Vera hungareze: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar]

Content deleted Content added

Inline

Versioni i datës 3 maj 2016 13:16

Vera hungareze daton që në kohërat romake. Jashtë Hungarisë, verërat më të mirënjohura janë vera e bardhë Tokaji dhe vera e kuqe Gjaku i Demit të Egerit (Egri Bikavér).

Etimologjia

Vetëm tri gjuhë europiane kanë fjalë për verën që nuk rrjedhin nga latinishtja: greqishtja, turqishtja dhe hungarishtja.^[1] Regjistrimet në alfabetin runik të përdorur nga hungarezët antik kanë fjalë për verën me prejardhje turkike. Ekzistojnë dy qind fjalë hungareze (duke e përfshirën fjalën wine) që janë me origjinë bullgaro-tukike,^[1] me arsyestimin se hungarezët kanë pasur kontakt me prodhuesit e verës në Kaukazin Jugor. Kështu për shembull:

Szőlő: "rrush"
Bor: "verë"
Ászok: "fuçi"
Áldomás: "bekim", "pije alkoolike"

Historia

Romakët e sollën rrushin nga Panonia, dhe në shekullin e 5-të, ekzistojnë regjistrime të hardhive të mëdha në Hungari. Sipas invazionit të hungarezëve të vitit and by the 5th century AD, there are records of extensive vineyards in Hungary. Árpádi shpërbleu përcjellësit e tij me hardhi rrushi në Tokaj^{[citation needed]}. Në shekujt pasues, variacione të rrushit u sollën nga Italia dhe Franca. Shumica e prodhimit ishte verë e bardhë.

Gjatë invazionit të Sulejmanit të Madhërishëm në fillim të shekullit 16-të, serbët sollën rrushin e kuq Kadarka në Eger. Kjo u përdor për të prodhuar atë që më vonëu quajt Gjaku i Demit, pasi që përbërsi sekret në verë që fortifikoi mbrojtësit e Egerit në vitin 1552.

Po ashtu gjatë okupimit turk regjioni Tokaj u bë i njohur për verërat deserte, të korrura më vonë për të inkurajuar rrënjën fisnike. Tokaji aszú përmendet në një dokument të vitit 1571, dhe u pagëzua famshëm nga Luisi XIV i Francës (1638-1715) "Vinum Regum, Rex Vinorum" - Verë e Mbretërve, Mbret i Verërave.

Pasi Perandoria Osmane ia dorëzoi Hungarinë austriakëve në vitin 1699, ndikimi gjerman u ndje edhe në llojshmërinë e rrushit ashtu si Blauer Portugieser. Ky ndikim u shfaq ^{[citation needed]} në fillim të vitit 1730 në klasifiimin e parë botëror të vreshtave në Tokaj, bazuar në tokë, aspekt dhe prirjen e rrënjës fisnike.

Nga viti 1882, epidemia phylloxera e goditi hardhinë e Hungarisë, me toka të përziera tradiocionale të Egerit dhe me zëvendësimin e shumë rrushi të Tokajit me monokultura, shpesh të Blaufränkisch (Kékfrankos) dhe llojshmëri Bordeaux në distriktet e verës së kuqe, dhe të Furmintit, Muscatit dhe Hárslevelűit në Tokaj. Shekulli i 20-të pa paraqitjen e rrushit modern si Zweigelt, i cili rritej më lehtë se Kadarka, dhe nën komunizëm kualiteti u neglizhua në favor të mbikorrjes, pasterizimit dhe pordhimit industrial. Që nga viti 1989, u rinovuan interesat në llojshmërinë tradicionale dhe shumë në investime të reja, pjesërisht në Tokaj-Hegyalja.

Stilet dhe regjionet e verës

Lista zyrtare e regjioneve të verës është përcaktuar nga dekreti ministror. Lista aktuale përfshin 22 regjione, të cilat grupohen nga pesë në shtatë regjione më të mëdha.^[2]

Balatoni, me nën-regjionet

Badacsony
Balatonboglár
Balaton-felvidék
Balatonfüred-Csopak
Nagy-Somló (ose Somló)
Zala

Variteti kryesor i regjionit është Olaszrizling.

Duna, me nën-regjionet

Csongrád,
Hajós-Baja,
Kunság.

Kryesisht verëra të freskëta dhe të çelëta nga shumë lloje.

Egeri, me nën-regjionet

Bükk
Eger
Mátra

Észak-Dunántúl, me nën-regjionet

Neszmély
Etyek-Buda
Mór
Pannonhalma
Sopron

Panoni, me nën-regjionet

Pécs
Szekszárd
Tolna
Villány

Soproni, me nën-regjionet

Sopron

Tokaj

Niveli i parë fshatarak i thatë në Tokaj

Llojshmëria e rrushit hungarez

Disa lloje rrushi janë të njohura me origjinë në Hungari. Këto janë:

Ezerjó
Hárslevelű
Irsai Oliver
Cserszegi Fűszeres
Királyleányka

Lloje të tjera të rrushit që ka mundësi të kenë origjinë hungareze janë:

Furmint
Juhfark
Kéknyelű

Referencat

^[3]

^ ^a ^b Miklós Molnár, A concise history of Hungary, Cambridge University Press, 2001, p. 12
^ "127/2009. (IX. 29.) FVM rendelet a szőlészeti és a borászati adatszolgáltatás, valamint a származási bizonyítványok kiadásának rendjéről, továbbá a borászati termékek előállításáról, forgalomba hozataláról és jelöléséről" (në Hungarian). Nemzeti Jogszabálytár. 27 dhjetor 2012. Marrë më 27 dhjetor 2012.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) Mirëmbajtja CS1: Gjuhë e panjohur (lidhja)
^ Rebbe Nachman of Breslev on Hungarian Wine http://www.nachalnovea.com/breslovcenter/articles/article_wine.html

Lidhjet e jashtme

Laposa.hu (Hungarian)
Hungarian Wines - Hungarian wine regions and Decanter awards
The Royal Tokaji Wine Company
Archimedia.hu - good overview of the regions and wines
Wine Reviews - Independent wine blog
The Hungarian Wine - Rebbe Nachman of Breslev story about Hungarian Wine

[Molnar-1] Miklós Molnár, A concise history of Hungary, Cambridge University Press, 2001, p. 12

[2] "127/2009. (IX. 29.) FVM rendelet a szőlészeti és a borászati adatszolgáltatás, valamint a származási bizonyítványok kiadásának rendjéről, továbbá a borászati termékek előállításáról, forgalomba hozataláról és jelöléséről" (në Hungarian). Nemzeti Jogszabálytár. 27 dhjetor 2012. Marrë më 27 dhjetor 2012.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) Mirëmbajtja CS1: Gjuhë e panjohur (lidhja)

[3] Rebbe Nachman of Breslev on Hungarian Wine http://www.nachalnovea.com/breslovcenter/articles/article_wine.html

[1]

[2]

[3]

@@ Rreshti 3: / Rreshti 3: @@
 == Etimologjia ==
 [[Skeda:Word_for_Wine_in_European_languages.svg|right|thumb|Fjala hungareze për verën "bor" ka origjininë lindore]]
-Vetëm tri gjuhë [[Evropa|europiane]] kanë fjalë për [[Vera (pije alkoolike)|verën]] që nuk rrjedhin nga [[Gjuha latine|latinishtja]]: [[Gjuha greke|greqishtja]], [[Gjuha turke|turqishtja]] dhe [[Gjuha hungareze|hungarishtja]].<ref name="Molnar">Miklós Molnár, [http://books.google.co.uk/books?id=y0g4YEp7ZrsC&pg=PA12&dq=hungarians+bor+Turkic&hl=en&ei=m_ZrTYDlG8OLhQerh_GYDA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CDUQ6AEwAw#v=onepage&q=hungarians%20bor%20Turkic&f=false A concise history of Hungary], Cambridge University Press, 2001, p. 12</ref> Regjistrimet në alfabetin runik të përdorur nga hungarezët antik kanë fjalë për verën me prejardhje [[Gjuhët turkike|turkike]]. Ekzistojnë dy qind fjalë hungareze (duke e përfshirën fjalën wine) që janë me origjinë bullgaro-tukike,<ref name="Molnar">Miklós Molnár, [http://books.google.co.uk/books?id=y0g4YEp7ZrsC&pg=PA12&dq=hungarians+bor+Turkic&hl=en&ei=m_ZrTYDlG8OLhQerh_GYDA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CDUQ6AEwAw#v=onepage&q=hungarians%20bor%20Turkic&f=false A concise history of Hungary], Cambridge University Press, 2001, p. 12</ref> me arsyestimin se [[hungarezët]] kanë pasur kontakt me prodhuesit e verës në Kaukazin Jugor. Kështu për shembull:
+Vetëm tri gjuhë [[Evropa|europiane]] kanë fjalë për [[Vera (pije alkoolike)|verën]] që nuk rrjedhin nga [[Gjuha latine|latinishtja]]: [[Gjuha greke|greqishtja]], [[Gjuha turke|turqishtja]] dhe [[Gjuha hungareze|hungarishtja]].<ref name="Molnar">Miklós Molnár, [http://books.google.co.uk/books?id=y0g4YEp7ZrsC&pg=PA12&dq=hungarians+bor+Turkic&hl=en&ei=m_ZrTYDlG8OLhQerh_GYDA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CDUQ6AEwAw#v=onepage&q=hungarians%20bor%20Turkic&f=false A concise history of Hungary], Cambridge University Press, 2001, p. 12</ref> Regjistrimet në alfabetin runik të përdorur nga hungarezët antik kanë fjalë për verën me prejardhje [[Gjuhët turkike|turkike]]. Ekzistojnë dy qind fjalë hungareze (duke e përfshirën fjalën wine) që janë me origjinë bullgaro-tukike,<ref name="Molnar"/> me arsyestimin se [[hungarezët]] kanë pasur kontakt me prodhuesit e verës në Kaukazin Jugor. Kështu për shembull:
 * ''Szőlő'': "rrush"
 * ''Bor'': "verë"
@@ Rreshti 14: / Rreshti 14: @@
 Gjatë invazionit të [[Sylejmani I|Sulejmanit të Madhërishëm]] në fillim të shekullit 16-të, serbët sollën rrushin e kuq Kadarka në Eger. Kjo u përdor për të prodhuar atë që më vonëu quajt Gjaku i Demit, pasi që përbërsi sekret në verë që fortifikoi mbrojtësit e Egerit në vitin 1552.
 Po ashtu gjatë okupimit turk regjioni Tokaj u bë i njohur për verërat deserte, të korrura më vonë për të inkurajuar rrënjën fisnike. Tokaji aszú përmendet në një dokument të vitit 1571, dhe u pagëzua famshëm nga [[Luigji XIV|Luisi XIV i Francës]] (1638-1715) "Vinum Regum, Rex Vinorum" - Verë e Mbretërve, Mbret i Verërave.
 Pasi Perandoria Osmane ia dorëzoi Hungarinë austriakëve në vitin 1699, ndikimi gjerman u ndje edhe në llojshmërinë e rrushit ashtu si Blauer Portugieser. Ky ndikim u shfaq <sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;" contenteditable="false">&#x5B;''[[Wikipedia:Citim i duhur|<span title="This claim needs references to reliable sources. (November 2010)">citation needed</span>]]''&#x5D;</sup> në fillim të vitit 1730 në klasifiimin e parë botëror të vreshtave në Tokaj, bazuar në tokë, aspekt dhe prirjen e rrënjës fisnike.
@@ Rreshti 44: / Rreshti 44: @@
 '''21''' Bükk,
 '''22''' Tokaj]]
-Lista zyrtare e regjioneve të verës është përcaktuar nga dekreti ministror. Lista aktuale përfshin 22 regjione, të cilat grupohen nga pesë në shtatë regjione më të mëdha.<ref>{{Stampa:Cito web|url=http://www.njt.hu/cgi_bin/njt_doc.cgi?docid=125985|title=127/2009. (IX. 29.) FVM rendelet a szőlészeti és a borászati adatszolgáltatás, valamint a származási bizonyítványok kiadásának rendjéről, továbbá a borászati termékek előállításáról, forgalomba hozataláról és jelöléséről|accessdate=27 December 2012|date=27 December 2012|publisher=[[Nemzeti Jogszabálytár]]|language=Hungarian}}</ref>
+Lista zyrtare e regjioneve të verës është përcaktuar nga dekreti ministror. Lista aktuale përfshin 22 regjione, të cilat grupohen nga pesë në shtatë regjione më të mëdha.<ref>{{Cito web|url=http://www.njt.hu/cgi_bin/njt_doc.cgi?docid=125985|title=127/2009. (IX. 29.) FVM rendelet a szőlészeti és a borászati adatszolgáltatás, valamint a származási bizonyítványok kiadásának rendjéről, továbbá a borászati termékek előállításáról, forgalomba hozataláról és jelöléséről|accessdate=27 December 2012|date=27 December 2012|publisher=[[Nemzeti Jogszabálytár]]|language=Hungarian}}</ref>
 ; Balatoni, me nën-regjionet
 * Badacsony