Funksionet dhe kompetencat e Presidentit së Shqipërisë

Presidenti i Republikës së Shqipërisë është kryetar i shtetit dhe perfaqëson unitetin e popullit. Presidenti mund te zdhidhet vetëm shtetasi Shqipëtarë që nga lindja me qëndrim më pak se 10 vjetët e fundit në Shqipëri dhe që ka mbushur moshën 40 vjeq.

Mënyra e zgjedhjes së Presidentit të Republikës

Kandidati për President i propozohet Kuvendit nga një grup prej jo më pak se 20 deputetësh.Një deputet nuk lejohet të marrë pjesë në më shumë se një grup propozues. Presidenti i Republikës zgjidhet me votim te fshehtë dhe pa debat nga Kuvendi me një shumicë pre 3/5-ve të të gjithë anëtarëve të tij. Kur në votimin e parë nuk arrihet kjo shumicë brenda 7 ditëve nga kryerja e votimit të parë bëhet një votim i dytë. Në rast se edhe në votimin e dytë nuk arrihet kjo shumicë, brenda 7 ditëve behet një votim i tretë.Kur ka më shumë se dy kandidatë dhe asnjëri prej tyre nuk ka marrë shumicën e kërkuar, brenda 7 ditëve bëhet një votim i katërt ndërmjet 2 kandidatëve që kanë marrë numrin më të madhe të votave. Në rast se edhe në votimin e katërt asnjëri prej 2 kandatëve nuk ka marrë shumicën e kërkuar, bëhet një votim i pestë.Në rast se edhe pas votimit të pestë asnjëri prej 2 kandidatëve nuk ka marrë shumicën e kërkuar, Kuvendi shpërndahet dhe brenda 60 ditëve bëhen zgjedhjet e reja të përgjithshme. Në rast se edhe Kuvendi i ri nuk zgjedh Presidentin ai shpërndahet dhe brenda 60 ditëve bëhen zgjedhjet e reja të përgjithshme.Kuvendi pas ardhës zgjedh presidentin e Republikës me shumicën e të gjithë anëtarëve të tij.

Mandati i Presidentit

1. Presidenti i Republikës, në qdo rast zgjedhet për 5vjet me të drejt rizgjedhje vetëm njëher
2. Procedura për zgjedhjen e Presidentit fillon jo më vonë se 30 ditë para mbarimit të mandatit Presidencial paraardhës.
3. Presidenti fillon detyrën pasi bën betimin para Kuvendit por jo më parë se të ketë mbaruar mandati i Presidentit që largohet.

Presidenti bën kët betim:”Betohem se do ti bindem Kushtetutës dhe ligjeve të vendit, do ti respektoi të drejtat dhe liritë e shtetasve, do të mbrojë Pavarësinë e Republikës së Shqipërisë dhe do ti shërbej interesit të përgjithshëm dhe përparimit të popullit Shqipëtarë”.

1. Presidenti që jep dorheqjen para mbarimit të mandatit të vet, nuk mund të kandidojë në zgjedhjet presidenciale që bëhen pas dorëheqjes së tij.

Kompetencat e Presidentit të Republikës së Shqipërisë

Kompetencat të cilat i ushtron Presidenti i Republikës janë:

Thirrja e Kuvendit:

1. Kuvendi i posazgjedhur thirret në mbledhjen e parë nga Presidenti i Republikës jo më vonë se 20 ditë nga perfundimi i zgjedhjeve.
2. Në rast se Presidenti i Republikës nuk e ushtron këtë kompetencë, Kuvendi duhet të mblidhet vetë brenda 10 ditëve nga mbarimi i afatit të parashikuar.

Shpallja e Ligjeve: Presidenti i Republikës shpall ligjin e miratuar brenda 20 ditëve nga paraqitja e tij.

Kthimi i Ligjit:

1. Presidenti i Republikës ka të drejtë ta kthejë ligjin për rishqyrtim vetëm një herë.
2. Dekreti i Presidentit për rishqyrtimin e një ligji e humbet fuqinë, kur kundër tij votojnë shumica e të gjithë anëtarëve të Kuvendit.

Bën emërimin dhe shkarkimin e ministrave: Ministri emërohet dhe shkarkohet nga Presidenti i Republikës,me propozim të Kryeministrit, brenda 7 ditëve.

Bën emërimin e gjyqtarëve: Anëtarët e Gjykatës së lartë emërohen nga Presidenti i Republikës me pëlqimin e Kuvendit.

Bën emërimin e Prokurorëve:

1. Prokurori i Përgjithshëm emërohet nga Presidenti i Republikës me pëlqimin e Kuvendit.
2. Prokurori i Përgjithshëm mund të shkarkohet nga Presidenti i Republikës, me propozim të Kuvendit,për shkelje të Kushtetutës ose për shkelje të rëndë të ligjit gjatë ushtrimit të funksioneve të tij, për paaftësi mendore a fizike, për akte e sjellje që diskreditojnë rëndë figurën e Prokurorit.
3. Prokurorët e tjerë emërohen dhe shkarkohen nga Presidenti i Republikës me propozim të Prokurorit të Përgjithshëm.

Komandant i Forcave të Armatosura: Presidenti i Republikës është komandant i Përgjithshëm i Forcave të Armatosura. Këshilli i Sigurimit Kombëtar është organ këshillimor i Presidentit të Republikës.

Shpall Gjendje Lufte: Në rastë agresioni të armatosur kundër Republikës së Shqipërisë, Presidenti i Republikës, me kërkesë të këshillit të Ministrave, shpall gjendjen e luftës. Në rastë kërcënimësh të jashtme ose kur detyrimi për mbrojtje të përbashkët buron nga një marrveshje ndërkombëtare,Kuvendi, me propozim të Presidentit të Republikës, shpall gjendjen e luftës, vendos gjendjen e mobilizimit dhe të qmobilizimit të përgjithshëm ose të pjesshme.

Shkarkimi i Presidentit

Duhet bërë dallim ndërmjet përgjegjësisë juridike dhe përgjegjësisë politike të Presidentit të Republikës. Shumica e kushtetutave republikane parashikojnë vetëm përgjegjësi juridike, kryesisht penale, për aktet e presidentit. Edhe sipas Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë, Presidenti i Republikës nuk ka përgjegjësi për aktet e kryera në ushtrim të detyrës së tij, dhe me këtë kuptohet pikërisht mungesa e përgjegjësisë politike. Kushtetuta parashikon përgjegjësinë juridike. Presidenti i Republikës mund të shkarkohet për shkelje të rëndë të Kushtetutës dhe për kryerjen e një krimi të rëndë, sipas proçedurës së parashikuar në nenin 90, pika 2 dhe 3. Në nocionin “krim i rëndë” hyn në rradhë të parë krimi i tradhëtisë ndaj atdheut. Propozimi për shkarkimin e Presidentit në këto raste mund të bëhet nga jo më pak se një e katërta e anëtarëve të Kuvendit dhe duhet të mbështetet nga jo më pak se dy të tretat e të gjithë anëtarëve të tij. Vendimi i Kuvendit i dërgohet Gjykatës Kushtetuese, e cila, kur vërteton fajësinë e Presidentit të Republikës, deklaron shkarkimin e tij nga detyra.

Kur Presidenti i Republikës është në pamundësi të përkohshme për të ushtruar funksionet e tij ose kur vendi i tij mbetet vakant, neni 91 i Kushtetutës parashikon se Kryetari i Kuvendit zë vendin dhe ushtron kompetencat e tij. Në rast se Presidenti nuk mund të ushtrojë detyrën për më shumë se 60 ditë, Kuvendi, me dy të tretat e të gjithë anëtarëve, vendos dërgimin e çështjes në Gjykatën Kushtetuese, e cila vërteton përfundimisht faktin e pamundësisë. Në rast të vërtetimit të pamundësisë, vendi i Presidentit mbetet vakant dhe zgjedhja e Presidentit të ri fillon brenda 10 ditëve nga dita e vërtetimit të pamundësisë.

Referenca

KUSHTETUTA E REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË

DEMOKRACIA PARLAMENTARE – ARSIM BAJRAMI