Ferdinand Magelani: Dallime mes rishikimesh
[redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
Rreshti 3: | Rreshti 3: | ||
'''Ferdinand Magelani''' ([[Potugishtja|port.]] Fernão de Magalhães, * [[1480]] [[Sabrosa]], [[Portugalia|Potugali]]; † [[27 prill]] [[1521]] [[Maktani|Maktan]], [[Filipine]]) ishte një eksplorues detar portugez, që shërbente në Mbretërine [[Spanja|spanjolle]]. [[Flota]] e drejtuar nga Magelani arriti të lundronte rreth gjithë [[Toka|tokës]]. Ky lundrim nisi me [[10 gusht]] [[1519]] dhe përfundoi me [[6 shtator]] [[1522]]. Nga 234 ushtarë dhe detarë që përbenin flotën prej 5 [[Anija|anijesh]] në fillimin e lundrimit, u kthyen vetëm 36 veta me dy anije. Magelani ishte i pari që u nis nga [[Evropa]] kah Perëndimi në drejtim të [[Azia|Azise]] dhe i pari evropian që lundroi në [[Oqeani Paqësor|Oqeanin Paqësor]]. |
'''Ferdinand Magelani''' ([[Potugishtja|port.]] Fernão de Magalhães, * [[1480]] [[Sabrosa]], [[Portugalia|Potugali]]; † [[27 prill]] [[1521]] [[Maktani|Maktan]], [[Filipine]]) ishte një eksplorues detar portugez, që shërbente në Mbretërine [[Spanja|spanjolle]]. [[Flota]] e drejtuar nga Magelani arriti të lundronte rreth gjithë [[Toka|tokës]]. Ky lundrim nisi me [[10 gusht]] [[1519]] dhe përfundoi me [[6 shtator]] [[1522]]. Nga 234 ushtarë dhe detarë që përbenin flotën prej 5 [[Anija|anijesh]] në fillimin e lundrimit, u kthyen vetëm 36 veta me dy anije. Magelani ishte i pari që u nis nga [[Evropa]] kah Perëndimi në drejtim të [[Azia|Azise]] dhe i pari evropian që lundroi në [[Oqeani Paqësor|Oqeanin Paqësor]]. |
||
Ky emer shume fare e vdes e thyen dhe ne mes dhe i qihen ropt ne shkalle te trete |
Ky emer shume fare e vdes e thyen dhe ne mes dhe i qihen ropt ne shkalle te trete |
||
== Jeta == |
|||
Ferdinand Magelani (1470-1521), pikpamjet e veta ia paraqiti mbretiti të Portugalisë Manuelit, por ai nuk tregoi kurrfarë interesimi për përgatitjen e ekspeditës së lundrimit rreth e përqark botës. Prandaj, Magelani u detyrua të lëshoj Portogalinë shpërngulet në Spanjë dhe të njëjtin plan ia paraqiti mbretit të Spanjës. Oborri mbretëror spanjol e pranoi planin e Magelanit. Ai me pesë anije dhe 265 anëtarë të ekuipazhit, më 20 shtator 1519 niset prej limanit San Lukar (në grykëderdhjen e lumit Guadalkivir) kah perëndimi në drejtim të Amerikës Jugore. Flota e Magelanit së pari arriti në ishujt Kanaria, pastaj u drejtua kah jugperëndimi dhe arriti në buzëdetin e Brazilit. Në muajin janar, ekspedita hyri në gjirin e Rio de Zhaneiros dhe duke menduar se kanë arritur në grykëderdhjen e gjerë të ndonjë lumi, këtë vend e pagëzuan me emrin - [[Rio de Janeiro]] që do të thotë “Lumi i janarit”. |
|||
Anëtarët e ekuipazhit dimri i zuri pranë bregdetit të Patagonisë, prandaj u detyruan që atje të qëndrojnë prej 31 marsit deri më 18 tetor të vitit 1520. Këtu marinarët e Magelanit u takuan me popullsinë autoktone, të cilët i quajtën patagonë, që do të thotë “këmbëmëdhenj”, sepse këmbët i kanë pasur të mbështjella me lëkurë të kafshëve. Ekspedita, pas shumë peripetish, gjeti kalimin ndërmjet Amerikës Jugore dhe Tokës së Zjarrtë dhe kaloi në Oqeanin e Paqësorit. |
|||
Për nder të këtij detari të shquar, më vonë kjo ngushticë u quajt ngushtica e Magelanit. Anëtarët e ekspeditës e kanë pagëzuar edhe ujdhesën e Tokës së Zjarrtë. Duke lundruar pranë ujdhesës së përmendur, në të cilën popullsia autoktone gjatë natës kishte ndezur zjarre të mëdha. Magelani e pagëzoi “Toka e Zjarrtë” (“Toka e Zjarrtë” (Tierra Del Fuego). |
|||
Kur doli prej ngushticës, ekspedita vërejti hapësirën madhështore oqeanike, në të cilën lundruan pandërprerë 99 ditë. Gjatë tërë kohës së lundrimit, oqeani ka qenë i qetë, pa valë, prandaj anëtarët e ekspeditës e quajtën Oqeani i Qetë (Paqësor). Pas shumë përpjekjesh, ekspedita arriti deri tek Arkipelagu i Marianeve, pastaj deri të ujdhesat Filipine, ku Magelani me 27 prill të vitit 1521 ka vdekur në luftë me popullsinë autoktone. Pastaj ekspedita, nën udhëheqjen e Sebastin del Kanos, vazhdoi lundrimin në Oqeanin Indian, nëpërmjet Kepit të Shpresës së Mirë dhe prap hyri në ujërat e Oqeanit Atlantik. Pas lundrimit të mundimshëm trevjeçar, vetëm me anijen “Viktoria”, me 18 anëtar të ekuipazhit të mbetur gjallë, me 6 shtator të vitit 1522 hyri në limanin San Lukar. Me këtë përfundoi lundrimi i parë rreth Tokës, me anë të cilit është dëshmuar se Toka e ka formën sferike dhe qëndron pezull në gjithësi. |
|||
Me këtë lundrim definitivisht bëhet e qartë se detet dhe oqeanet, përfshijnë një sipërfaqe shumë të madhe të Tokës dhe se oqeanet ndërmjet veti janë të lidhura dhe formojnë detin botëror të unisuar. |
|||
Të gjitha këto zbulime nga ana e spanjollëve dhe portugezëve kanë kontribuar në zhvillimin e shpejtuar të tregtisë, detarisë dhe të ekonomisë në përgjithësi, e bashk me këtë, edhe në lidhjen e marrëdhënieve të reja shoqeroro - politike, përkatësisht në lindjen e kapitalizmit. |
|||
I falenderojm ata qe e ben nga AP LIDHJA E PRIZERENIT |
|||
== Lidhje të jashtme == |
== Lidhje të jashtme == |
Versioni i datës 20 tetor 2014 18:19
Ferdinand Magelani (port. Fernão de Magalhães, * 1480 Sabrosa, Potugali; † 27 prill 1521 Maktan, Filipine) ishte një eksplorues detar portugez, që shërbente në Mbretërine spanjolle. Flota e drejtuar nga Magelani arriti të lundronte rreth gjithë tokës. Ky lundrim nisi me 10 gusht 1519 dhe përfundoi me 6 shtator 1522. Nga 234 ushtarë dhe detarë që përbenin flotën prej 5 anijesh në fillimin e lundrimit, u kthyen vetëm 36 veta me dy anije. Magelani ishte i pari që u nis nga Evropa kah Perëndimi në drejtim të Azise dhe i pari evropian që lundroi në Oqeanin Paqësor. Ky emer shume fare e vdes e thyen dhe ne mes dhe i qihen ropt ne shkalle te trete
Lidhje të jashtme