Qeni

‎

Domestic dog Vargu kohor: tarantian – sot, 0.015–0 Ma Mes Palc Eocene Oligc Miocene P Q
Yellow Labrador Retriever, the most registered breed of 2009 with the AKC. Other images of dogs
Statusi i ruajtjes
Shtëpiake
Klasifikimi shkencor
Mbretëria:	Animalia
Filumi:	Chordata
Klasa:	Mammalia
Rendi:	Carnivora
Familja:	Canidae
Gjinia:	Canis
Lloji:	C. lupus
Nënlloji:	C. l. familiaris
Emri trinomial
Canis lupus familiaris
Sinonimet
Canis familiaris Canis familiaris domesticus

Qeni (Canis lupus familiaris) është një lloj i zbutur i ujkut, anëtar i familjes Canidae dhe rendit Carnivora. Termi përdoret për të dy varietetet i egër dhe i përkëdhelur.

Qeni shpejt u bë i njohur kudo në kulturën e të gjitha pjesëve te botës, zakonisht në vendbanimet e hershme të njeriut. Besohet se emigrimi i suksesshëm nëpër ngushticën e Beringut nuk mund të ketë qenë i mundur pa qen te cilët tërhiqnin sliten. Qentë kryejnë punë të shumta për njerëzit, të tilla si gjueti, mbrojtje, ndihmojnë individët me të meta. Aktualisht, vlerësohet se në botë ka 400 milionë qen.

Gjate 15.000 viteve qeni ishte zbutur, vetëm në një pjesë të vogël të tokës jo, grupet e kafshëve të ngjajshme pamja dhe sjellja nga e cila janë formuar nga faktorët e mjedisit dhe rolet funksionale. Si kuptim modern i gjenetikes së zhvilluar, njerëzit filluan të përziejnë me qëllim qentë për një përhapje të gjerë me tipare specifike. Përmes këtij procesi, qeni ka zhvilluar në qindra raca të ndryshme, dhe tregon më shumë sjellje ne ndryshim me çdo gjitar tjetër te tokës.

Shqisat

Shikimi

Ashtu si gjitarët më të mëdhenj, qentë kane shikim me ngjyra ekuivalente me vizion (kuqe-jeshile) ngjyra te verbrish tek njerëzit (deuteranopia). Sistemit vizual (pamor) tek qeni ka evoluar për të ndihmuar ne gjueti. Dallimi pamor i tyre për objektet qe levizin është shumë i lartë ; qente kanë treguar qe jane në gjendje që të dallojne në mes njerëzve pronarin të tyre nga distanca deri një milje. Si gjahtare qentë shpesh mbështeten në vizionin e tyre në situata të ulëta dritë: ata kanë bebe syri të madh, një densitet të lartë, një nje rreze te madhe shikimi, dhe një lucidum tapetum. Tapetum është një sipërfaqe reflektuese pas retinë se reflekton dritën e cila kthehet për të dhënë shembellim te dyte per te pare me mire gjallesen. Sytë e racave të ndryshme të qenve kane forma, dimensione, dhe konfigurimime ne retinë te ndryshme. Shumë prej tyre kane nja damar pamor - një qark te gjere që shkon në të gjithë gjerësinë e retinës dhe jep asaj një fushë shumë te gjerë dhe nje vizion të shkëlqyer. Disa kohë me pare disa perj tyre kanë pasur nje fushë vizioni deri në 270° (krahasuar me 180° per njerëzve). Disa prej tyre te cilet kane nuhatje te dobet kane zone shikimi te ngjashme me ate te njerzve. Shumica kanë vizion të mirë, por disa tregojnë një gjenetike predispozicion për miopi - të tilla si Rottweilers, ku një në çdo dy është gjetur të jetë miop(dritshkurter).

Degjimi

Vargu i frekuencës se të dëgjuarit te qenit është përafërsisht 40 Hz me 60.000 Hz, që do të thotë se qentë mund të zbulojë tinguj larg prej limitit te njeriut. Përveç kësaj, qentë kanë vesh lëvizës që u lejon atyre te lokalizojnë shpejt vendodhjen e zhurmes Tetëmbëdhjetë ose më shumë muskujt mund të anojnë, rrotullojnë, të rrisin, ose të ulin veshët një qeni. Një qen mund të identifikojë vendndodhjen e një tingull shumë më shpejt se një njeri mund ta beje, si edhe të dëgjojë tingujt në nje distance 4 here me te madhe.

Nuhatja

Ndërsa truri njeriut është i dominuar nga një lëvore të madhe vizuale, truri i qenit është i dominuar nga një lëvore e nuhatjes.Pjesa e nuhatjes ne qentë është afërsisht 40 herë më e madhe se pjesa e nuhatjes të njerëzve, në lidhje me madhësinë totale te trurit, me 125 deri ne 220 milion receptorë të ndjeshëm ndaj erës. Qentë e policisë e kalon këtë standard me gati 300 milionë receptorė. Qentë mund të dallojnë aromën në përqendrime gati 100 milion herë më shume se një njeri. Lagështia e hundës është thelbësore për përcaktimin e drejtimin e ajrit i cili përmban arome. Receptorėt e ftohte në lëkurë janë të ndjeshëm ndaj ftohjes se lëkurës dhe nga avullimi i lagështirës nga rrymat e ajrit.

Shih edhe

• Airedale terrier