur orbitale eliptike si ato te planetëve rreth diellit dhe për ketë shkak, ky model u njoh edhe si modeli planetar. Nëse atomin do ta krahasonim me një stadium futbolli, bërthama e tij do te ishte sa një kokërr arre në mes te stadiumit. Vëllimi i atomit përputhet me hapësirën e zëne nga elektronet në lëvizje te vazhdueshme përreth bërthamës, dhe është një milion miliard here me e madhe, prandaj atomi ka një diametër që është rreth njëqind mije here me i madh se ai i bërthamës se tij.