Angjelina Araniti

Skeda:St. Angelina of Serbia.jpg

Shën Angjelina në një ikonë serbe.

Angjelina Araniti Komneni (l. shek. XV, Berat - v. 30 korrik 1520, Krushedoli; shqip: Angjelina Arianit Komneni, Shën Angjelina, Shën Angjelina e Krujës, Shën Angjelina e Arbërisë, serbisht: Angelina Branković, Мати Ангелина, Ангелина Бранковић, Shën Angjelina e Serbisë) ishte një despoteshë e shekullit të XV, bashkëshortja e despotit serb Stefan Brankoviç. Ajo rridhte nga një familje fisnike shqiptare dhe ishte kunatë e Skënderbeut. Për jetën e saj të devotshme ajo është shpallur shenjtore dhe nderohet si e tillë nga Kisha ortodokse serbe.

Jeta

Relike me eshtrat e Shën Angjelinës në Manastirin Krušedol

Angjelina Arianit Komneni u lind në Berat, në kohën kur shumica e shqiptarëve ishin të krishterë ortodoksë dhe ishte bija e gjashtë e fisnikut Gjergj Arianit Komneni. Angjelina ishte e motra e Donika Kastriotit, e cila ishte gruaja e Gjergj Kastrioti Skënderbeut. Angjelina u martua me udhëheqësin serb Stefan Brankoviç (afro. 1460—1461) në Shkodër, të birin e despotit serb Đurađ Brankoviç (afro. 1427—1456).

Njohja e saj me Stefanin e verbër, djalin e Despotit të Sërbisë, ndodhi më 1960 kur ai erdhi për vizitë tek Skënderbeu.

Angjelina dhe Stefani patën dy djem Gjergjin (Maksim) e Joanin dhe dy (ose tre) vajza Maria, Milica (e ndoshta dhe Irena). Zonja Angjelina dhe despoti Brankoviç u larguan për në territoret e lidhjes së Lezhës dhe më pas në Friuli, Itali, kur Despotati serb dhe territoret e Lidhjes u pushtuan nga Perandoria osmane. Territori i despotatit që nga viti 1459 ishte nën pushtimin osman.

Stefan Stefan Brankoviç vdiq në vitin 1476. Në vitin 1485, me shpalljen e të birit, Gjergjit, despot titullar i Despotatit serb në ekzil Angjelina shkoi në Mbretërinë e Hungarisë. Me vete mori edhe eshtrat e të shoqit. Mbreti hungarez Mateja i jep në pronësi qytetin dhe pasurinë e Kupinovës në Vojvodinë. Duke parë se ajo vetë nuk ishte në gjendje të mbante të gjithë manastiret, i shkruan një letër prekëse Princit të Madh të Moskës, Vasilit III Ivanoviç:

Pushteti tonë po i vjen fundi, ndërsa tëndi sa vjen e rritet. Prandaj edhe të marresh përsipër detyren tonë për tu përkujdesur e ndihmuar Kishat edhe manastiret e shenjta, të ngritura prej të parëve tuaj të pershpirtshem edhe të mitë.

— Letër e Angjelinës drejtuar Princit të Moskës, Vasilit III Ivanoviç

Me ndihmat që dërgoi Vasili III, Angjelina ndërtoi Manastirin e Krushedolit dhe disa manastire të tjerë. Besohet se ndërtimi i këtij manastiri filloi në vitin 1509. Më vonë Angjelina u bë murgeshë në Manastirin e Krushedolit, në malin Frushka Gora, Syrmia, ku edhe vdiq në fillim të shek. XVI. Eshtrat e saj ruajtën në këtë manastir. Më 1716, kur turqit u vunë zjarrin këtyre kishave dhe manastireve, murgeshat arritën ta shpëtojnë vetëm një pjesë të eshtrave të Shën-Angjelinës, dorën e majtë, që sot e kësaj dite ruhet në kivotin e kishës së Manastirit të Krushedoll-it.

Ajo nderohet si shenjtore nga Kisha ortodokse serbe me emrin Shën Angjelina e Serbisë dhe dita e saj festohet më 30 korrik dhe më 10 dhjetor. Kulti i saj dhe i bashkëshortit të saj Stefanit si shenjtorë, u ngritën për shkak të jetës së vuajtur që kaluan. Angjelina gjatë gjithë jetës u përpoq të ndihmojë të varfërit. Ajo shkroi një hagiografi të njohur si Hagiografia e Nënë Angjelinës (serbisht: Житије мајке Ангелине).

Mirënjohje

Kisha ortodokse serbe e ka shpallur Angjelinën shenjtore dhe kremton diten e saj më 12 gusht/30 korrik dhe 23/10 dhjetor. Shumë kisha të tjera në Serbi mbajnë ikona ose emrin e saj. Manastiri në Prats-de-Mollo-la-Preste, Francë mban një statujë të Angjelinës. Rrethanat se si është vendosur një statujë ortodokse në një manastirn katuloik ende nuk dihen. Në Beograd një rrugë mban emrin Majke Angeline (serbisht: Мати Ангелина) 44.788308°N 20.519146°E / 44.788308; 20.519146.

Literatura

Artikuj gazete

• Artikulli Shën Angjelina Shqiptare, e bija e Arianit Komnenit : Historia e princeshës shqiptare, që ngriti Manastirin e Krushedolit në Serbi Republika. - nr. 268, 11 nëntor, 2001, faqe. 21
• Artikulli Shenjtore shqiptare në Manastirin Kushedol të Vojvodinës : Shën Angjelina Shqiptare Gazeta 55. - Nr. 200, 24 gusht, 2002, f. 16

Dokumente dhe libra

• Elsie, Robert (2000). A dictionary of Albanian religion, mythology and folk culture. New York University Press. fq. 9. ISBN 0-8147-2214-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Slobodan Mileusnić: Serbët e shenjtë (serbisht: Свети Срби/Sveti Srbi) , Novi Sad 2000 Stampa:Sr

Lidhje të jashtme

•  Commons: Shën Angjelina – Album me fotografi dhe/apo video dhe materiale multimediale
• Radovan Pilipović. "Sremski Brankovici" (në serbisht). Marrë më 2013-02-17.