Perandoria Osmane: Dallime mes rishikimesh

Përpunoni lidhje
Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Browse history interactively
[redaktim i pashqyrtuar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
No edit summary
No edit summary
Rreshti 1: Rreshti 1:
{{per permiresim|8 Mars 2009}}
{{për përmirësim}}
{{pa referenca|8 Mars 2009}}
Perandoria osmane (otomane turke: دولت عليه عثمانیه Devlet-i ʿ Aliyye-yi ʿ Osmâniyye; [6] modern turk: Osmanli İmparatorluğu), referuar edhe historikisht si Turqia apo Perandorisë Turke, ishte një perandori e puqur transkontinental themeluar nga fiset turke nën Osman Beu në pjesën veri-perëndimore të Anadollit në 1299. [7] me pushtimin e Kostandinopojës nga Mehmeti II në vitin 1453, shteti osman u transformua në një perandori. [8] [9] [10]
{{Shtet historik
Gjatë shekujve 16-të dhe 17-të, në veçanti në kulmin e fuqisë së saj nën mbretërimin e Sulejmanit të Madhërishëm, Perandoria Osmane ishte një nga shtetet më të fuqishme në botë - një shumëkombëshe, perandori shumëgjuhëshe, kontrollimin e madhe e Evropës Juglindore, Perëndimore Azi dhe Afrikën e Veriut. [11]
| EMRI_SHQIP = Perandoria Osmane
Në fillim të shekullit të 17-të perandoria përmbante 32 krahinat dhe shtetet vasal të shumta, disa prej të cilave ishin të zhytur më pas në Perandorinë, ndërsa të tjerët janë dhënë lloje të ndryshme të autonomisë gjatë rrjedhës së shekujve. [Dn 5]
| EMRI_NË_GJUHËN_VENDASE = دَوْلَتِ عَلِيّهٔ عُثمَانِیّه <br /> Devlet-i Âliyye-i Osmâniyye
Me Konstandinopojës si kryeqytet të vetin dhe kontrollin e tokave të madhe nëpër pellgun e Mesdheut, Perandoria Osmane ishte në qendër të ndërveprimeve midis botëve Lindore dhe Perëndimore për më shumë se gjashtë shekuj. Ajo u shpërbë si pasojë e Luftës së Parë Botërore, kolapsi i perandorisë çoi në shfaqjen e regjimit të ri politik në Turqi vetë, si dhe krijimin e vendeve të Ballkanit të ri dhe Lindjen e Mesme [12].
| VITI_KRIJIMI = 1299
| VITI_SHPËRBËRJA = 1923
| FLAMURI_FIGURA = Ottoman flag alternative 2.svg
| FLAMURI_ARTIKULLI = Flamuri Osman
| STEMA_FIGURA = Osmanli-nisani.svg
| STEMA_ARTIKULLI = Stema Osmane
| MOTO = دولت ابد مدت<br />Devlet-i Ebed-müddet<br />(Shteti i Përjetshëm)
| HIMNI = [[Himni perandorak Osman]]
| HARTA = Ottoman empire.svg
| PËRSHKRIMI_HARTËS = Perandoria Osmane në vitin 1683
| EMRI_PLOTË = Shteti Sublim Osman
| FORMA_QEVERISJES = Kalifat
| STATUSI = Perandori
| KRYEQYTETI = [[Söğüt]] (1302–26)<br />[[Bursa]] (1326–65)<br />[[Edirne]] (1365–1453)<br />[[Konstandinopoja]] (1453–1922)<ref>''The Encyclopædia Britannica'', Vol.7, Edited by Hugh Chisholm, (1911), 3; ''Constantinople, the capital of the Turkish Empire...''</ref><ref>[http://concise.britannica.com/ebc/article-9368294/Istanbul Britannica, Istanbul]:''When the Republic of Turkey was founded in 1923, the capital was moved to Ankara, and Constantinople was officially renamed Istanbul in 1930.''</ref>
| GJUHA_ZYRTARE = [[Gjuha turke|Turko]]-otomane (e shkruar me [[Shkrimi arab|alfabet arab]]),
| GJUHË_TË_FOLURA = [[Gjuha shqipe|Shqip]], [[Gjuha arabe|arabisht]], [[gjuha greke|greqisht]], [[Gjuha armene|armenisht]], [[Gjuha hebraike|hebraisht]], [[Gjuha ruse|rusisht]], [[Gjuha serbe|serbisht]] etj.
| VALUTA = [[Akçe]], [[Para (valuta)|Para]], [[Kuruş]], [[Lira osmane|Lira]], [[Sultanî]]
| POPULLSIA_1 = ~30-35.000.000
| POPULLSIA_1_VITI = 1600
| POPULLSIA_2 = ~35.350.000
| POPULLSIA_2_VITI = 1856
| POPULLSIA_3 = ~20.884.000
| POPULLSIA_3_VITI = 1906
| POPULLSIA_4 = ~18.520.000
| POPULLSIA_4_VITI = 1914
| POPULLSIA_5 = ~14.629.000
| POPULLSIA_5_VITI = 1918
| SIPËRFAQJA_1 = ~4.800
| SIPËRFAQJA_1_VITI = 1299
| SIPËRFAQJA_2 = ~5.200.000
| SIPËRFAQJA_2_VITI = [[Shekulli XVI]]
| SIPËRFAQJA_3 = ~3.400.000
| SIPËRFAQJA_3_VITI = 1900
| SIPËRFAQJA_4 = 783.562
| SIPËRFAQJA_4_VITI = 1923
| SIPËRFAQJA_5 =
| SIPËRFAQJA_5_VITI =
| HISTORIA_M1 = Themelimi
| HISTORIA_D1 = 1299
| HISTORIA_M2 = [[Qeverimi i ndërmjetshëm osman|Qeverisja e ndërmjetme]]
| HISTORIA_D2 = 1402–1414
| HISTORIA_M3 =
| HISTORIA_D3 =
| HISTORIA_M4 =
| HISTORIA_D4 =
| HISTORIA_M5 = [[Turqia|Republika e Turqisë]]
| HISTORIA_D5 = [[29 tetor]], [[1923]]
| HISTORIA_M6 =
| HISTORIA_D6 =
| MP_1 = [[Perandoria Bizantine]]
| FLAMURI_MP_1 = Flag_of_Palaeologus_Emperor.svg
| MP_2 = [[Sulltanati Selxhuk i Rumit]]
| FLAMURI_MP_2 = Seljuk Sultanate of Rum 1190 Locator Map.svg
| MP_3 = [[Perandoria e Trebizondit]]
| FLAMURI_MP_3 = Komnenos-Trebizond-Arms.svg
| MP_4 = [[Despotati i Moresë]]
| FLAMURI_MP_4 =
| MP_5 = [[Despotati i Epirit]]
| FLAMURI_MP_5 =
| MP_6 = [[Despotati i Dobruxhës]]
| FLAMURI_MP_6 =
| MP_7 = [[Dukati i Arkipelagut]]
| FLAMURI_MP_7 = Armoiries Naxos.svg
| MP_8 = [[Karamanids]]
| FLAMURI_MP_8 = Karamanid Dynasty flag.svg
| MP_9 = [[Perandoria e Dytë Bullgare]]
| FLAMURI_MP_9 = Coat of arms of the Second Bulgarian Empire.svg
| MP_10 = [[Despotati Serb]]
| FLAMURI_MP_10 = Supposed Flag of the House of Crnojevic.svg
| MP_11 = [[Sulltanati Mamluk (Kairoja)|Sulltanati Mamluk]]
| FLAMURI_MP_11 = Mameluke Flag.svg
| MP_12 = [[Mbretëria mesjetare e Hungarisë|Mbretëria e Hungarisë]]
| FLAMURI_MP_12 = Coat_of_Arms_of_Hungary_Historic_Design.png
| MP_13 =
| FLAMURI_MP_13 =
| MP_14 =
| FLAMURI_MP_14 =
| MP_15 =
| FLAMURI_MP_15 =
| PS_1 = [[Qeveria e Përkohshme e Shqipërisë|Shqipëria]]
| FLAMURI_PS_1 = Flag_of_Albanian_Provisional_Government_1912-1914.gif
| PS_2 = [[Turqia]]
| FLAMURI_PS_2 = Flag_of_Turkey.svg
| PS_3 = [[Republika e Parë Helene|Republika Helene]]
| FLAMURI_PS_3 = Flag of Greece (1822-1978).svg
| PS_4 = [[Sulltanati i Egjiptit]]
| FLAMURI_PS_4 = Egypt flag 1882.svg
| PS_5 = [[Bosnja dhe Hercegovina (Kondominium i Austro-Hungarisë)|Bosnja dhe Hercegovina]]
| FLAMURI_PS_5 = Flag of Bosnia (1878-1908).svg
| PS_6 = [[Principata e Serbisë|Serbia]]
| FLAMURI_PS_6 = Civil Flag of Serbia.svg
| PS_7 = [[Mbretëria e Rumanisë]]
| FLAMURI_PS_7 = Flag of Romania.svg
| PS_8 = [[Principata e Bullgarisë|Bullgaria]]
| FLAMURI_PS_8 = Flag of Bulgaria.svg
| PS_9 = Qiproja britanike
| FLAMURI_PS_9 = Blue_Ensign_of_Cyprus_%281922%29.svg
| PS_10 = [[Mandati britanik i Mesopotamisë|Mesopotamia britanike]]
| FLAMURI_PS_10 = Flag of Iraq (1924–1959).svg
| PS_11 = [[Mandati britanik i Palestinës|Palestina britanike]]
| FLAMURI_PS_11 = Palestine-Mandate-Ensign-1927-1948.svg
| PS_12 = [[Algjeria franceze]]
| FLAMURI_PS_12 = Flag of France.svg
| PS_13 = [[Protektorati francez i Tunizisë|Tunizia franceze]]
| FLAMURI_PS_13 = Flag of French Tunisia.svg
| PS_14 = [[Mandati francez i Sirisë dhe Libanit|Siria franceze]]
| FLAMURI_PS_14 = Flag of the French Mandate of Syria (1920).svg
| PS_15 = [[Libia italiane]]
| FLAMURI_PS_15 = Flag of Italy (1861-1946).svg
| SHËNIME =
}}


'''Perandoria Osmane''' ([[1299]] - [[1923]]), është shteti paraardhës i Republikës së [[Turqia|Turqisë]] së sotme dhe një nga perandoritë më të mëdha të historisë. Përfshinte 22,9 milion km² në majë të lulëzimit në [[Shekulli XVI|shekullin XVI]] duke mbajtur të pushtuara viset nga Afrika Veriore, Lindja e Afërt, Kaukazi deri në [[Evropa|Evropë]]. Ishte rivali kryesor i shteteve evropiane kundër të cilave ndërmori shumë fushata ushtarake. Brenda perandorisë mbizotëronte rendi ushtarak dhe aristokracia e zgjedhur e padishahut ose sulltanit, sovranit të shtetit.
Artikulli kryesor: Emrat e Perandorisë Osmane
Në turqishten otomane, perandoria u referuar si Devlet-i ʿ Aliyye-yi ʿ Osmâniyye (دولت عليه عثمانیه), [6] ose si alternativë Osmanli Devleti (عثمانلى دولتى). [Dn 6] Në turke moderne, ajo është e njohur si Osmanli Devleti ose Osmanli İmparatorluğu. Në përdorimit vjetër angleze, kryesisht të shekullit 19 dhe më parë, ajo ishte zakonisht të referuara si "Perandorisë Turke 'ose' Turqia '. [13] Në llogaritë perëndimore, dy emrat" osmane "dhe" Turqia ", janë përdorur interchangeably në lidhje të shtetit turk gjatë moshës së perandorisë. Kjo dikotomi është zyrtarisht ka përfunduar në 1920-1923, kur me qendër në Ankara Turqi turke regjimi i favorizuar si një emër i vetëm zyrtar, i cili kishte qenë një nga emrat evropiane të shtetit që nga kohërat e Seljuq


* Kryeqyteti : Stambolli ([[Konstandinopoja]])
Artikulli kryesor : Historia e Perandorisë Osmane
(1299-1453) Ngritja [ redakto burimi | editbeta ]
Artikulli kryesor : Ngritja e Perandorisë Osmane
Informata të mëtejshme : Dinastia Osmane dhe Kayi fisi


Shekujt XVI dhe XVII ishin kulmi i lulëzimit të kësaj perandorie, ndërsa në shekujt XVIII dhe XIX luftërat e shpeshta me Rusinë dhe Austro-Hungarinë shënojnë rënien. Përfshirja në Luftën e Parë Botërore, në krah me fuqitë qendrore, Austro-Hungarinë dhe Perandorinë Gjermane, osmanëve iu solli shkatërrimin e plotë të perandorisë së tyre. Lëvizjet nacionaliste turke shpallën Republikën e Turqisë në territorin e mbetur, i cili kryesisht banohej nga populli turk.


== Shtrirja Gjeografike ==
Beteja e Nikopoli , 1396 . Pikturë nga 1523
[[Skeda:Rise and Fall of the Ottoman Empire 1300-1923int.gif|thumb|right|Perandoria Osmane]]
Pas vdekjes së Sulltanatit selxhuke turk Rum , pararendës i Osmanëve , në vitet 1300 , Anatolia ishte e ndarë në një mozaik i shteteve të pavarura dhe kryesisht turke ,i ashtuquajturi Ghazi Arabe. Një nga emiratet Ghazi u udhëhequr nga Osman I ( 1258 [ 14] - 1326) , nga i cilirrjedh emri osmane . Osman Unë zgjeruar kufijtë e zgjidhjes turke drejt buzë të Perandorisë Bizantine. Kjo nuk është kuptuar mirë se sierdhën Osmanli të dominojë mbi fqinjët e tyre , sihistoria mesjetare e Anadollit është ende pak e njohur. [ 15 ]
Në shekull pas vdekjes së Osman I , sundimi osman filloi të shtrihet mbi Mesdheun Lindor dhe në Ballkan . Djali osman , Orhan , pushtoi qytetin e Bursës në 1324 dhe e bëri atëkryeqyteti i ri i shtetit osman . Rënia e Bursës nënkuptonte humbjen e kontrollit mbi bizantine Northwestern Anadoll. Qytet i rëndësishëm i Selanikut u kapur nga duart e venedikasve më 1387 . Fitorja Osmane në Kosovë në vitin 1389 në mënyrë efektive shënoi fundin e pushtetit serb në rajon , duke hapur rrugën për zgjerimin Osmane në Evropë. Beteja e Nikopoli në 1396 , konsiderohet gjerësisht si kryqëzatë e fundit në shkallë të madhe të Mesjetës , ka dështuar për të ndaluar përparimin e turqve osmane fitimtare .


== Historia ==
--[[Speciale:Kontributet/91.187.127.77|91.187.127.77]] 14 shtator 2013 20:51 (CEST)
Një hartë historike tregon eyalets ( rajonet administrative ) të Perandorisë Osmane në Evropë dhe Azi në vitin 1890 .
Me zgjerimin e zotërimeve turke në Ballkan ,pushtimi strategjik i Konstandinopojës u bë një objektiv shumë i rëndësishëm . Perandoria e kontrolluar pothuajse të gjitha tokat e ish- bizantine që rrethojnë qytetin , por bizantinët ishin të lirohet përkohësisht , kurturko- mongolian udhëheqësi Timur pushtuan Anatolinë në betejën e Ankarasë në 1402. Ai mori Sulltan Bajzitit I si një të burgosuri. Kapja e Bajzitit hodha turqit në çrregullim . Shteti ra në një luftë civile që zgjati 1402-1413 , si bij Bajzitit e luftuan gjatë suksesion . Ajo përfundoi kur Mehmet kam dalë si sulltanit dhe restauruar fuqisë osmane , duke sjellë një fund të mbretërimeve , i njohur gjithashtu si Devri Fetret në turqishten osmane .
Një pjesë e territoreve osmane në Ballkan (të tilla si Selanikut , Maqedoni dhe Kosovë ) ishin të humbur përkohësisht pas 1402, por u gjetën më vonë nga Muratit II në mes të1430s dhe 1450s . Më 10 nëntor 1444, Murati II e mundi hungareze , polake dhe ushtritë vllah nën Wladyslaw III të Polonisë ( edhe Mbret i Hungarisë ) dhe Huniadi János në Betejën e Varnës , e cila ishtebeteja finale e kryqëzatë e Varnës . [16] [ 17 ] [ Faqja e nevojshme ] Katër vjet më vonë , Huniadi János përgatitur një tjetër ushtri ( i hungareze dhe forcave Wallachian ) për të sulmuar turqit , por u mposht përsëri nga Murati i II në Betejën e Dytë të Kosovës në 1448 .
Artikulli kryesor : Historia e Perandorisë Osmane
(1299-1453) Ngritja [ redakto burimi | editbeta ]
Artikulli kryesor : Ngritja e Perandorisë Osmane
Informata të mëtejshme : Dinastia Osmane dhe Kayi fisi


Pas vdekjes së Sulltanit Selxhuk Anadolli ishte i ndarë si një mozaik ku çdo pjesë e Anadollit ishte si një shtet i pavarur,kjo ndarje e Anadollit dhe disa pjesëve të Turqisë ndodhi gjatë fillimit të vitit 1300 e deri në fund të këtij shekulli.Keto shtete të ndara të Anadollit quheshin Emiratet e Gazit.Emiratet e Gazit apo shtetet e ndara ishin të udhehequra nga Osmani I (1258 - 1326) ku edhe mori emrin Perandoria Osmane nga Sulltani Osman I (1258-1326),si themelues i Perandorisë Osmane ai tha dhe qellimi i tij ishte: "Unë si themeluesi i kesaj Perandorie,do te zgjeroj kufijte e Perandorisë Osmane drejt Perandorisë Osmane.Me këto reforma pjesët e ndara të Anadollit tashmë ishin të bashkuara.


Beteja e Nikopoli , 1396 . Pikturë nga 1523
Pas vdekjes së Sulltanatit selxhuke turk Rum , pararendës i Osmanëve , në vitet 1300 , Anatolia ishte e ndarë në një mozaik i shteteve të pavarura dhe kryesisht turke ,i ashtuquajturi Ghazi Arabe. Një nga emiratet Ghazi u udhëhequr nga Osman I ( 1258 [ 14] - 1326) , nga i cilirrjedh emri osmane . Osman Unë zgjeruar kufijtë e zgjidhjes turke drejt buzë të Perandorisë Bizantine. Kjo nuk është kuptuar mirë se sierdhën Osmanli të dominojë mbi fqinjët e tyre , sihistoria mesjetare e Anadollit është ende pak e njohur. [ 15 ]
Në shekull pas vdekjes së Osman I , sundimi osman filloi të shtrihet mbi Mesdheun Lindor dhe në Ballkan . Djali osman , Orhan , pushtoi qytetin e Bursës në 1324 dhe e bëri atëkryeqyteti i ri i shtetit osman . Rënia e Bursës nënkuptonte humbjen e kontrollit mbi bizantine Northwestern Anadoll. Qytet i rëndësishëm i Selanikut u kapur nga duart e venedikasve më 1387 . Fitorja Osmane në Kosovë në vitin 1389 në mënyrë efektive shënoi fundin e pushtetit serb në rajon , duke hapur rrugën për zgjerimin Osmane në Evropë. Beteja e Nikopoli në 1396 , konsiderohet gjerësisht si kryqëzatë e fundit në shkallë të madhe të Mesjetës , ka dështuar për të ndaluar përparimin e turqve osmane fitimtare .


Pas vdekjes së Sulltan Osmanit I Perandoria Osmane filloi të zgjerohej prej mesdheut Lindor e deri në Ballkan.Djali i Sulltan Osmanit Orhani pas shumë sukseseve të bëra ai pushtoi Bursën dhe Bursa u bë kryeqyteti i kësaj Perandorie.Rënia e Bursës nënkuptonte humbjen e kotrollin Bizantin mbi Anadollin.Fitorja Osmane në Kosovë në vitin 1389 në mënyrë efektive shënoi fundin e pushtetit serb në rajon duke hapur rrugën për zgjerimin e Perandorisë Osmane në Evropë.Beteja e Nikopolit ne vitin 1396 mes forcave Otomane dhe Kryqtareve ne Bullgari ishte beteja e cila Perandoria Osmane i dha fund kryqëzatave të asaj kohe në fund të shekullit XIV.


== Perandoria Osmane në shek. XVII-XVIII ==
Një hartë historike tregon eyalets ( rajonet administrative ) të Perandorisë Osmane në Evropë dhe Azi në vitin 1890 .
{{Kryesor|Perandoria Osmane në shek. XVII-XVIII}}
Me zgjerimin e zotërimeve turke në Ballkan ,pushtimi strategjik i Konstandinopojës u bë një objektiv shumë i rëndësishëm . Perandoria e kontrolluar pothuajse të gjitha tokat e ish- bizantine që rrethojnë qytetin , por bizantinët ishin të lirohet përkohësisht , kurturko- mongolian udhëheqësi Timur pushtuan Anatolinë në betejën e Ankarasë në 1402. Ai mori Sulltan Bajzitit I si një të burgosuri. Kapja e Bajzitit hodha turqit në çrregullim . Shteti ra në një luftë civile që zgjati 1402-1413 , si bij Bajzitit e luftuan gjatë suksesion . Ajo përfundoi kur Mehmet kam dalë si sulltanit dhe restauruar fuqisë osmane , duke sjellë një fund të mbretërimeve , i njohur gjithashtu si Devri Fetret në turqishten osmane .
Anglia e udhëhequr nga qëllimet e saj në luftën kundër shteteve të tjera evropiane, filloi të mbështesë shtetin osman dhe të ndikojë në politikën e tij të jashtme. Në sajë të ndihmës së vërtete, osmanët në vitin [[1645]] morën nga [[Venecia|venecianët]] [[Kreta|ishullin e Kretës]], qendrën e rëndësishme tregtare në [[Deti Mesdhe|Mesdhe]].
Një pjesë e territoreve osmane në Ballkan (të tilla si Selanikut , Maqedoni dhe Kosovë ) ishin të humbur përkohësisht pas 1402, por u gjetën më vonë nga Muratit II në mes të1430s dhe 1450s . Më 10 nëntor 1444, Murati II e mundi hungareze , polake dhe ushtritë vllah nën Wladyslaw III të Polonisë ( edhe Mbret i Hungarisë ) dhe Huniadi János në Betejën e Varnës , e cila ishtebeteja finale e kryqëzatë e Varnës . [16] [ 17 ] [ Faqja e nevojshme ] Katër vjet më vonë , Huniadi János përgatitur një tjetër ushtri ( i hungareze dhe forcave Wallachian ) për të sulmuar turqit , por u mposht përsëri nga Muratit II në Betejën e Dytë të Kosovës në 1448 .


== Perandoria Osmane në shek. XVIII-XIX ==
Revoltat dhe ringjallje (1566-1683) [Burimi edit | editbeta ]
=== Perandoria Osmane në gjysmën e parë shek. XVIII-XIX ===
{{Kryesore|Perandoria Osmane në gjysmën e parë shek. XVIII-XIX}}
Ngjarjet në shek. XVII e keqësuan shumë gjendjen të brendshme dhe të jashtme e Perandorisë Osmane. Klasa sunduese kërkonte të dilte nga situata me anë të pushtimeve të reja. Nga ana tjetër [[Rusia]] dhe shtete të tjera filluan të marrin nën mbrojtje popullsi të krishtera që ndosheshin nën shtetin osman. Për këto arsye në 40-vjetët e parë, [[Perandoria Osmane]] u ndodh në disa luftëra me shtetet të vetme ose me disa shtet së bashku.


=== Perandoria Osmane në gjysmën e dytë të shekullit XVIII-XIX ===
{{Kryesor|Perandoria Osmane në gjysmën e dytë të shekullit XVIII-XIX}}
Në vitet 30-40 të [[shekulli XVIII|shek XVIII]]], krahas varësisë ekonomike filloi dhe rritja e ndikimit politik të shteteve evropiane në shtetin osman. Në këtë periudhë u ashpërsuan edhe më shumë kontradiktat midis shteteve evropiane për Perandorinë Osmane. Nga një vend që e kërcënonte Evropën në shek XVI, shteti osman ishte kthyer në një objekt për diskutim.


=== Kriza Lindore ===
Miniaturë osmane në lidhje me fushatën Szigetvár tregon trupat osmane dhe Tatarët si Avantgarde .
{{Kryesor| Kriza Lindore}}
Strukturat ushtarake efektive dhe burokratike të shekullit të kaluar u vu nën tendosje gjatë një periudhe të zgjatur të çrregullit nga Sulltanëve dobëta. Osmanët gradualisht ra prapa evropianëve në teknologjinë ushtarake si risi se zgjerimi i fuqishëm Fed perandorisë u bë mbytur nga rritje konservatorizmin fetare dhe intelektuale. [ 33 ] Por, përkundër këtyre vështirësive ,Perandoria mbeti një fuqi të madhe ekspansioniste deri në Betejën e Vjenës në vitin 1683 , e cila shënoi fundin e zgjerimit osman në Evropë .
Kriza lindore është emri i konfliktit mes Perandorisë Osmane dhe Evropës që rezultoi në ndryshimin e kufijve të vendeve Evropiane midis të cilave dhe Perandoria Osmane.
Zbulimi i rrugëve të reja tregtare detare nga shtetet e Evropës Perëndimore lejuar ata për të shmangur monopolin e tregtisë osman . Zbulimi portugez i Kepi i Shpresës së Mirë në 1488 inicuar një seri e osman -portugez luftërave detare në Oqeanin Indian në të gjithë shekullin e 16-të. Ekonomikisht ,fluks i madh prej argjendi spanjolle nga Botën e Re shkaktoi një zhvlerësim të mprehtë të monedhës Osmane dhe inflacion të shfrenuar . [ Citim nevojshme ]
Sipas Ivan IV (1533-1584) ,carizmi i Rusisë u zgjerua në rajon Vollga dhe Kaspik në kurriz të khanates tartare. Në vitin 1571,khan Krimesë Devlet Giraj , i mbështetur nga osmanët , djegur Moskën. [ 34 ]Vitin e ardhshëm,pushtimi u përsërit , por neveriten në Betejën e Molodi . Khanate Krimesë vazhdoi ta pushtonin Evropën Lindore në një seri bastisjesh skllevërve , [ 35 ] dhe mbeti një forcë e rëndësishme në Evropën Lindore deri në fund të shekullit të 17-të . [ 36 ]
Në Evropën jugore , një koalicion katolike udhëhequr nga Philip II të Spanjës fitoi një fitore mbi flotën osmane në betejën e Lepantit ( 1571 ) . Kjo ishte një befasuese , në qoftë së shumti simbolike , [ 37 ] goditje për imazhin e pathyeshmërisë Osmane . Beteja ishte shumë më e dëmshme për marinën Osmane në sapping fuqi punëtore me përvojë se humbja e anijeve , të cilat u zëvendësuan me shpejtësi. [ 38 ]flota osmane rikthehet shpejt , bindjen e Venecias për të nënshkruar një traktat paqeje më 1573 , duke lejuar osmanët për të zgjeruar dhe të konsoliduar pozitën e tyre në Afrikën e Veriut. [ 39 ]


== Perandoria Osmane në shek. XIX-XX ==
{{Kryesor|Perandoria Osmane në shek. XIX-XX}}
Fuqitë e Mëdha vazhdonin të ndërhynin në punët e brendshme të shtetit osman për shumë probleme. Një nga këto ishte çështja greke. [[Anglia]] nuk dëshironte luftën e Rusisë kundër shtetit osman. Qeveria angleze dhe ruse nënshkruan një protokoll të ashtuquajtur protokolli i Petërburgut ([[4 janar]] [[1826]]).
Perandoria Osmane që prej mesit të shekullit XIX shkonte drejt rënies.Ndikim të madh në rënien e saj pati edhe Pavarësia e Shqipërisë me [[1912]] dhe kështu me 1913 Perandoria Osmane thuajse u largua përgjithmonë nga Ballkani.Me 1923 Perandoria Osmane u bë Republike dhe sundimi si Perandori Otomane kishte mbaruar.


== Bibliografia ==
Beteja e Lepanto në 1571
* Marre nga PETRIKA THENGJILLI ''"Historia e Perandorisë Osmane"'' Tiranë 1997, fq. 177-197
Nga ana tjetër,kufiri Habsburg kishte vendosur disi , një ngërç të shkaktuara nga një stiffening mbrojtjet Habsburgëve . [ 40 ]luftë të gjatë kundër Austrisë së Habsburgëve ( 1593-1606 ) krijoi nevojën për një numër më të madh të këmbësorisë të pajisur me armë zjarri , duke rezultuar në një relaksim i politikës së rekrutimit . Kjo ka kontribuar në problemet e rebelliousness mungesën e disiplinës dhe të plotë brenda trupit , e cila kurrë nuk është zgjidhur plotësisht . [ 41 ] sharpshooters parregullta ( Sekban ) janë rekrutuar edhe , dhe mbi çmobilizimin u kthye për dhunime në revoltash Jelali ( 1595-1610 ), e cila provokohet përhapur anarkia në Anadoll në fund të shekujve 16-të dhe në fillim të 17-të . [ 42 ] me popullsia e perandorisë së arritur në 30.000.000 njerëz nga 1600, mungesë të tokës vendoset presion të mëtejshëm mbi qeverinë . [ 43 ]


== Referenca ==
<references/>


== Lidhje të jashtme ==
Rrethimit të dytë të Vjenës në vitin 1683 .
* [http://www.euratlas.com/history_europe/europe_map_1600.html Harta e perandorisë osmane]
Gjatë mbretërimit të shkurtër të tij shumicës, Murati IV (1612-1640) ripohonte autoritetin qendror dhe Erevanit rimorën ( 1635) dhe Bagdad ( 1639 ) nga Safavids . [ 44 ]Sulltanati i grave ( 1648-1656 ) ishte një periudhë në të cilën nënat i sulltanëve të rinj ushtruar pushtetin në emër të bijve të tyre . Gratë më të shquara të kësaj periudhe ishin Kösem Sulltani dhe bija -in-law saj Turhan Hatice , rivaliteti politik të cilit arriti kulmin në vrasjen Kösem s në vitin 1651 . [ 45 ] Gjatë kohës Koprulu ( 1656-1703 ) , kontrolli efektiv i Perandorisë ishte ushtruar nga një sekuencë prej vezirë të mëdhenj nga familja Koprulu . Vizierate Koprulu pa sukses përtërirë ushtarake me autoritet restauruar në Transilvani ,pushtimi i Kretës përfunduar në vitin 1669 dhe zgjerimin në polonisht jugore të Ukrainës , me fortesat e Khotyn dhe Kamianets - Podilskyi dhe territori i Podolia kalimet në kontrollin Osman në vitin 1676 . [ 46 ]
Kjo periudhë e këmbëngulës përtërirë erdhi në një përfundim të tmerrshme , kur Grand Vezirit Kara Mustafa Pasha Maj 1683 udhëhoqi një ushtri të madhe në përpjekje për një rrethimit të dytë të Vjenës Osmane në Luftës së Madhe Turke e 1683-1687 . Sulmi përfundimtar u vonua fatalisht ,forcat osmane u fshinë nga aleate Habsburg , forcat gjermane dhe polake drejtohet nga mbreti polak Jan Sobieski III në betejën e Vjenës. Aleanca e Lidhjes së Shenjtë shtypur në shtëpi avantazhin e disfatës në Vjenë , duke kulminuar në Traktatin e Karlowitz ( 26 janar 1699 ) , e cila i dha fund Luftës së Madhe Turke . [ 47 ] Osmanët u dorëzuan kontrollin e territoreve të rëndësishme , shumë të përhershme . [ 48 ] Mustafa II ( 1695-1703 ) çoi një kundërsulmi 1695-1696 kundër Habsburgëve në Hungari , por u zhbëhen në disfatës katastrofike në Zenta ( 11 shtator 1697 ) . [ 49 ]


{{his-cung}}
Stagnimi dhe reforma (1683-1827) [ edit burimi | editbeta ]
{{Sanxhaqet Osmane}}


[[Kategoria:Perandoria Osmane]]


[[ml:ഓട്ടൊമന്‍ സാമ്രാജ്യം]]
Selim III marrjen e dinjitarëve gjatë një audience në portën e lumturisë , Topkapi Palace .
Gjatë kësaj periudhe zgjerimi rus paraqiti një kërcënim të madh dhe në rritje . [ 50 ] Prandaj , Mbreti Charles XII i Suedisë u mirëprit si një aleat në Perandorinë Osmane pas humbjes së tij nga ana e rusëve në Betejën e Poltava në 1709 (pjesaVeriore e Madhe lufta e 1700-1721 ). [ 50 ] Charles XII bindi sulltanit osman Ahmed III të deklarojë luftë nga Rusia , e cila rezultoi në fitoren osmane në fushatën e lumit Pruth 1710-1711 . [ 51 ] Pas Luftës austro- turke të 1716-1718Traktati i Passarowitz konfirmuar humbjen e Banatit , Serbia dhe "Little Vllahinë " ( Oltenia ) në Austri . Traktati gjithashtu zbuloi sePerandoria Osmane ishte në mbrojtëse dhe nuk ka gjasa për të paraqitur çdo agresion të mëtejshëm në Evropë. [52 ]


Trupat otomane të bëjnë të pamundurën për të ndalur avancimin rusët gjatë rrethimit të Ochakov në vitin 1788 .
Austro - Lufta ruso-turke (1735-1739) , e cila ishte e mbyllur nga të Traktatit të Beogradit në 1739 , ka rezultuar në shërimin e Serbisë dhe Oltenia , porPerandoria humbur portin e Azov me rusët. Pas këtij traktatiPerandoria Osmane ishte në gjendje të gëzojnë një brez të paqes, si Austria dhe Rusia u detyrua të merret me rritjen e Prusisë . [ 53 ]
Reformat arsimore dhe teknologjike janë bërë, duke përfshirë edhe krijimin e institucioneve të arsimit të lartë të tilla si të Universitetit Teknik të Stambollit . [ 54 ] Në vitin 1734 një shkollë artilerie u krijua për të dhënë stilit perëndimor metodat e artilerisë , por klerikët islamikë kundërshtuan me sukses nën bazat e theodicy . [ 55 ] në vitin 1754u rihap shkolla artilerie mbi një bazë të gjysmë - sekret . [ 55 ] në vitin 1726 , Ibrahim Muteferrika bindur se veziri i Madh Nevşehirli Damat Ibrahim Pasha , Muftiu i Madh , dhe klerin në efikasitetin e shtypshkronjës , dhe Muteferrika është dhënë më vonë nga Sulltan lejen Ahmed III të publikojnë jo- fetare libra ( megjithë kundërshtimin nga disa calligraphers dhe udhëheqësve fetarë ) . [ 56 ] shtypit Muteferrika e botoi librin e saj të parë në 1729 , dhe nga 1743, lëshuar 17 vepra në 23 vëllime , secili ka në mes 500 dhe 1,000 kopje . [ 56 ] [ 57 ]
Në 1768 - ruse mbështetura Haidamaks , duke ndjekur polake grupacioneve , hyri Balta , një osmane të kontrolluar qytet në kufirin e Besarabisë , dhe masakruar qytetarët e saj dhe dogji qytetin në tokë. Ky aksion provokoi Perandorinë Osmane në Luftën ruso -turke të vitit 1768-1774 . Traktati i Kucuk Kaynarca të vitit 1774 i dha fund luftës dhe me kusht lirinë për të adhuruar për qytetarët e krishterë të Perandorisë Osmane kontrolluara nga krahinat e Wallachia dhe Moldavi . [ 58 ] Deri në fund të shekullit të 18-të, një numër i mposht në luftërat e disa me Rusinë udhëhequr disa njerëzit në Perandorinë Osmane në përfundimin se reformat e Pjetrit te Madh i kishte dhënënjë avantazh rusët , dheosmanët do të duhet për të mbajtur deri me teknologji perëndimore , në mënyrë për të shmangur më tej mposht . [ 55 ]
Selim III (1789-1807) bëri përpjekjet e para të mëdha për të modernizuar ushtrinë , por reformat janë penguar nga udhëheqja fetare dhe corps jeniçerëve . Xheloz për privilegjet e tyre dhe kundërshtuan në mënyrë të vendosur për të ndryshuar ,jeniçerët krijoi një revoltë . Përpjekjet e Selim kushtojë atij fronin e tij dhe jetën e tij , por u zgjidhën në mënyrë spektakolare dhe të përgjakshme nga pasardhësi i tij ,dinamike Mahmudi II , i cili eliminohet Korpusi i jeniçerëve në vitin 1826 .
Revolucioni serb (1804-1815) shënoi fillimin e një epoke të zgjimit kombëtar në Ballkan gjatë Çështjes Lindore . Sovranitetin e Serbisë si një monarki trashëguar nën dinastinë e vet u njoh de jure në vitin 1830 . [ 59 ] [ 60 ] Në 1821 , grekët shpallur luftë sulltanit. Një rebelim që filloi në Moldavi si një diversion u pasua nga revolucioni kryesor në të Peloponezit , e cila , së bashku me pjesën veriore të Gjirit të Korinthit , u bë pjesë e para të perandorisë Osmane për të arritur pavarësinë ( në vitin 1829 ) . Nga mesi i shekullit të 19-të ,Perandoria Osmane u quajt"njeriu i sëmurë" nga evropianët . Shtetet kryezot -Principata e Serbisë, Vllahi , Moldavia dhe Mali i Zi - lëvizur drejt pavarësisë de jure gjatë viteve 1860 dhe 1870.

Stagnimi dhe reforma (1683-1827) [ edit burimi | editbeta ]


Selim III marrjen e dinjitarëve gjatë një audience në portën e lumturisë , Topkapi Palace .
Gjatë kësaj periudhe zgjerimi rus paraqiti një kërcënim të madh dhe në rritje . [ 50 ] Prandaj , Mbreti Charles XII i Suedisë u mirëprit si një aleat në Perandorinë Osmane pas humbjes së tij nga ana e rusëve në Betejën e Poltava në 1709 (pjesaVeriore e Madhe lufta e 1700-1721 ). [ 50 ] Charles XII bindi sulltanit osman Ahmed III të deklarojë luftë nga Rusia , e cila rezultoi në fitoren osmane në fushatën e lumit Pruth 1710-1711 . [ 51 ] Pas Luftës austro- turke të 1716-1718Traktati i Passarowitz konfirmuar humbjen e Banatit , Serbia dhe "Little Vllahinë " ( Oltenia ) në Austri . Traktati gjithashtu zbuloi sePerandoria Osmane ishte në mbrojtëse dhe nuk ka gjasa për të paraqitur çdo agresion të mëtejshëm në Evropë. [52 ]


Trupat otomane të bëjnë të pamundurën për të ndalur avancimin rusët gjatë rrethimit të Ochakov në vitin 1788 .
Austro - Lufta ruso-turke (1735-1739) , e cila ishte e mbyllur nga të Traktatit të Beogradit në 1739 , ka rezultuar në shërimin e Serbisë dhe Oltenia , porPerandoria humbur portin e Azov me rusët. Pas këtij traktatiPerandoria Osmane ishte në gjendje të gëzojnë një brez të paqes, si Austria dhe Rusia u detyrua të merret me rritjen e Prusisë . [ 53 ]
Reformat arsimore dhe teknologjike janë bërë, duke përfshirë edhe krijimin e institucioneve të arsimit të lartë të tilla si të Universitetit Teknik të Stambollit . [ 54 ] Në vitin 1734 një shkollë artilerie u krijua për të dhënë stilit perëndimor metodat e artilerisë , por klerikët islamikë kundërshtuan me sukses nën bazat e theodicy . [ 55 ] në vitin 1754u rihap shkolla artilerie mbi një bazë të gjysmë - sekret . [ 55 ] në vitin 1726 , Ibrahim Muteferrika bindur se veziri i Madh Nevşehirli Damat Ibrahim Pasha , Muftiu i Madh , dhe klerin në efikasitetin e shtypshkronjës , dhe Muteferrika është dhënë më vonë nga Sulltan lejen Ahmed III të publikojnë jo- fetare libra ( megjithë kundërshtimin nga disa calligraphers dhe udhëheqësve fetarë ) . [ 56 ] shtypit Muteferrika e botoi librin e saj të parë në 1729 , dhe nga 1743, lëshuar 17 vepra në 23 vëllime , secili ka në mes 500 dhe 1,000 kopje . [ 56 ] [ 57 ]
Në 1768 - ruse mbështetura Haidamaks , duke ndjekur polake grupacioneve , hyri Balta , një osmane të kontrolluar qytet në kufirin e Besarabisë , dhe masakruar qytetarët e saj dhe dogji qytetin në tokë. Ky aksion provokoi Perandorinë Osmane në Luftën ruso -turke të vitit 1768-1774 . Traktati i Kucuk Kaynarca të vitit 1774 i dha fund luftës dhe me kusht lirinë për të adhuruar për qytetarët e krishterë të Perandorisë Osmane kontrolluara nga krahinat e Wallachia dhe Moldavi . [ 58 ] Deri në fund të shekullit të 18-të, një numër i mposht në luftërat e disa me Rusinë udhëhequr disa njerëzit në Perandorinë Osmane në përfundimin se reformat e Pjetrit te Madh i kishte dhënënjë avantazh rusët , dheosmanët do të duhet për të mbajtur deri me teknologji perëndimore , në mënyrë për të shmangur më tej mposht . [ 55 ]
Selim III (1789-1807) bëri përpjekjet e para të mëdha për të modernizuar ushtrinë , por reformat janë penguar nga udhëheqja fetare dhe corps jeniçerëve . Xheloz për privilegjet e tyre dhe kundërshtuan në mënyrë të vendosur për të ndryshuar ,jeniçerët krijoi një revoltë . Përpjekjet e Selim kushtojë atij fronin e tij dhe jetën e tij , por u zgjidhën në mënyrë spektakolare dhe të përgjakshme nga pasardhësi i tij ,dinamike Mahmudi II , i cili eliminohet Korpusi i jeniçerëve në vitin 1826 .
Revolucioni serb (1804-1815) shënoi fillimin e një epoke të zgjimit kombëtar në Ballkan gjatë Çështjes Lindore . Sovranitetin e Serbisë si një monarki trashëguar nën dinastinë e vet u njoh de jure në vitin 1830 . [ 59 ] [ 60 ] Në 1821 , grekët shpallur luftë sulltanit. Një rebelim që filloi në Moldavi si një diversion u pasua nga revolucioni kryesor në të Peloponezit , e cila , së bashku me pjesën veriore të Gjirit të Korinthit , u bë pjesë e para të perandorisë Osmane për të arritur pavarësinë ( në vitin 1829 ) . Nga mesi i shekullit të 19-të ,Perandoria Osmane u quajt"njeriu i sëmurë" nga evropianët . Shtetet kryezot -Principata e Serbisë, Vllahi , Moldavia dhe Mali i Zi - lëvizur drejt pavarësisë de jure gjatë viteve 1860 dhe 1870.

(1908-1922) Shpërbërja [ redakto burimi | editbeta ]
Artikulli kryesor : Shpërbërja e Perandorisë Osmane


Deklarata e Revolucionit Xhonturk nga ana e liderëve të mileteve osmanë.
Era e dytë Kushtetues filloi pas Revolucionit Xhonturk (3 korrik 1908) me shpalljes së sulltanit të rivendosjes së kushtetutës dhe 1876reconvening i Parlamentit osman. Kjo shënoi fillimin e shpërbërjes së Perandorisë Osmane. Kjo epokë është e dominuar nga politika e Komitetit të Bashkimit dhe Përparimit dhe lëvizja që do të bëhej i njohur si Turqit e Rinj .
Duke përfituar nga konflikti civil , Austro- Hungaria zyrtarisht aneksuar Bosnjën dhe Hercegovinën në vitin 1908 , por ai u tërhoq trupat e veta nga e sanxhakut të Novi Pazarit, një rajon tjetër kontestuar në mes austriakëve dhe osmanëve, për të shmangur një luftë . Gjatë luftës italo- turke ( 1911-1912 ), në të cilinPerandoria Osmane e humbi Libia ,Lidhja ballkanike i shpallën luftë Perandorisë Osmane. Perandoria humbi luftërave ballkanike (1912-13 ) . Ajo humbi territoret e saj të Ballkanit , përveç Lindjes Thrakë dhe historike osmane kryeqytetin e Adrianopojë gjatë luftës . Disa 400.000 myslimanë , nga frika e greke, serbe apo mizori bullgare , u largua me ushtrinë tërhequr Osmane . [ 81 ] Sipas vlerësimeve të Justin McCarthy , gjatë periudhës 1821-1922 vetëm,spastrimi etnik i muslimanëve Osmane në Ballkani çoi në vdekjen e disa milionë individëve dhe dëbimin e një numri të ngjashme . [ 82 ] [ 83 ] [ 84 ] nga 1914Perandoria Osmane ishin dëbuar nga pothuajse të gjithë Evropën dhe Afrikën e Veriut . Ajo ende kontrollohet 28 milionë njerëz , prej të cilëve 15.5 milion ishin në Turqinë e sotme , 4,5 milionë në Siri , Liban, Palestinë dhe Jordania , dhe 2.5 milion në Irak. Një tjetër 5.5 milion njerëz ishin nën sundimin osman nominale në gadishullin Arabik. [ 85 ]


Mehmed VI ,Sulltani i fundit i shtetit osman , 1922.
Në nëntor të vitit 1914, Perandoria hyrë Luftës së Parë Botërore në anën e Fuqive Qendrore , në të cilën ai mori pjesë në teatrin e Lindjes së Mesme . Ka pasur disa fitore të rëndësishme osmane në vitet e para të luftës , të tilla si Beteja e Galipolit dhe rrethimin e Kut , por ka pasur pengesa , si dhe, të tilla si fushata shkatërrimtare Kaukazit kundër Rusëve . Shtetet e Bashkuara kurrë nuk shpalli luftë kundër Perandorisë Osmane. [ 86 ]
Në vitin 1915, siKaukazi Ushtria ruse ka vazhduar të përparojë në Anatolinë lindore , [ 87 ] të ndihmuar nga disa armenëve otomanë ,qeveria osmane filluan dëbimin dhe masakrën e popullatës etnike saj armen , duke rezultuar në atë që u bë e njohur si gjenocidit armen . [ 88 ] akte gjenocidale janë kryer edhe kundër minoriteteve greke dhe asiriane . [ 89 ]
Revolta arabe e cila filloi në vitin 1916 u kthye valën kundër osmanëve në frontin e Lindjes së Mesme , ku ata fillimisht duket të ketë dorën e sipërme gjatë dy viteve të para të luftës. Armëpushimi i Mudros , nënshkruar me 30 tetor 1918, përfundoi e armiqësive në teatrin e Lindjes së Mesme , dhe u pasua me pushtimin e Konstantinopolit ndarjes dhe pasuese e Perandorisë Osmane. Sipas kushteve të Traktatit të Sèvres ,ndarja e Perandorisë Osmane u forcoi . Tremujori i fundit i 19 dhe fillim të shekullit të 20-të pashë disa 7-9 milion turke -muslimane refugjatë nga territoret e humbura të Ballkanit Kaukaz, Krimea ,, dhe ishujt mesdhetarë të migrojnë në Anatolinë Lindore dhe Traki . [ 90 ]
Pushtimi i Konstandinopojës dhe Izmir çoi në themelimin e një lëvizje kombëtare turke , e cila fitoi Luftën e Pavarësisë së Turqisë ( 1919-1922 ), nën udhëheqjen e Mustafa Kemal Pasha (i njohur si Mustafa Kemal Ataturkut ) . Sulltanat u shfuqizua më 1 nëntor 1922, dhesulltani fundit , Mehmed VI ( mbretëroi 1918-1922 ) , e la vendin 17 nëntor 1922. Asambleja e Madhe Kombëtare të Turqisë shpalli Republikën e Turqisë me 29 tetor 1923. Kalifati u shfuqizua më 3 mars 1924.

Qeveria [ redakto burimi | editbeta ]

Artikulli kryesor : Organizimi i Shtetit të Perandorisë Osmane


Ambasadorët në Topkapi Palace
Organizimi shtetëror i Perandorisë Osmane ishte një sistem shumë të thjeshtë që kishte dy dimensione kryesore:administratës ushtarake dheadministrata civile . Sulltani ishtepozicioni më i lartë në sistemin . Sistemi civil u bazuar në njësitë administrative lokale të bazuara në karakteristikat e rajonit . Osmanët praktikuar nje sistem në të cilingjendja ( si në Perandorinë Bizantine ) kishte kontroll mbi klerit . Disa paraislamike traditat turke që kishin mbijetuar adaptimin e praktikave administrative dhe ligjore nga Islamik Irani mbeti i rëndësishëm në qarqet osmane administrative . [ 92 ] Sipas kuptimit Osmane, përgjegjësia parësore e shtetit ishte për të mbrojtur dhe zgjeruar vendin e muslimanëve dhe për të të siguruar sigurinë dhe harmoninë brenda kufijve të saj brenda kontekstit shumëfolur i praktikës ortodokse islame dhe sovraniteti dinastik . [ 93 ]
" Dinastisë osmane " ose , si një institucion , " Shtëpia e Osmanit " ishte e pashembullt dhe i paarritshëm në botën islame për madhësinë e saj dhe kohëzgjatja. [ 94 ]Dinastia Osmane ishte në origjinë turke . Në njëmbëdhjetë raste ,sulltani u rrëzua për shkak se ai ishte perceptuar nga armiqtë e tij si një kërcënim ndaj shtetit . Kishte vetëm dy tentime për vetëvrasje në historinë osmane për rrëzimin e dinastisë osmane qeverisës, të dyja dështime, e cila sugjeron një sistem politik që për një periudhë të zgjatur ishte në gjendje për të menaxhuar revolucione e saj pa paqëndrueshmërie të panevojshme. [ 93 ]


Bab - ı Ali ,Porta e Lartë
Pozicioni më i lartë në Islam , kalifat , u pretendua nga sulltani , e cila është themeluar si kalifatit osman. Sulltani osman , pâdişâh ose " Zoti i mbretërve " , shërbeu si regjenti i vetëm i Perandorisë dhe është konsideruar të jetëmishërimi i qeverisë së saj , edhe pse ai nuk ka gjithmonë të ushtrojë kontroll të plotë . Harem Imperial ishte një nga fuqitë më të rëndësishme të gjykatës Osmane. Ajo u sunduar nga Valide Sulltanit . Në rast,Sulltan Valide do të jenë të përfshirë në politikë shtetërore. Për një kohë , gratë eharemit kontrollohet efektivisht shtetin në atë që u quajt" Sulltanati i Grave " . Sulltanët e reja janë zgjedhur gjithmonë nga bijtë e sulltanit mëparshëm . Sistem të fortë arsimor i shkollës pallatit u drejtuar drejt eliminimit të papërshtatshëm trashëgimtarë potencialë , si dhe krijimin e mbështetjes në mesin e elitës në pushtet për një pasues . Shkollat ​​Palace, e cila gjithashtu do të edukojë administratorët ardhmen e shtetit , nuk ishin një udhë të vetme . Së pari,medreseve ( otomane turke : Medreseja ) është caktuar për muslimanët , dhe dijetarë të arsimuar dhe zyrtarë shtetërorë , sipas traditës islame. Barra financiare e medresesë u mbështet nga vakifs , duke i lejuar fëmijët e familjeve të varfra për të lëvizur në nivelet më të larta sociale dhe të ardhurat. [ 95 ]udhë dytë ishte një shkollë me konvikt të lirë për të krishterët ,Enderûn , [ 96 ] i cili rekrutuar 3,000 studentë vit nga djemtë e krishtera mes tetë e njëzet vjet të vjetra nga një në dyzet familjeve ndërmjet bashkësive të shlyera në Rumelisë dhe / apo të Ballkanit , një proces i njohur si devshirme ( Devşirme ) . [ 97 ]
Megjithësesulltani ishtemonarku suprem , autoriteti politik dhe ekzekutiv Sulltanit u delegohet. Politika e shtetit kishte një numër të këshilltarëve dhe ministrave u mblodhën rreth një këshilli të njohur si Divanit ( pas shekullit të 17-të ajo u riemërua" Porta e Lartë ") . Divan , në vitet kurshteti osman ishte ende një Beylik , ishte i përbërë nga pleqtë e fisit . Përbërja e tij më vonë u modifikua për të përfshirë oficerë ushtarakë dhe elitat lokale (të tilla si këshilltarë fetare dhe politike ) . Më vonë akoma , duke filluar në 1320 , një Vezir Grand u emërua për të marrë përsipër disa prej përgjegjësive të sulltanit . Veziri i Madh kishte pavarësi të konsiderueshme nga sulltani me fuqitë pothuajse të pakufizuar për emërimin, shkarkimin dhe mbikëqyrjen . Duke filluar nga fundi i shekullit të 16-të, sulltanët u tërhoq nga politika dheVeziri i Madh u bëde facto kreu i shtetit . [ 98 ]
Përgjatë historisë osmane , ka pasur shumë raste në të cilat qeveritarët vendorë vepruar të pavarur, dhe madje edhe në kundërshtim me sunduesit . Pas Revolucionit Xhonturk të vitit 1908 ,shteti osman u shndërrua në një monarki kushtetuese . Sulltani nuk kishte kompetenca ekzekutive. Një parlament u formua , me përfaqësuesit e zgjedhur nga provincat . Përfaqësuesit e formuar qeverisë perandorake e Perandorisë Osmane.
Kjo administratë eklektik ishte e dukshme edhe në korrespondencën diplomatike të Perandorisë , e cila ishte ndërmarrë fillimisht në gjuhën greke në perëndim . [ 99 ]
Tughra ishin monograms kaligrafike , ose nënshkrimet , i sulltanëve osmanë , të cilat ka qenë 35 . Gdhendur në vulën e sulltanit , ata mbanin emrat e Sulltanit dhe babait të tij . Deklarata dhe lutja , " gjithnjë fitimtare ", ishte gjithashtu i pranishëm në shumicën . Hershme përkiste Orhan Gazi. Tughra ornately stilizuar pjellë një degë e osmane-turke kaligrafisë .

Ligji [redakto burimi | editbeta ]
Informata të mëtejshme : Mecelle


Një gruaja e pakënaqur është ankuar në Kadi rreth dobësisë së burrit të saj . Miniaturë osmane .
Sistemi ligjor osman e pranoi ligjin fetar mbi subjektet e veta . Perandoria Osmane u organizua gjithmonë rreth një sistemi i jurisprudencës lokale. Administrata ligjore në Perandorinë Osmane ishte pjesë e një skeme më të madhe të balancimit autoritetin qendror dhe lokal . [ 100 ] pushtetit osman sillej rreth vendimtare të administrimit të të drejtave në tokë, e cila i dha një hapësirë ​​përautoritetet lokale të zhvillojnë nevojat e miletit lokal . [ 100 ]kompleksiteti juridiksional i Perandorisë Osmane kishte për qëllim për të lejuar integrimin e grupeve kulturore dhe fetare të ndryshme [ 100 ]Sistemi Osmane kishte tri sisteme gjyqësore .: një për myslimanët , një për jo- muslimanët, që përfshijnë emëruar hebrenjtë dhe të krishterët pushtet mbi bashkësitë e tyre përkatëse fetare , dhe " gjykata tregtare " . Tërë sistemi është i rregulluar nga lart me anë të Kanunit , ligjet administrative dmth , një sistem i bazuar mbi Yassa Turke dhe e grisi , të cilat janë zhvilluar në epokën para -islamike. [ Citim i duhur ] sistemin e të drejtës kanunin , në anën tjetër , ishteligji laik i sulltanit , dhe merrej me çështje nuk adresohen në mënyrë të qartë nga sistemi i sheriatit .
Këto kategori gjyqësore nuk ishin, megjithatë, tërësisht ekskluzive : për shembull ,islam gjykatat , të cilat ishin gjykatat - mund primare Perandorisë gjithashtu të përdoret për të zgjidhur një konflikt tregtar ose Mosmarrëveshjet ndërmjet palëve ndërgjyqëse të feve të ndryshme , dhe Çifutët dhe të krishterët shpesh shkoi për ta për të marrë një vendim më të fortë në një çështje. Shteti osman nuk qenë të prirur për të ndërhyrë me jo -muslimane sistemeve të ligjit fetar , pavarësisht ligjërisht të paturit e një zë për të bërë këtë nëpërmjet guvernatorëve lokalë . Sheriati islam Sistemi ligji kishte qenë zhvilluar nga një kombinim të Kur'anit; hadithin , ose fjalët e profetit Muhamed ; ixhmaja ' , apo një konsensus i anëtarëve të bashkësisë muslimane; kijasi , një sistem i arsyetimit analogjik nga precedentë mëparshme ; dhe zakonet lokale . Të dy sistemet janë mësuar në shkollat ​​e Perandorisë ligjit , të cilat ishin në Stamboll dhe Bursa.
Sistemi ligjor islame osman u ngrit ndryshe nga gjykatat tradicionale evropiane. Kryesimi mbi gjykatat islamike do të jetë një Qadi , apo gjyqtar . Që ngambyllja e itjihad , ose Porta e Interpretimit , Qadis gjithë Perandorinë Osmane fokusuar më pak në precedent ligjor , dhe më shumë me zakonet dhe traditat lokale në zonat që ata të administruara . [ 101 ] Megjithatë ,sistemi gjyqësor osman mungonte një strukturë të apelit , duke çuar në strategjitë juridiksionale rastin kur pala paditëse mund të marrin mosmarrëveshjet e tyre nga një sistem gjyqësor në tjetrin derisa ata të arritur një vendim që ishte në favor të tyre .


Një gjyq osman , 1877 (shih detaje imazhit për shpjegim )
Në fund të shekullit të 19-të,sistemi ligjor osman pa reforma të konsiderueshme . Ky proces i modernizimit juridik filloi me Ediktin e Gülhane të 1839 . [ 102 ] Këto reforma përfshinin "gjykim të drejtë dhe publik [ s ] i akuzoi të gjithë , pavarësisht nga feja , "krijimi i një sistemi të " kompetencave të veçanta , fetare dhe civile , "dhevlefshmërinë e dëshmisë për jo- muslimanët. [ 103 ] kodet specifike të tokës ( 1858) , kodet civile ( 1869-1876 ) dhe në Kodin e Procedurës Civile gjithashtu u miratua . [ 103 ]
Këto reforma u bazuar kryesisht mbi modelet franceze , siç tregohet nga miratimi i një sistemi gjyqësor prej tre niveleve . Referuar si Nizamiye , ky sistem u zgjerua në nivel lokal gjyqtari me shpalljen përfundimtare të Mecelle , një kod civil se martesa e rregulluar, divorc , ushqim , vullnet dhe çështje të tjera të statusit personal . [ 103 ] Në një përpjekje për të sqaruar ndarja e kompetencave gjyqësore , një këshill administrativ hedhur poshtë që çështjet fetare ishin të trajtohen nga gjykatat fetare , dhe çështjet e statutit ishin të trajtohen nga gjykatat Nizamiye . [ 103 ]
Ushtarake [ redakto burimi | editbeta ]
Artikulli kryesor : Ushtarake e Perandorisë Osmane


Chamberlain i Sulltan Muradit IV me jeniçerëve .


Ushtarët osmane në territorin e sotëm Hungari , pikturuar në 1568
Njësia e parë ushtarake të shtetit osman ishte një ushtri që u organizua nga Osman I nga fisit banojnë në kodrat e perëndimore Anadoll në fund të shekullit të 13-të. Sistemi ushtarak u bë një organizatë të ndërlikuar me përparimin e Perandorisë . Ushtria osmane ishte një sistem kompleks i rekrutimit dhe çiflig -mbajtjen . Korpusi kryesor i ushtrisë osmane , jeniçerët e përfshira Sipahi , Akıncı dhe Mehterân . Ushtria osmane dikur ishte në mesin e forcave luftarake më të përparuara në botë , duke qenë një nga të parët për të përdorur muskets dhe topa . Turqit Osmane filloi duke përdorur falconets , të cilat ishin të shkurtër, por topat gjerë , gjatë rrethimit të Kostandinopojës ( 1422) . Kalorësia osman varej në shpejtësi të lartë dhe lëvizshmërinë sesa forca të blinduara të rënda , duke përdorur harqet dhe shpata të shkurtra mbi turkoman shpejtë dhe kuaj arab ( paraardhësit e kalë garash edukuar ) , [ 104] [ 105] dhe taktikat e aplikuara shpesh të ngjashme me ato të Mongol Perandoria , të tilla si duke pretenduar që të tërhiqen , ndërsa përreth forcat e armikut brenda një formacion gjysmëhëna -formë dhe pastaj duke e bërë sulmin e vërtetë . Rënia në performancën e ushtrisë u bë e qartë nga mesi i shekullit të 17-të dhe pas Luftës së Madhe Turke . Shekulli 18 pa disa suksese të kufizuar kundër Venedikut , por në veri të stilit europian ushtritë ruse detyruar osmanët të pranojë tokën .
Modernizimi i Perandorisë Osmane në shekullin e 19-të filloi me ushtrinë . Në 1826 Sulltan Mahmud II hoqi Korpusi i jeniçerëve dhe themeloi moderne ushtrinë osmane . Ai i quajti ato siNizam -I Cedid ( New Order ) . Ushtria osmane ishte edheinstitucioni i parë për të punësojë ekspertë të huaj dhe për të dërguar zyrtarët e saj për trajnim në vendet e Evropës perëndimore . Si rrjedhojë ,lëvizja Xhonturqit filloi kur këta relativisht të rinj dhe të trajnuar sapo u kthye me arsimimin e tyre .


Një kartolinë gjerman përshkruan marinës Osmane, e udhëhequr nga Yavuz (ish - Goeben ) . Në të majtë të lartë është një portret i Sulltan Mehmed V.
Navy osmane ka kontribuar shumë në zgjerimin e territoreve të Perandorisë në kontinentin evropian . Ajo nisi pushtimin e Afrikës Veriore, me shtimin e Algjerisë dhe Egjiptit në Perandorinë Osmane në vitin 1517 . Duke filluar me humbjen e Algjerisë ( 1830) dhe Greqisë ( 1821 ) , osmane fuqi detare dhe kontrollin mbi perandorinë e territoreve të largëta jashtë shtetit filloi të bjerë . Sulltan Abdulaziz ( mbretëroi 1861-1876 ) u përpoq të rivendosim një flotë të fortë osman , ndërtuar flotën më të madhe , pasi ato të Britanisë dhe Francës . Kantjerin në Barrow , Angli, ndërtuar nëndetëse e tij të parë në 1886 për Perandorinë Osmane .
Megjithatë ,kolaps ekonomia otomane nuk mund të mbajë forcën e flotës për një kohë të gjatë . Sulltan Abdulhamid II distrusted e admiralët që u rreshtua me Mit'hat Pasha reformist , dhe pohoi seflota e madhe dhe e shtrenjtë ishte e padobishme kundër rusëve gjatë Luftës ruso- turke ( 1877-1878 ) . Ai mbyllur shumica e flotës brenda Bririn e Artë , ku anijet kalbur për 30 vitet e ardhshme . Pas Revolucionit Xhonturk në vitin 1908 ,Komiteti i Bashkimit dhe Përparimit kërkuar për të zhvilluar një forcë të fuqishme osmane detare . Navy osmane Fondacioni është themeluar në vitin 1910 për të blerë anije të reja nëpërmjet donacioneve publike.
Historia e aviacionit ushtarak osman daton në 1909 në mes të qershorit 1909 dhe korrik 1911 . [ 106 ] [ 107 ]Perandoria Osmane filloi përgatitjen pilotët e saj të parë dhe aeroplanë , dhe me themelimin e Shkollës së Aviacionit ( Tayyare Mektebi ) në Jeshilkoj më 3 korrik 1912 ,Perandoria filloi të tutor oficerët e veta fluturimit . Themelues i Shkollës së Aviacionit gjallëruar avancimin në programin e aviacionit ushtarak , u rrit numri i personave të rekrutuar brenda saj , dhe i dha pilotët e Re një rol aktiv në ushtrinë osmane dhe Marinës . Në maj 1913 e parë e specializuar në botë Trajnimi Zbulimit Programi ka filluar nga Shkolla e Aviacionit dhezbulues i parë divizion i veçantë u themelua [ citim i duhur ] . Në qershor 1914 një akademi ushtarake të re ,Detare Shkolla e Aviacionit ( Bahriye Tayyare Mektebi ) u themelua . Me shpërthimin e Luftës së Parë Botërore ,procesi i modernizimit u ndal befas . Të skuadrone aviacionit otomanë luftuan në shumë fronte gjatë Luftës së Parë Botërore , nga Galicia në perëndim e deri në Kaukaz në lindje dhe Jemeni në jug .
ndarjet administrative

-Ndarjet administrative
Artikulli kryesor: Ndarjet administrative të Perandorisë Osmane


Eyalets në vitin 1609
Perandoria Osmane ishte ndarë në krahinat e parë, në kuptimin e njësive territoriale fikse me guvernatorëve të emëruar nga sulltani, në fund të shekullit të 14-të. [108]
Eyalet (gjithashtu pashalic ose beglerbeglic) ishte territori i zyrës së një beylerbeyi, dhe u ndahet më tej në sanxhaqe. [109]
E vilajeteve u prezantua me shpalljen e "Ligjit vilajet". (Turkish: Teskil-i Vilajeti Nizamnamesi) [110] në vitin 1864, si pjesë e reformave të Tanzimatit [111] Ndryshe nga sistemi eyalet mëparshëm, ligji 1864 krijoi një hierarki i njësive administrative: vilajeti, Liva / Sanxhaku, KAZA dhe këshillit të fshatit, në të cilën Ligji 1871 Vilajeti shtuar nabiye.

-Ekonomia
Artikulli kryesor : Historia ekonomik i Perandorisë Osmane


20 kurush kartëmonedhë ( 1852 )
Qeveria osmane qëllimisht ndoqi një politikë për zhvillimin e Bursa, Adrianopojë dhe Kostandinopojë , kryeqyteteve të njëpasnjëshme Osmane, në qendrat e mëdha komerciale dhe industriale , duke pasur parasysh se tregtarët dhe zejtaret ishin të domosdoshme në krijimin e një metropoli të ri . [ 113 ] Për këtë qëllim , Mehmed dhe i tij pasardhësi Bajzitit , inkurajoi gjithashtu të mirëpritur dhe migrimin e hebrenjve nga pjesë të ndryshme të Evropës , të cilët u vendosën në Stamboll dhe qytete të tjera të portit si Selanik . Në shumë vende në Evropë , hebrenjtë ishin duke vuajtur nga përndjekjet e homologëve të tyre të krishterë . Toleranca shfaqur nga turqit u mirëprit nga emigrantët .
Mendja osmane ekonomike ishte e lidhur ngushtë me konceptet themelore të shtetit dhe shoqërisë në Lindjen e Mesme , në të cilënqëllimi përfundimtar i një shteti ishte konsolidimi dhe zgjerimi i fuqisë së kryetarit të sinagogës dhemënyrë për të arritur atë ishte për të marrë burime të pasura e të hyrave nga duke e bërë klasa produktive të begatë . [ 114 ]Qëllimi përfundimtar ishte të rrisë të ardhurat shtetërore , pa dëmtuar prosperitetin e subjekteve për të parandaluar shfaqjen e çrregullimit social dhe për të mbajtur organizimin tradicional të shoqërisë paprekur .
Organizimi i thesarit dhe kancelarisë janë zhvilluar nën Perandorinë Osmane më shumë se çdo qeveri tjetër islam dhe , deri në shekullin e 17-të, ata ishinorganizatë udhëheqëse në mesin e të gjithë bashkëmoshatarët e tyre . [ 98 ] Kjo organizatë zhvilloi një burokraci scribal ( i njohur si "burra e stilolaps " ), si një grup i veçantë , pjesërisht i trajnuar ulemat , e cila zhvillohet në një organ profesional . [ 98 ]efektiviteti i këtij organi profesional financiar qëndron prapa suksesit të shumë burrështetasve të mëdhenj osmanë. [ 115]
Struktura ekonomike e Perandorisë ishte përcaktuar nga struktura e saj gjeopolitik . Perandoria Osmane u ndal në mes të Perëndimit dhe Lindjes, duke bllokuar rrugën e tokës në lindje dhe duke detyruar drejtuesit spanjolle dhe portugeze për të nisem në lundrim në kërkim të një rruge të re ndaj Orientit . Perandoria kontrolluar rrugën erëz se Marco Polo përdorur një herë . Kur Vasco da Gama Rrugët anashkaluar osmane kontrolluar dhe krijuar lidhje të drejtpërdrejta tregtare me Indi në 1498, dhe Christopher Columbus parë udhëtuan për në Bahamas në vitin 1492 ,Perandoria Osmane ishte në zenitin e saj.
Studimet moderne osmane mendojnë sendryshimi në marrëdhëniet mes turqve otomanë dhe qendrore Evropë është shkaktuar nga hapja e rrugëve të reja detare . Është e mundur për të parë rënien e rëndësisë së rrugëve tokësore në Lindje si Evropa Perëndimore hapën rrugët e oqeanit që anashkaloiLindjen e Mesme dhe mesdhetare si paralel me rënien e vetë Perandorinë Osmane . Traktati anglo- osmane , i njohur gjithashtu si Traktati i Balta Liman që hapi tregjet osmane drejtpërdrejtë me konkurrentët e anglisht dhe frëngjisht, do të shihet si një nga postet skenë përgjatë këtij zhvillimi .
Me zhvillimin e qendrave tregtare dhe rrugët , duke i inkurajuar njerëzit për të zgjeruar zonën e tokës së kultivuar në vend dhe të tregtisë ndërkombëtare nëpërmjet zotërimet e saj ,shteti kryer funksionet themelore ekonomike në Perandorinë . Por në gjithë këtë interesat financiare dhe politike të shtetit ishin dominuese . Brenda sistemit shoqëror dhe politik që ata jetonin në administratorët osmanë nuk mund të ketë kuptuar apo parë dëshirën e dinamikës dhe parimeve të ekonomive kapitaliste dhe tregtar në zhvillim në Evropën Perëndimore.

Të dhënat demografike [ redakto burimi | editbeta ]

Artikulli kryesor : Demografia e Perandorisë Osmane


Shiko të Stambollit Vjetër dhe Urën Galata mbi Bririn e Artë , ca. 1880-1893 .


Shiko të Galata ( Karakoy ) dhe Urën Galata mbi Bririn e Artë , ca. 1880-1893 .
Një vlerësim i popullsisë për perandorinë e 11692480 për periudhën 1520-1535 është fituar duke numëruar ekonomitë shtëpiake në regjistrat osmanë dhjetave , dhe duke e shumëzuar këtë numër nga 5. [ 117 ] Për arsye të paqarta ,popullsia në shekullin e 18-të ishte më e ulët se në shekullit të 16-të . [ 118 ] një vlerësim i 7.230.660 për regjistrimin e parë të mbajtur në vitin 1831 është konsideruar si një undercount serioze , pasi ky regjistrim ishte menduar vetëm të regjistroheni rekrutëve të mundshme . [ 117 ]
Regjistrimet e territoreve osmane vetëm filloi në fillim të shekullit të 19-të. Shifrat nga 1831 e këtej janë në dispozicion si rezultateve të regjistrimit zyrtare, por regjistrimet nuk mbulojnë tërë popullsinë . Për shembull ,regjistrimi 1831 llogaritet vetëm meshkujt dhe nuk mbulojnë të gjithë perandorinë . [ 43 ] [ 117 ] Për periudhat e mëparshme vlerësimet e madhësinë dhe shpërndarjen e popullatës janë të bazuara në modelet e vëzhguara demografike. [ 119 ]
Megjithatë, ajo filloi të rritet për të arritur 25-32000000 nga 1800, me rreth 10 milionë në provincat europiane (kryesisht në Ballkan ), 11 milion në krahinat aziatike dhe rreth 3 milion në provincat afrikane. Dendësinë e popullsisë ishin më të larta në provincat europiane, dyfishohet ato në Anadoll , e cila nga ana ishin trefishtë densiteti i popullsisë të Irakut dhe Sirisë dhe pesë herëdendësi të popullsisë prej Saudite. [ 120 ]
Kah fundi i jetëgjatësisë së Perandorisë Ekzistenca ishte 49 vjeç , në krahasim me mes të njëzetat në Serbi në fillim të shekullit të 19-të. [ 121] sëmundjet epidemike dhe uria shkaktuar përçarje të mëdha dhe ndryshimeve demografike . Në 1785 rreth një e gjashta e popullsisë egjiptiane vdiq nga murtaja dhe Aleppo pa popullsia e saj reduktohet nga njëzet për qind në shekullin e 18-të. Gjashtë zi buke, murtajë goditi Egjipt vetmuar në mes të 1687 dhe 1731 dheuria e fundit për të goditur Anatolinë ishte katër dekada më vonë . [ 122 ]
Rritja e qytetet e portit pa grumbuj të popullatave të shkaktuara nga zhvillimi i anijet me avull dhe hekurudhat . Urbanizimi është rritur nga 1700-1922 , me qytete dhe qytete në rritje. Përmirësimet në shëndetin dhe higjienën bëri ata më tërheqës për të jetuar dhe punuar in qytetet porte si Selanikut , në Greqi , pa rritjen e saj të popullatës nga 55.000 në vitin 1800 në 160,000 në vitin 1912 dhe Izmir e cila kishte një popullsi prej 150,000 në vitin 1800 u rrit në 300,000 nga 1914 . [ 123 ] [ 124 ] Disa rajone anasjelltas kishte një popullsi fALLS - . Beogradi panë rënie në popullsinë e tij nga 25,000 në 8,000 kryesisht për shkak të grindjeve politike [ 123 ]
Migrime ekonomike dhe politike të bërë një ndikim në të gjithë perandorisë. Për shembullaneksimi Ruse dhe Austro- Habsburg nga rajonet e Krimesë dhe ballkanike , respektivisht pa një fluks të madh të refugjatëve muslimanë - . 200,000 Tatarëve Krimesë ikin në Dobruja [ 125 ] Mes 1783 dhe 1913 , rreth 5-7000000 refugjatë të përmbytur në Perandorinë Osmane, të paktën 3.8 milion prej të cilëve ishin rusët . Disa migrime la shenja të pashlyeshme të tilla si tensioni politik midis pjesëve të perandorisë (p.sh. Turqia dhe Bullgaria ), ndërsa efektet centrifugale janë vërejtur në territoret e tjera , demografike thjeshta dalin nga popullsi të ndryshme . Ekonomitë janë ndikuar edhe me humbjen e artizanët, tregtarët , prodhuesit dhe agriculturists . [ 126 ] Që nga shekulli i 19-të,eksodi i pranishëm në Turqinë e sotme nga pjesë të madhe të popujve muslimanë nga Ballkani . Këta njerëz u quajtën Muhacir nën një përkufizim të përgjithshëm . [ 127 ] [ Faqja e nevojshme] Deri në kohën kurPerandoria Otomane erdhi në një fund në 1922 , gjysma e popullsisë urbane të Turqisë u zbriti nga refugjatëve muslimanë nga Rusia . [ 67 ]
Gjuha [redakto burimi | editbeta ]
Artikulli kryesor : Gjuhët e Perandorisë Osmane
Osmane turke ishtegjuha zyrtare e Perandorisë . Ajo ishte një gjuhë e Turq ndikuar shumë nga persishtes dhe arabishtes . Otomanët kishin tri gjuhë : Turqisht ndikim , e folur nga shumica e njerëzve në Anadoll dhe nga shumica e muslimanëve të Ballkanit , përveç në Shqipëri dhe në Bosnje; Persik, që fliten vetëm ngaarsimuar ; [ 128 ] dhe arabisht , folur kryesisht në Saudite, Afrika e Veriut , Iraku, Kuvajti dheLevant . Në dy shekujt e fundit , përdorimi i këtyre bë i kufizuar , edhe pse, dhe specifike : Persian shërbeu kryesisht si një gjuhë letrare përtë arsimuar , [ 128 ] ndërsa arabisht është përdorur për ritet fetare .
Turke, në Otomane variacionit të saj, ishte një gjuhë e ushtrisë dhe administratës që nga ditët e sapolindur të osmanëve. Kushtetuta osmane e vitit 1876 kishte zyrtarisht çimentojë perandorake statusin zyrtar të gjuhës turke. [ 129 ]
Për shkak të një normë të ulët të shkrim-leximit në mesin e publikut (rreth 2-3% deri në fillim të shekullit të 19-të dhe vetëm rreth 15 % në fund të shekullit të 19-të ) , [ citim i duhur ] njerëzit e zakonshëm të duhej të punësojë Skribët si " shkrimtarë - kërkesë të veçantë " ( arzuhâlcis ) të jetë në gjendje të komunikojnë me qeverinë . [ 130 ] Grupet etnike vazhduan të flasin brenda familjeve të tyre dhe lagjet ( mahalles ), me gjuhët e tyre (p.sh. , hebrenjtë , grekët, armenët , etj.) Në fshatrat ku dy ose më shumë popullatat kanë jetuar së bashku , banorët shpesh do të flasin gjuhën e njëri-tjetrit. Në qytetet kozmopolite , njerëzit shpesh foli gjuhët e tyre familjare , shumë - etnik jo turqit foli turke si gjuhë e dytë .
Fe [ redakto burimi | editbeta ]

Përfaqësimi ky seksion -së e një ose më shumë pikpamjeve rreth nje lëshimit diskutueshme mund të jenë pabalancuar ose pasakta .
Ju lutemi të përmirësuar artikull ose të diskutuar çështjen në faqen diskutuese . ( Nëntor 2010)


Një përfaqësim i shpatës së Aliut ,Zulfiqar në një emblemë Osmane.
Në sistemin perandorak osman , edhe pse ka ekzistuar një fuqi të kontrollit hegjemonist muslimane mbi jo -muslimane popullatave , komunitetet jomuslimane kishte qenë dhënë njohjen Shtetërore e Mbrojtjes dhe në traditën islame . [ 131 ]
Deri në gjysmën e dytë të shekullit të 15-tëperandoria kishte një shumicë të krishterë , nën sundimin e një pakice muslimane . [ 100 ] Në fund të shekullit të 19-të,jo - musliman Popullsia e perandorisë filloi të bjerë në mënyrë të konsiderueshme , jo vetëm për shkak të shkëputjes , por edhe për shkak të lëvizjeve migratore . [ 131 ]proporcioni i muslimanëve arriti në 60% në 1820 , gradualisht në rritje në 69 % në 1870 dhe pastaj në 76 % në 1890. [ 131 ] Deri në vitin 1914, vetëm 19.1 % e popullsia e Perandorisë ishte jomusliman , i bërë kryesisht të përbërë nga të krishterë grekëve , armenëve , asirianëve , ndërsa disa hebrenj . [ 131 ]
Islami [redakto burimi | editbeta ]
Nenet kryesore : Islamit në Perandorinë Osmane dhe persekutimit otoman e Alevis


Shkrim kaligrafik në një tjegull fritware , përshkruan emrat e Zotit , Muhamedi dhe kalifëve të parë . c . 1727 , Islamic Galeria Lindja e Mesme , Victoria dhe Albert Museum . [ 132 ]
Para miratimit Islamin , ( një proces që u lehtësua në masë të madhe nga fitorja e Abasit në Betejën e 751 Talas, i cili garantoi influencën abaside në Azinë Qendrore ) popujt turk praktikuar një shumëllojshmëri të shamanism . Pas kësaj beteje , shumë ngafise të ndryshme , duke përfshirë turke turqit Oghuz , të cilët ishin paraardhësit e të dy selxhukëve dheOtomanët - gradualisht konvertuar në Islam , dhe solli fenë me ta për të Anatolia në fillim të shekullit të 11-të.
Sekte myslimane konsideroheshin si heretike , të tilla si Ismailis , Druzët dhe Alawites , renditet më poshtë çifutëve dhe të krishterëve . [ 133 ] Në vitin 1514 , sulltan Selimi I, me nofkën "Grim " për shkak të mizorisë së tij , urdhëroi masakrimin e 40.000 Anatolisë alevis ( Qizilbash ) , të cilin ai e konsideronte heretik , [ 134 ] thuhet shpallur se "vrasja e njërit alevi kishte shpërblim sa më shumë shpirtëror si vrasja e 70 krishterët. "

Krishterimi dhe Judaizmi [redakto burimi | editbeta ]
Artikulli kryesor : Krishterimi dhe Judaizmi në Perandorinë Osmane


Mehmed Pushtuesi dhe Patriarkun Gennadius II
Në Perandorinë Osmane , në përputhje me sistemin dhimni myslimane , të krishterët u garantuar liritë e kufizuara ( të tilla si e drejta për të adhuruar ), por janë trajtuar si qytetarë të klasit të dytë . Të krishterët dhe çifutët nuk janë konsideruar të barabartë për muslimanët : dëshmia kundër muslimanëve nga të krishterët dhe çifutët ishte e papranueshme në gjykatat e ligj [ citim i duhur ] Ata ishin të ndaluar të mbajnë armë apo udhëtim në majë të kuajve , shtëpitë e tyre nuk mund të dal në ato të myslimanëve , dhe të tyre . praktikat fetare do të duhet të shtyjë me ato të muslimanëve , përveç kufizimeve të ndryshme të tjera ligjore. [ 136 ]
Në sistemin e njohur zakonisht si devşirme , një numër i caktuar i djemve të krishterë , kryesisht nga Ballkani dhe Anadoll, ishin rekrutuar në mënyrë periodike para se ata të arritur adoleshencës dhe u sollën deri sa muslimanët. [ 137 ]
Nën sistemin e miletit , jo -muslimane njerëz janë konsideruar Subjektet e Perandorisë , por nuk ishin subjekt i besimit mysliman apo ligjit mysliman. Miletit ortodoks , për shembull , ishte ende zyrtarisht ligjërisht i nënshtrohen Kodit të Justinianit , e cila kishte qenë në fuqi në Perandorinë Bizantine për 900 vjet. Gjithashtu , si grupi më i madh i subjekteve jomyslimane (ose Dhimi ) e shtetit islam osman ,miletit ortodoks është dhënë një numër të privilegjeve të veçanta në fushat e politikës dhe Tregtisë, dhe kishte për të paguajnë taksa më të larta se subjekteve muslimane. [ 138 ] [ 139 ]
Miletet ngjashme u krijua për komunitetin hebre Otomane , të cilët ishin nën autoritetin e Basi Haham apo Osmane Shefit Rabbi , komuniteti ortodokse armene , të cilët ishin nën autoritetin e një peshkopi koka; dhe një numër të komuniteteve të tjera fetare , si dhe .
Sistemi i miletit [ redakto burimi | editbeta ]

Artikulli kryesor : Millet ( Perandoria Osmane )
Millet ishte një term për komunitetet konfesionale në Perandorinë Osmane , duke iu referuar gjykatave të ndara juridike e cila kryesoi mbi " ligjin personal ", nën të cilat komunitetet e pakicave fetare, sidomos të krishterët ( Canon ligji ) dhe çifutët ( Halakha ligjit), janë dhënë gjyqësor gjysmë- autonomi brenda perandorisë së madhe . Pas Tanzimatit osman ( 1839-1876 ) reformave ,termi është përdorur për të mbrojtura me ligj grupeve të pakicave fetare , të ngjashme me mënyrën se si vendet e tjera të përdorë fjalën komb . Millet Fjala vjen nga fjala arabe Mileti ( ملة ) dhe fjalë për fjalë do të thotë "kombi" . Sistemi i miletit i ligjit islam ka qenë quajtur një shembull i hershëm para- moderne pluralizmit fetar . [ 140 ]
Kultura [ redakto burimi | editbeta ]

Artikulli kryesor : Kultura e Perandorisë Osmane


Yeni Cami dhe eminonu pazari , Konstandinopoja , rreth 1895
Osmanët zhytur disa prej artit , traditat dhe institucionet e kulturave në rajonet e pushtuara , dhe shtoi dimensione të reja për ta. Traditat e shumta dhe tiparet kulturore të perandorive të mëparshme ( në fusha të tilla si arkitekturë , kuzhinë , muzikë, argëtim dhe qeveria ) u miratuan nga turqit otomanë , të cilët përpunuar ato në forma të reja , të cilat rezultuan në një identitet të ri dhe distinctively osman kulturore. Martesat ndërkulturore gjithashtu ka luajtur rolin e tyre në krijimin e kulturës osmane karakteristike elitës. Kur në krahasim me kulturën turke popullore,ndikimi i këtyre kulturave të reja në krijimin e kulturës së elitës otomane ishte e qartë .
Skllavëria ishte një pjesë e shoqërisë osmane . [ 141 ] skllevër Femër ishin shitur ende në Perandorinë si vonë si 1908. [ 142 ] Gjatë shekullit të 19-tëPerandoria erdhi nën presion nga vendet e Europës Perëndimore për të jashtëligjshëm në praktikë . Politikat e zhvilluara nga sulltanëve ndryshme në të gjithë shekullin e 19-të u përpoq të kufizojë tregtinë e skllevërve , por, që skllavëria ka pasur shekuj bazament fetar dhe sanksionit , ata kurrë nuk hoqi direkt institucionin e plotë. [ Citim nevojshme ]
Murtaja mbeti një ngjarje e madhe në shoqërinë osmane deri në tremujorin e dytë të shekullit të 19-të. Ndërmjet viteve 1701 dhe 1750 , 37 epidemive të mëdha dhe të vogla fatkeqësia ishin regjistruar në Stamboll, dhe 31 në mes të 1751 dhe 1801 . [ 143 ]
Letërsia [redakto burimi | editbeta ]
Artikulli kryesor : Letërsia osman


Evlia Celebi , aventurier i shekullit të 17 dhe shkrimtar udhëtimit
Të dy rrjedhave kryesore të letërsisë osmane janë shkruar poezi dhe prozë . Poezia ishte larg ngalumë dominant. Deri në shekullin e 19-të, prozë osman nuk përmbajnë asnjë shembuj të fiction : nuk ka pasur homologët për të , për shembull ,romanca Evropian , tregim i shkurtër apo roman . Zhanret analoge nuk ekzistojnë , edhe pse, si në literaturën folklorike turke dhe në poezi Divan .
Poezi osmane Divan ishte një formë shumë dhe rituali simbolik artit . Nga poezisë persiane që në masë të madhe frymëzoi atë, ajo trashëgoi një pasuri prej simboleve të cilit kuptime dhe të ndërlidhjeve -si shembulli ( مراعات نظير mura'ât -i Nazir / تناسب tenâsüb ) dhe opozita ( تضاد tezâd ) ishin më shumë ose më pak të përshkruar. Poezi Divan ishte i përbërë nëpërmjet ballafaqim të vazhdueshëm të imazheve shumë të tilla brenda një kuadri të rreptë në vargje , duke lejuar kështu kuptime të shumta potenciale për të dalë . Shumica dërrmuese e poezisë lirike në Divan ishte natyrës : ose gazels (të cilat përbëjnë pjesën më të madhe të repertorit të traditës ) , ose kasîdes . Ka qenë, megjithatë , gjini të tjera të përbashkëta , më veçanërishtmesnevî , një lloj romance ajeti dhe kështu një shumëllojshmëri të poezisë narrative ; dy shembujt më të dukshëm të kësaj forme janëLeyli dhe Mexhnun i Fuzûlî dheü Husn kërkoj prej Şeyh Galib .


Nedim Ahmet Efendiu , një nga poetët më të njohur osmanë
Deri në shekullin e 19-të, kurrë nuk prozë osman arriti të zhvillojë në atë masë që poezia bashkëkohore Divan bëri. Një pjesë e madhe e arsyes për këtë ishte se proza ​​sa pritej t'i përmbahet rregullave të SEC ( سجع , transliteruar edhe si SECI) , apo prozë të rimuar , [ 144 ] një lloj i shkrimit zbritur nga" arabisht SAJ dhe të cilat përshkruhen se në mes çdo emër dhe mbiemër në një varg të fjalëve , të tilla si një fjali , nuk duhet të jetë një rimë . Megjithatë , ka pasur një traditë e prozës në letërsinë e kohës, edhe pse ekskluzivisht jo- imagjinar në natyrë. Një përjashtim i dukshëm ishte Muhayyelât ( " idhujt ") nga Giritli Aziz Ali Efendiu , një koleksion i tregimevefantastike të shkruar në vitin 1796 , edhe pse nuk është publikuar deri më 1867.
Për shkak të lidhjeve të ngushta historikisht me Francën , letërsinë franceze erdhi për të përbëjnë ndikim të madh në literaturën perëndimore osmane gjatë gjysmës së dytë të shekullit të 19-të. Si rezultat , shumë prej lëvizjeve të njëjta që mbizotëronin në Francë gjatë kësaj periudhe kishte edhe osmanë ekuivalentet e tyre : në traditën Osmane zhvillim prozë , për shembull ,ndikimi i romantizmit mund të shihet gjatë periudhës së Tanzimatit , dhe se e realist dhe natyralist lëvizjet në periudhat e mëvonshme , në traditën poetike , në anën tjetër , ajo ishtendikimi i simbolist dhe lëvizjet Parnassian që u bë dorës .
Shumica e shkrimtarëve në periudhën e Tanzimatit shkroi në disa zhanre të ndryshme në të njëjtën kohë : për shembull ,poeti Namik Kemal gjithashtu shkroi rëndësishëm 1.876 roman İntibâh (" Zgjimi" ), ndërsagazetari İbrahim Şinasi është vërejtur për të shkruar , në vitin 1860 ,së pari loja moderne turke,një akt komedia " sair Evlenmesi " (" Martesa e poetit ") . Një lojë e parë, një farsë të titulluar " - Vakâyi ` i ` Acibe Havâdis - unë kam Garibe - yi Kefşger Ahmed " (" Ngjarjet e çuditshme dhe të dukurive të çuditshëm e Ahmed këpucar ") , daton nga fillimi i shekullit të 19-të, por ka mbeten disa dyshime në lidhje me vërtetësinë e tij . Në një mënyrë të ngjashme ,romancieri Mitat Ahmed Efendiu shkroi novela të rëndësishme në secilën prej lëvizjeve të mëdha : Romantizmi (Hasan Mellâh yâhud Sırr İçinde Esrâr , 1873 ; " HasanSailor , oseMisteri Brenda Misterit ") , Realizmi ( Henüz Në Yedi Yaşında , 1881 ; "Vetëm shtatëmbëdhjetë vjet të vjetra ") , dhe natyralizëm ( Müşâhedât , 1891 ; "Vëzhgime "). Ky diversitet ishte , pjesërisht, për shkak të shkrimtarëve Tanzimatit ' dëshirojnë të përhapin sa më shumë të letërsisë së re të jetë e mundur , me shpresë se kjo do të kontribuojë për një rigjallërim të strukturave shoqërore osmane . [ 145 ]
Arkitekturë [redakto burimi | editbeta ]
Artikulli kryesor : arkitekturës osmane


Pasa Ura Mehmed Sokoloviq , përfunduar në 1577 nga Mimar Sinan ,arkitekti më i madh i periudhës klasike të arkitekturës osmane .
Arkitekturës osmane u ndikuar nga arkitektura persiane , greke bizantine dhe islamike . Gjatë periudhës Riseherët ose para periudhës osmane arkitektura , arti Osmane ishte në kërkim të ideve të reja . Periudha Rritja e Perandorisë bëhetperiudha klasike e arkitekturës , kur arti Osmane ishte në shumicën e saj të sigurt . Gjatë viteve të periudhës së stagnimit , arkitekturës osmane lëvizur larg nga ky stil, megjithatë.
Gjatë epokës Tulip , ajo ishte nën ndikimin e stileve të zbukuruar mjaft të Europës Perëndimore , barok, Rokoko , Perandoria dhe stilet e tjera përzjehen. Konceptet e arkitekturës osmane kryesisht rrethit xhami. Xhamia ishte pjesë integrale e planifikimit të qytetit , shoqërisë dhe jetës së përbashkët . Përveç xhamisë , ajo është gjithashtu e mundur për të gjetur shembuj të mirë të arkitekturës osmane në kuzhinat e supës , shkolla teologjike , spitale , banja turke dhe varreve .
Shembuj të arkitekturës osmane të periudhës klasike , përveç Stamboll dhe Edirne, mund të shihet edhe në Egjipt , Eritrea, Tunizi, Algjer , Ballkan dhe Rumani , ku xhamitë , urat, burime dhe shkollat ​​u ndërtuar . Arti i dekorimit Osmane zhvilluar me një numër të ndikimeve , për shkak të gamë të gjerë etnike të Perandorisë Osmane. Më e madhe e artistëve gjyqësore pasuruara perandorinë osmane me ndikime shumë pluraliste dhe artistike : të tilla si arti përzierjen tradicionale bizantine me elemente të artit kinez.
Artet dekorative [ redakto burimi | editbeta ]


Pikturë nga Abdulcelil Levni , në fillim të shekullit 18
Tradita e miniaturave osmane , pikturuar për të ilustruar dorëshkrime ose të përdoren në albume dedikuar , u ndikua rëndë nga formën e artit Persik, edhe pse ajo përfshinte edhe elemente të traditës bizantine e ndriçim dhe pikturë. [ Citim i duhur ] Një Akademia greke e piktorëve , Nakkashane - i- Rum u krijua në Pallatin Topkapi në shekullin e 15-të , ndërsa në fillim të shekullit në vijim një të ngjashme Persian akademi ,Nakkashane -i- Irani , u shtua .
Osman ndriçim mbulon jo- Figurative art pikturuar apo të tërhequra dekorative në libra ose në fletë në muraqqa ose Albume, në krahasim me imazhe figurative e miniaturë osmane . Kjo ishte nje pjese e Arteve Book osmanë bashku me miniaturën osmane ( taswir ) kaligrafie ( kapele ) , kaligrafi islame , marbling libërlidhje ( cilt ) dhe letre ( ebru ) . Në Perandorinë Osmane , dorëshkrime ndriçuar dhe ilustruar ishin porositur nga Sulltani apo administratorët e gjykatës. Në Topkapi Palace , këto dorëshkrime janë krijuar nga artistët që punojnë në Nakkashane ,atelier i artistëve miniaturë dhe ndriçim . Dy libra fetare dhe jo-fetare mund të jetë i ndriçuar . Gjithashtu fletët për albume levha përbëhej prej kaligrafisë ndriçuar ( hat ) të tughra , tekste fetare , vargje nga poezitë apo shëmbëlltyra, dhe vizatimet thjesht dekorative.
Arti i qilim gërshetim ishte veçanërisht e rëndësishme në Perandorinë Osmane, qilima kanë një rëndësi të madhe edhe si orendi dekorative , të pasura me simbolikë fetare dhe të tjera , dhe si një konsideratë praktike , siç ishte e zakonshme për të hequr këpucët e dikujt në lagjet e jetesës. [ 147 ]gërshetim i qilima të tilla origjinën në kulturat nomade të Azisë Qendrore ( qilima qenë një formë lehtësisht të transportueshëm - i mobilimin ) , dhe u përhap përfundimisht për shoqëritë e shlyera të Anadollit . Turqit përdorur qilima , rugs dhe kilims jo vetëm në katet e një dhome , por edhe si një të varur në mure dhe doorways , ku ata të parashikuara izolimin shtesë. Ata ishin gjithashtu dhuroi zakonisht për të xhamive , të cilat shpesh grumbulluar koleksionet e madhe e tyre.
[[Skeda:Http://en.wikipedia.org/wiki/File:Ottoman Empire 16-17th century.jpg|parapamje|http://en.wikipedia.org/wiki/File:Ottoman_Empire_16-17th_century.jpg]]

Versioni i datës 22 dhjetor 2013 23:46

 Ky artikull ose seksion duhet të përmirësohet sipas udhëzimeve të Wikipedia-s.(8 Mars 2009)
Ju lutemi ndihmoni edhe ju në përmirësimin e këtij artikulli.
Perandoria Osmane
دَوْلَتِ عَلِيّهٔ عُثمَانِیّه
Devlet-i Âliyye-i Osmâniyye
1299 - 1923

Flamuri		STEMA_FIGURA
Emblema

Moto: دولت ابد مدت
Devlet-i Ebed-müddet
(Shteti i Përjetshëm)

Himni
Himni perandorak Osman

Perandoria Osmane
Perandoria Osmane
Perandoria Osmane në vitin 1683
Administrimi
Emri i plotë Shteti Sublim Osman
Gjuha zyrtare Turko-otomane (e shkruar me alfabet arab),
Gjuhë të folura Shqip, arabisht, greqisht, armenisht, hebraisht, rusisht, serbisht etj.
Kryeqyteti Söğüt (1302–26)
Bursa (1326–65)
Edirne (1365–1453)
Konstandinopoja (1453–1922)[1][2]
Valuta Akçe, Para, Kuruş, Lira, Sultanî
Politika
Forma e qeverisjes Kalifat
Statusi Perandori
Demografia dhe trojet
Popullsia ~30-35.000.000 ban. (1600)

~35.350.000 ban. (1856)
~20.884.000 ban. (1906)
~18.520.000 ban. (1914)
~14.629.000 ban. (1918)

Sipërfaqja ~4.800 km² (1299)

~5.200.000 km² (Shekulli XVI)
~3.400.000 km² (1900)
783.562 km² (1923)

Historia
Themelimi 1299
Qeverisja e ndërmjetme 1402–1414
Republika e Turqisë 29 tetor, 1923
« Paraprirë nga Pasuar nga »


Perandoria Osmane (1299 - 1923), është shteti paraardhës i Republikës së Turqisë së sotme dhe një nga perandoritë më të mëdha të historisë. Përfshinte 22,9 milion km² në majë të lulëzimit në shekullin XVI duke mbajtur të pushtuara viset nga Afrika Veriore, Lindja e Afërt, Kaukazi deri në Evropë. Ishte rivali kryesor i shteteve evropiane kundër të cilave ndërmori shumë fushata ushtarake. Brenda perandorisë mbizotëronte rendi ushtarak dhe aristokracia e zgjedhur e padishahut ose sulltanit, sovranit të shtetit.

Shekujt XVI dhe XVII ishin kulmi i lulëzimit të kësaj perandorie, ndërsa në shekujt XVIII dhe XIX luftërat e shpeshta me Rusinë dhe Austro-Hungarinë shënojnë rënien. Përfshirja në Luftën e Parë Botërore, në krah me fuqitë qendrore, Austro-Hungarinë dhe Perandorinë Gjermane, osmanëve iu solli shkatërrimin e plotë të perandorisë së tyre. Lëvizjet nacionaliste turke shpallën Republikën e Turqisë në territorin e mbetur, i cili kryesisht banohej nga populli turk.

Shtrirja Gjeografike

Perandoria Osmane

Historia

Pas vdekjes së Sulltanit Selxhuk Anadolli ishte i ndarë si një mozaik ku çdo pjesë e Anadollit ishte si një shtet i pavarur,kjo ndarje e Anadollit dhe disa pjesëve të Turqisë ndodhi gjatë fillimit të vitit 1300 e deri në fund të këtij shekulli.Keto shtete të ndara të Anadollit quheshin Emiratet e Gazit.Emiratet e Gazit apo shtetet e ndara ishin të udhehequra nga Osmani I (1258 - 1326) ku edhe mori emrin Perandoria Osmane nga Sulltani Osman I (1258-1326),si themelues i Perandorisë Osmane ai tha dhe qellimi i tij ishte: "Unë si themeluesi i kesaj Perandorie,do te zgjeroj kufijte e Perandorisë Osmane drejt Perandorisë Osmane.Me këto reforma pjesët e ndara të Anadollit tashmë ishin të bashkuara.


Pas vdekjes së Sulltan Osmanit I Perandoria Osmane filloi të zgjerohej prej mesdheut Lindor e deri në Ballkan.Djali i Sulltan Osmanit Orhani pas shumë sukseseve të bëra ai pushtoi Bursën dhe Bursa u bë kryeqyteti i kësaj Perandorie.Rënia e Bursës nënkuptonte humbjen e kotrollin Bizantin mbi Anadollin.Fitorja Osmane në Kosovë në vitin 1389 në mënyrë efektive shënoi fundin e pushtetit serb në rajon duke hapur rrugën për zgjerimin e Perandorisë Osmane në Evropë.Beteja e Nikopolit ne vitin 1396 mes forcave Otomane dhe Kryqtareve ne Bullgari ishte beteja e cila Perandoria Osmane i dha fund kryqëzatave të asaj kohe në fund të shekullit XIV.

Perandoria Osmane në shek. XVII-XVIII

Artikulli kryesor: Perandoria Osmane në shek. XVII-XVIII

Anglia e udhëhequr nga qëllimet e saj në luftën kundër shteteve të tjera evropiane, filloi të mbështesë shtetin osman dhe të ndikojë në politikën e tij të jashtme. Në sajë të ndihmës së vërtete, osmanët në vitin 1645 morën nga venecianët ishullin e Kretës, qendrën e rëndësishme tregtare në Mesdhe.

Perandoria Osmane në shek. XVIII-XIX

Perandoria Osmane në gjysmën e parë shek. XVIII-XIX

Artikulli kryesor: Perandoria Osmane në gjysmën e parë shek. XVIII-XIX

Ngjarjet në shek. XVII e keqësuan shumë gjendjen të brendshme dhe të jashtme e Perandorisë Osmane. Klasa sunduese kërkonte të dilte nga situata me anë të pushtimeve të reja. Nga ana tjetër Rusia dhe shtete të tjera filluan të marrin nën mbrojtje popullsi të krishtera që ndosheshin nën shtetin osman. Për këto arsye në 40-vjetët e parë, Perandoria Osmane u ndodh në disa luftëra me shtetet të vetme ose me disa shtet së bashku.

Perandoria Osmane në gjysmën e dytë të shekullit XVIII-XIX

Artikulli kryesor: Perandoria Osmane në gjysmën e dytë të shekullit XVIII-XIX

Në vitet 30-40 të shek XVIII], krahas varësisë ekonomike filloi dhe rritja e ndikimit politik të shteteve evropiane në shtetin osman. Në këtë periudhë u ashpërsuan edhe më shumë kontradiktat midis shteteve evropiane për Perandorinë Osmane. Nga një vend që e kërcënonte Evropën në shek XVI, shteti osman ishte kthyer në një objekt për diskutim.

Kriza Lindore

Artikulli kryesor: Kriza Lindore

Kriza lindore është emri i konfliktit mes Perandorisë Osmane dhe Evropës që rezultoi në ndryshimin e kufijve të vendeve Evropiane midis të cilave dhe Perandoria Osmane.

Perandoria Osmane në shek. XIX-XX

Artikulli kryesor: Perandoria Osmane në shek. XIX-XX

Fuqitë e Mëdha vazhdonin të ndërhynin në punët e brendshme të shtetit osman për shumë probleme. Një nga këto ishte çështja greke. Anglia nuk dëshironte luftën e Rusisë kundër shtetit osman. Qeveria angleze dhe ruse nënshkruan një protokoll të ashtuquajtur protokolli i Petërburgut (4 janar 1826). Perandoria Osmane që prej mesit të shekullit XIX shkonte drejt rënies.Ndikim të madh në rënien e saj pati edhe Pavarësia e Shqipërisë me 1912 dhe kështu me 1913 Perandoria Osmane thuajse u largua përgjithmonë nga Ballkani.Me 1923 Perandoria Osmane u bë Republike dhe sundimi si Perandori Otomane kishte mbaruar.

Bibliografia

  • Marre nga PETRIKA THENGJILLI "Historia e Perandorisë Osmane" Tiranë 1997, fq. 177-197

Referenca

  1. ^ The Encyclopædia Britannica, Vol.7, Edited by Hugh Chisholm, (1911), 3; Constantinople, the capital of the Turkish Empire...
  2. ^ Britannica, Istanbul:When the Republic of Turkey was founded in 1923, the capital was moved to Ankara, and Constantinople was officially renamed Istanbul in 1930.

Lidhje të jashtme


Ky artikull nga Historia është një faqe cung. Mund të ndihmoni Wikipedian duke e përmirësuar.


Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Perandoria_Osmane&oldid=1398715"