Lumi i Moravës së Binçës: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
No edit summary
Rreshti 1: Rreshti 1:


'''
=== Morava e Binçes ===
Morava e Binçës''' është lum në Kosovë. Morava e Binçes buron në Malet e Karadakut (Malet e Zeza) në territorin e Maqedonisë në jug të Vitisë e në veri të Shkupit. Dy rrjedha formojnë Përroin e Madh, i cili kur të kalon kufirin njihet si Morava e Binçes. Emrin e ka marr nga vendbanimi Binçë.


Emri i vjetër i Moravës është Angros. Emri Morava rrjedh nga vendbanimi i vjetër që është quajtur Mur pran Vadës apo më vonë Vendi i Lekës - Velekinca e sotme. Po ashtu fshati përmendet edhe në shkrimet e, babai të historisë, Herodotit në shekullin e V p.e.s.{{Cito}}
'''Morava e Binçes''' është lum në [[Kosovë]]. Morava e Binçes buron në [[Malet e Karadakut]] (Malet e Zeza) në teritorin e [[Maqedoni]]së në jug të [[Vitia|Vitisë]] e në veri të [[Shkupi]]t. Dy rrjedha formojnë Prronin e Madh, i cili kur të kalon kufirin njihet si Morava e Binçes. Emrin e ka marr nga vendbanimi [[Binçë]].


Lumi Morava e Binçës rrjedh nëpër fushën e Anamoravës nëpër Velekincë e deri në ngushticën e Konçulit kalon në Luginën e Preshevës ku pas 49 km gjatësi i bashkohet Morava e Vogël e Preshevës në afërsi tëBujanocit.
Lumi Morava emri i vjetër është Angros. Emri Morava rrjedh nga vendbanimi i vjetër që është quajtur Mur pran Vadës apo më vonë Vendi i Lekës - Velekinca e sotme. Poashtu fshati përmendet edhe në shkrimet e, babai të historisë, Herodotit në shekullin e V p.e.s.


Prej fshatit Pisjan nëpër Velekincë e deri te Dobërçani (Mireshi) , Morava e thellon shtratin e saj në formacione të vjetra të paleozoikut, duke formuar grykën e gjatë 16 km, të quajtur Gryka e Gjilanit. Me të dalë prek kësaj gryke , Morava zgjeron shtratin e vet në gjatësi prej 10 km. Në këtë pjesë merr degën e majtë Krivarekën dhe së bashku me Moravën formon Grykën e Konçulit dhe del në territorin e Luginës së Preshevës.
Lumi Morava e Binçes rrjedh nëpër fushen e [[Anamorava|Anamoravës]] nëpër [[Velekincë]] e deri në ngushticen e [[Konçuli]]t kalon në [[Lugina e Preshevës|Luginën e Preshevës]] ku pas 49 km gjatësi i bashkohet Morava e Vogel e [[Preshevë]]s në afërsi të [[Bujanoci]]t.


Morava e Binçës i takon pellgut të Detit të Zi. Bashkohet me Moravën Perëndimore të cilat bashkohen dhe derdhen në Danub e pastaj në Detin e Zi. I tërë pellgu i Moravës së Binçës me degët e saj përfshinë sipërfaqen prej 1.156 km2
Prej fshatit [[Pisjani|Pisjan]] nëpër Velekincë e deri te [[Dobërçani]] (Mireshi) , Morava e thellon shtratin e saj në formacione të vjetra të [[paleozoiku]]t, duke formuar grykën e gjatë 16 km, të quajtur [[Gryka e Gjilanit]]. Me të dalë prek kësaj gryke , Morava zgjeron shtratin e vet në gjatësi prej 10 km. Në këtë pjesë merr degen e majtë Krivarekën dhe së bashku me Moraven formon Grykën e [[Konçuli]]t dhe del në teritorin e [[Lugina e Preshevës|Luginës së Preshevës]].


Prurja mesatare mujore në Moravën e Binçës në mënyrë të theksuar fillon të rritet në muajin shkurt, kur prurja është më e madhe se ajo e janarit për 2,89 m3 /sek në Domoroc dhe 356 m3/sek në Kërmjan. Krahasuar me muajin shkurt- mars kjo prurje në lokalitetin e parë është më e madhe për 2,35 m3/sek e në Kërmjan për 2,20 m3/sek, kur në këto lokalitete arrin lartësia më e madhe e prurjes, në muajin mars. Minimumi i prurjes është shënuar në muajin gusht në të dy lokalitetet. Prej maksimumit të prurjeskjo e gushtit është më e vogël për më se 12 herë në Domoroc dhe 8 herë në Kërmjan. Në bazë të kësaj mund të përfundohet se në Moravën e Binçës prurja më e madhe është në mars dhe në shkurt e më e vogël në gusht dhe në shtator.
* Morava e Binçes i takon pellgut të [[Deti i Zi|Detit të Zi]]. Bashkohet me Moravën Perendimore të cilat bashkohen dhe derdhen në [[Danubi|Danub]] e pastaj në [[deti i Zi|Detin e Zi]]. I tërë [[pellgu]] i Moravës së Binçës me degët e saj përfshinë sipërfaqen prej 1.156 km2


• Degët e djathta të Moravës së Binçës janë lumi Letnica, Karadaku, Pisjani dhe Llapusha. Dallohen si lumenj të shkurtër, të rrëmbyeshëm, me lugina të thella dhe të ngushta, me fuqi të theksuara erozive.
* '''Prurja''' mesatare mujore në Moravën e Binçës në mënyrë të theksuar fillon të rritet nëmuajin shkurt, kur prurja është më e madhe se ajo e janarit për 2,89 m3 /sek në [[Domoroc]] dhe 356 m3/sek në [[Kërmjan]]. Krahasuar me muajin shkurt- mars kjo prurje në lokalitetin e parë është më e madhe për 2,35 m3/sek e në Kërmjan për 2,20 m3/sek, kur në këto lokalitete arrinë lartësia më e madhe e prurjes, në muajin mars. Minimumi i prurjes është shënuar në muajin gusht në të dy lokalitetet. Prej maksimunmit të prurjeskjo e gushtit është më e vogël për më se 12 herë në Domoroc dhe 8 herë në Kërmjan. Në bazë të kësaj mund të përfundohet se në Moravën e Binçës prurja më e madhe është në mars dhe në shkurt e më e vogël në gusht dhe në shtator.


* '''Degët e djathta''' të Moravës së Binçës janë lumi Letnica, Karadaku, Pisjani dhe Llapusha. Dallohen si lumenj shkurtër,rrëmbyeshëm, me lugina thella dhe ngushta, me fuqitheksuara erosive.
• Degë majta të Moravës së Binçës janë ajo e Zhitisë, Cërrnica, Livoqit dhe Krivareka ( Lumi i Shtrembër). Ky i fundit dallohet prejgjitha degëve jo vetëm për nga gjatësia dhe prurja , por edhe me madhësipellgut ( 612 km2).


Veçori e përgjithshme e degëve të Moravës së Binëës është intensiteti i madh i erozionit dhe procesit të akumulimit në pjesën e poshtme të fushës së Gjilanit. Sidomos dallohet lumi i Letnicës dhe i Përlepnicës për veprimin eroziv dhe procesit të akumulimit të materialit të sjellë.
* '''Degë të majta''' të Moravës së Binçës janë ajo e Zhitisë, Cërrnica, Livoqit dhe Krivareka ( Lumi i Shtrembër). Ky i fundit dallohet prej të gjtha degëve jo vetëm për nga gjatësia dhe prurja , por edhe me madhësi të pellgut ( 612 km2).

* Veçori e përgjithshme e degëve të Moravës së Binëës është intenziteti i madh i [[erozioni]]t dhe procesit të [[akumulimi]]t në pjesën e poshtme të fushës së [[Gjilani]]t. Sidomos dallohet lumi i Letnicës dhe i Përlepnicës për veprimin e roziv dhe procesit të akumulimit të materialit të sjellë.


==Shih edhe ==
==Shih edhe ==

Versioni i datës 2 prill 2015 19:33

Morava e Binçës është lum në Kosovë. Morava e Binçes buron në Malet e Karadakut (Malet e Zeza) në territorin e Maqedonisë në jug të Vitisë e në veri të Shkupit. Dy rrjedha formojnë Përroin e Madh, i cili kur të kalon kufirin njihet si Morava e Binçes. Emrin e ka marr nga vendbanimi Binçë.

Emri i vjetër i Moravës është Angros. Emri Morava rrjedh nga vendbanimi i vjetër që është quajtur Mur pran Vadës apo më vonë Vendi i Lekës - Velekinca e sotme. Po ashtu fshati përmendet edhe në shkrimet e, babai të historisë, Herodotit në shekullin e V p.e.s.[nevojitet citimi]

Lumi Morava e Binçës rrjedh nëpër fushën e Anamoravës nëpër Velekincë e deri në ngushticën e Konçulit kalon në Luginën e Preshevës ku pas 49 km gjatësi i bashkohet Morava e Vogël e Preshevës në afërsi tëBujanocit.

Prej fshatit Pisjan nëpër Velekincë e deri te Dobërçani (Mireshi) , Morava e thellon shtratin e saj në formacione të vjetra të paleozoikut, duke formuar grykën e gjatë 16 km, të quajtur Gryka e Gjilanit. Me të dalë prek kësaj gryke , Morava zgjeron shtratin e vet në gjatësi prej 10 km. Në këtë pjesë merr degën e majtë Krivarekën dhe së bashku me Moravën formon Grykën e Konçulit dhe del në territorin e Luginës së Preshevës.

• Morava e Binçës i takon pellgut të Detit të Zi. Bashkohet me Moravën Perëndimore të cilat bashkohen dhe derdhen në Danub e pastaj në Detin e Zi. I tërë pellgu i Moravës së Binçës me degët e saj përfshinë sipërfaqen prej 1.156 km2

• Prurja mesatare mujore në Moravën e Binçës në mënyrë të theksuar fillon të rritet në muajin shkurt, kur prurja është më e madhe se ajo e janarit për 2,89 m3 /sek në Domoroc dhe 356 m3/sek në Kërmjan. Krahasuar me muajin shkurt- mars kjo prurje në lokalitetin e parë është më e madhe për 2,35 m3/sek e në Kërmjan për 2,20 m3/sek, kur në këto lokalitete arrin lartësia më e madhe e prurjes, në muajin mars. Minimumi i prurjes është shënuar në muajin gusht në të dy lokalitetet. Prej maksimumit të prurjeskjo e gushtit është më e vogël për më se 12 herë në Domoroc dhe 8 herë në Kërmjan. Në bazë të kësaj mund të përfundohet se në Moravën e Binçës prurja më e madhe është në mars dhe në shkurt e më e vogël në gusht dhe në shtator.

• Degët e djathta të Moravës së Binçës janë lumi Letnica, Karadaku, Pisjani dhe Llapusha. Dallohen si lumenj të shkurtër, të rrëmbyeshëm, me lugina të thella dhe të ngushta, me fuqi të theksuara erozive.

• Degë të majta të Moravës së Binçës janë ajo e Zhitisë, Cërrnica, Livoqit dhe Krivareka ( Lumi i Shtrembër). Ky i fundit dallohet prej të gjitha degëve jo vetëm për nga gjatësia dhe prurja , por edhe me madhësi të pellgut ( 612 km2).

• Veçori e përgjithshme e degëve të Moravës së Binëës është intensiteti i madh i erozionit dhe procesit të akumulimit në pjesën e poshtme të fushës së Gjilanit. Sidomos dallohet lumi i Letnicës dhe i Përlepnicës për veprimin eroziv dhe procesit të akumulimit të materialit të sjellë.

Shih edhe

Burimi i të dhënave

  • Gjeografia Regjionale e Kosovës, Dr. Riza Çavolli, Prishtinë 1997.