Koreja e Jugut: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
v Bot: Migrating interwiki links, now provided by Wikidata on d:q884
v →‎Shih edhe: All info is kept in Wikidata, removed: {{Link FA|vi}} using AWB (10903)
Rreshti 116: Rreshti 116:
[[Kategoria:Shtete]]
[[Kategoria:Shtete]]



{{Link FA|vi}}


[[nap:Corea d%27%27o Sud]]
[[nap:Corea d%27%27o Sud]]

Versioni i datës 29 prill 2015 20:49

Koreja e Jugut
대한 민국
Daehan minguk
Flamuri i Koresë së Jugut Stema e Koresë së Jugut
Flamuri i Koresë së Jugut Stema e Koresë së Jugut
Vendndodhja e Koresë së Jugut
Vendndodhja e Koresë së Jugut
Kryeqyteti Soeul
Qyteti më i madh Soeul
Gjuha zyrtare Gjuha korejane
Pavarësia 15 gusht 1948
Festa kombëtare 15 gushti
Forma e qeverisë Republikë presidenciale
Kryetari i shtetit Park Geun-hye
Kryeministri Jung Hong-won
Sipërfaqja
– totale
– % ujë
Vendi i 106-të
99.392 km²
%
Popullsia (2010)
– totale
– dendësia
Vendi i 24-të
50.000.000 banorë
489 banorë/km²
IZHNJ () 0.897
Monedha Woni
Zona kohore
– zakonisht

UTC+9
Targat e automjeteve ROK
Prefiksi telefonik 0082
Kodi i internetit .kr
Anëtarësimi në OKB

Korea e Jugut, zyrtarisht Republika e Koresë (koreisht: 대한민국, daehan minguk), e njohur edhe vetëm si Korea, është vend i pavarur në Azinë Lindore, i shtrirë në pjesën jugore të Gadishullit Korean. Kufizohet në veri me Republikën Demokratike Popullore të Koresë (Korea e Veriut), me të cilën përbënte një shtet të vetëm deri më 1945, ku pas çlirimit nga okupimi japonez pjesa veriore e Gadishullit Korean hyri në ndikimin Sovjetik, kurse pjesa jugore nën ndikimin e Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Në lindje laget me Detin e Japonisë apo Detin e Lindjes, në jug me Ngushticën e Koresë, e cila e ndan nga Japonia, ndërsa në perëndim ka Detin e Verdhë, i cili e ndan nga Republika Popullore e Kinës. Koreja e Jugut ndodhet në një rajon me klimë të butë dhe me reliev kryesisht malor. Njëherësh, ka edhe rreth tremijë ishuj, prej të cilëve dallohen Çegju, Ullen dhe Tokto. Ka sipërfaqe prej 99,392 kilometrash katrorë[1] dhe popullsi prej 50 milion banorësh. Përafërsisht gjysma e popullsisë së vendit banon në kryeqytetin Seul ose në zonën metropolitane të tij, që është një nga zonat metropolitane më të populluara në botë (disa vlerësime e radhisin të dytën më të populluar, menjëherë pas Tokios në Japoni).[2]

Qytetërimi korean është një nga qytetërimet më të lashta të botës.[3] Gjetjet arkeologjike tregojnë se Gadishulli Korean u popullua qysh në periudhën e paleolitit të poshtëm.[4][5] Historia koreane fillon me themelimin e shtetit Kogjoson më 2333 p.K. nga prijësit legjendar Tangun. Që nga bashkimi i tri mbretërive të Koresë më 668 e.s., gadishulli u sundua si një vend i vetëm nga dinastitë vendëse Silla, Gorjo dhe Çoson, duke i bërë ballë sulmeve të shumta kineze e japoneze. Perandoria Koreane u shpërbë më 1910, kur vendi u aneksua nga Japonia. Pas çlirimit dhe okupimit nga forcat sovjetike dhe amerikane në mbarim të Luftës së Dytë Botërore, gadishulli u nda në Korenë e Veriut dhe të Jugut. Kjo e fundit u shpall shtet demokratik më 1948, ndonëse zgjedhje të lira e demokratike u zhvilluan deri në vitin 1987.

Pas pushtimit të Koresë së Jugut nga Veriu më 25 qershor 1950, lufta pasuese mes dy Koreve përfundoi me një armëpushim të papërshtatshëm dhe që nga ajo kohë kufiri mes dy vendeve është më i fortifikuari në botë.[6] Pas luftës, ekonomia jugkoreane u rrit dukshëm dhe vendi ka arritur të bëhet një nga ekonomitë më të fuqishme në botë,[7] demokraci e plotë dhe fuqi rajonale në Azinë Lindore.

Koreja e Jugut është republikë presidenciale, e ndarë në 16 njësi administrative, dhe vend i zhvilluar me standard të lartë të jetesës. Është ekonomia e katërt më e madhe në Azi dhe e 13-ta në botë sipas barazisë së fuqisë blerëse.[8] Ekonomia është e orientuar ndaj eksportit, me prodhim të përqendruar në elektronikë, automobila, anije, makineri, petrokemikale dhe robotikë. Korea e Jugut është anëtare e Kombeve të Bashkuara, Organizatës Botërore të Tregtisë, Organizatës për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik (OECD) dhe ekonomive të G-20-shes. Është gjithashtu anëtare themeluese e Forumit të Bashkëpunimit Ekonomik të Azi-Paqësorit (APEC) dhe Samitit të Azisë Lindore.

==

Titulli
==

Gjeografia

Ajo shtrihet teresisht ne jug te gadishullit dhe ne veri kufizohet vetem me Korene e Veriut.

Klima

klima eshte e njejte me ate te kines vetem se kina ka plot te tilla. Koreja ka nje klime subtropikale-musonike

Historia


Popullsia

48.600.000 (banore) Kryeqyteti : Seul (10.456.000 banore) Dendesia e popullsise : 488(b/km2)

Qytetet

Qytetet kryesore jane : Seul, Pusan, Taegu etj.


=== Përbërja etnike === 98% jane korean pjesa tjeter kryesisht japoneze === Gjuhët === Gjuha zyrtare eshte ajo koreane === Besimet fetare === Budizmi, krishterimi

Njësitë administrative


Politika

Republika e Koresë është Republikë presidenciale ku kreu i shtetit është garanti i mbarvajtjes së prcoeseve demokratike në vend. Presidenti i Republikës së Koresë së Jugut është Lee Myung-bak. Si shumica e shteteve demokratike, Korea e Jugut ka ndarje të barabartë të pushteteve në legjislativ, ekzekutiv dhe gjyqësor. Pushteti legjislativ ushtrohet nga Asamblea Kombëtare (Gukhoe), pushteti ekzekutiv ushtrohet nga Presidenti i Republikës dhe qendër e pushtetit ekzekutiv është Shtëpia Blu ose Cheong Wa Dae ne koreanisht, ndërsa gjyqësori ushtrohet nga gjykatat ku më e larta është gjykata supreme. Struktura e qeverisjes së koresë së Jugut përcaktohet nga Kushtetuta e Republikës së Jugut.

Ekonomia


Kultura


Infrastruktura

Transporti

Arsimi

Shëndetësia

Festat publike

Lidhjet e jashtme

Burimet

  1. ^ "Korea's Geography". Asianinfo.org. 1 shkurt 2010. Marrë më 13 korrik 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ R.L. Forstall (julio de 2004). City Futures Conference (red.). ""Which are the largest? Why published populations for major world urban areas vary so greatly"" (PDF) (në anglisht). Universiteti i Illinoit, Chicago. fq. tabela 5, faqe 34. Marrë më 19 qershor 2010. {{cite web}}: Parametri i panjohur |coauthors= është injoruar (sugjerohet |author=) (Ndihmë!); Shiko vlerat e datave në: |year= (Ndihmë!)
  3. ^ Museo Real de Ontario (2005). "Gallery of Korea". ROM.on.ca (në anglisht). Marrë më 19 qershor 2010.
  4. ^ "Ancient civilizations". Rom.on.ca. Marrë më 25 prill 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ OPM.go.kr
  6. ^ "Koreas agree to military hotline - Jun 4, 2004". Edition.cnn.com. 4 qershor 2004. Marrë më 18 shkurt 2010. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ "South Korea :: Economic and social developments". Encyclopædia Britannica. Marrë më 18 shkurt 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ "Gross domestic product 2008, PPP" (PDF). World Bank.org (në inglés). Marrë më 19 de junio de 2010. {{cite web}}: Parametri i panjohur |autor= është injoruar (sugjerohet |author=) (Ndihmë!); Parametri i panjohur |fecha= është injoruar (sugjerohet |date=) (Ndihmë!); Shiko vlerat e datave në: |accessdate= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Gjuhë e panjohur (lidhja)

Shih edhe

 Commons: Koreja e Jugut – Album me fotografi dhe/apo video dhe materiale multimediale
 Commons: Koreja e Jugut – Album me fotografi dhe/apo video dhe material multimediale