Talini: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
No edit summary
rregullim i sintaksës
Rreshti 61: Rreshti 61:
| gjat_g=24 | gjat_m=44 | gjat_s=43 | gjat_dr =E
| gjat_g=24 | gjat_m=44 | gjat_s=43 | gjat_dr =E
}}
}}
'''Talini''' është [[kryeqyteti]] dhe qyteti më i madh i [[Estonia|Estonisë]] me sipërfaqe prej 159.2 km² dhe popullsi prej 431 180 banorësh. Gjendjet në pjesën veriperëndimore të Estonisë, 80 km më në jug se [[Helsinki]]. Qyteti i vjetër i Talinit është një ndër qytetet e vjetra më të ruajtura në Evropë, dhe vizitohet nga më shumë se 1,5 milion turistë çdo vit.
'''Talini''' është [[kryeqyteti]] dhe qyteti më i madh i [[Estonia|Estonisë]] me sipërfaqe prej 159.2 km² dhe popullsi prej 431 180 banorësh. Gjendjet në pjesën veriperëndimore të Estonisë, 80 km më në jug se [[Helsinki]]. Qyteti i vjetër i Talinit është një ndër qytetet e vjetra më të ruajtura në Evropë, dhe vizitohet nga më shumë se 1,5 milion turistë çdo vit.


== Pak histori ==
== Pak histori ==
Rreshti 68: Rreshti 68:
== Gjeografia ==
== Gjeografia ==
{{Wide image|TallinnPan.jpg|900px|Panorama e qendrës së Talinit}}
{{Wide image|TallinnPan.jpg|900px|Panorama e qendrës së Talinit}}
Talini ka një sipërfaqe prej 159.2 km². Talini gjendet në buzë të Gjirit të Finlandës, në veriperëndim të Estonisë. Talini ka dy liqene brenda vijës administative të qytetit, [[Liqeni Ülemiste]] ([[Gjuha shqipe|sq.]]Liqeni i Sipërm) dhe Liqeni Harku. Talini furnizohet me ujë të pijshëm nga Liqeni Ülemiste i cili ka një sipërfaqe prej 9.6 km². Talini përshkohet nga Lumi Pirita në pjesën veriore të qytetit. Pika më e lartë e qytetit është 64 m mbi nivelin e detit dhe gjendet në pjesën jugore të qytetit, në Nõmme. Nõmme është dhe pjesa më e gjelbëruar e qytetit, me kodra të veshura dendur me pisha, mështekna e panja.
Talini ka një sipërfaqe prej 159.2 km². Talini gjendet në buzë të Gjirit të Finlandës, në veriperëndim të Estonisë. Talini ka dy liqene brenda vijës administative të qytetit, [[Liqeni Ülemiste]] ([[Gjuha shqipe|sq.]]Liqeni i Sipërm) dhe Liqeni Harku. Talini furnizohet me ujë të pijshëm nga Liqeni Ülemiste i cili ka një sipërfaqe prej 9.6 km². Talini përshkohet nga Lumi Pirita në pjesën veriore të qytetit. Pika më e lartë e qytetit është 64 m mbi nivelin e detit dhe gjendet në pjesën jugore të qytetit, në Nõmme. Nõmme është dhe pjesa më e gjelbëruar e qytetit, me kodra të veshura dendur me pisha, mështekna e panja.
Talini ka një numër të madh parqesh, dhe është një ndër kryeqytetet me ajrin më të pastër në Evropë. Bregdeti i Talinit ka një sërë gjiresh, gadishujsh dhe plazhesh me rërë.
Talini ka një numër të madh parqesh, dhe është një ndër kryeqytetet me ajrin më të pastër në Evropë. Bregdeti i Talinit ka një sërë gjiresh, gadishujsh dhe plazhesh me rërë.


== Ekonomia ==
== Ekonomia ==
Talini përbën zemrën e ekonomisë estoneze, duke kontribuar në më shumë se gjysmën e tatimeve të mbledhura në Estoni, dhe në më shumë se gjysmën e sipërmarrjeve e firmave të regjistruara në Estoni. Sektor që ka marrë hov shumë vitet e fundit është sektori i informatikës, sektor që punëson me mijëra specialistë në informatikë e shkenca kompjuterike, dhe gjithashtu ka dhe pagat më të larta në treg. Duhet të përmendim që Skype ka zyrat qendrore në Talin.
Talini përbën zemrën e ekonomisë estoneze, duke kontribuar në më shumë se gjysmën e tatimeve të mbledhura në Estoni, dhe në më shumë se gjysmën e sipërmarrjeve e firmave të regjistruara në Estoni. Sektor që ka marrë hov shumë vitet e fundit është sektori i informatikës, sektor që punëson me mijëra specialistë në informatikë e shkenca kompjuterike, dhe gjithashtu ka dhe pagat më të larta në treg. Duhet të përmendim që Skype ka zyrat qendrore në Talin.


Industria ushqimore, veshmbathje, ndërtimi i pjesëve mekanike e elektronike janë po ashtu sektorë të rëndësishëm të ekonomisë së qytetit. Turizmi gjeneron një pjesë të mirë të të ardhurave në qytet, sidomos për njësinë bashkiake të qytetit të vjetër, ku shumica e klientëve janë turistë të huaj, të cilët kanë bërë që në Talin të hapen me qindra restorante dhe gjithashtu hotelet kryesore të famshëm si Hilton, Meriton, Swiss Hotel, Radisson etj. Zemra e turizmit në Talin është qyteti i vjetër, i cili është ndër qytetet e vjetra mesjetare më të ruajtura në Evropë, me mure rrethues e kulla roje të ngurta, ndërtesën e vjetër të Bashkisë të stilit gotik dhe me barnatoren/farmacinë më të vjetër në Evropë, e hapur në vitin 1422-shin.
Industria ushqimore, veshmbathje, ndërtimi i pjesëve mekanike e elektronike janë po ashtu sektorë të rëndësishëm të ekonomisë së qytetit. Turizmi gjeneron një pjesë të mirë të të ardhurave në qytet, sidomos për njësinë bashkiake të qytetit të vjetër, ku shumica e klientëve janë turistë të huaj, të cilët kanë bërë që në Talin të hapen me qindra restorante dhe gjithashtu hotelet kryesore të famshëm si Hilton, Meriton, Swiss Hotel, Radisson etj. Zemra e turizmit në Talin është qyteti i vjetër, i cili është ndër qytetet e vjetra mesjetare më të ruajtura në Evropë, me mure rrethues e kulla roje të ngurta, ndërtesën e vjetër të Bashkisë të stilit gotik dhe me barnatoren/farmacinë më të vjetër në Evropë, e hapur në vitin 1422-shin.

Versioni i datës 3 maj 2016 14:28

Stampa:Qytet Talini është kryeqyteti dhe qyteti më i madh i Estonisë me sipërfaqe prej 159.2 km² dhe popullsi prej 431 180 banorësh. Gjendjet në pjesën veriperëndimore të Estonisë, 80 km më në jug se Helsinki. Qyteti i vjetër i Talinit është një ndër qytetet e vjetra më të ruajtura në Evropë, dhe vizitohet nga më shumë se 1,5 milion turistë çdo vit.

Pak histori

Gjurmët e para të vendbanimeve të hershme datojnë rreth 5000 vjet më parë. Në 1050-ën u ndërtua fortesa në Toompea, pika më e lartë e Talinit. Duke qenë një pikë kyçe për tregtinë mes Rusisë dhe Skandinavisë, Talini ra pre e pushtimeve nga kalorësit Teutonikë, Danimarka, dhe Lidhja Hansaetike. Nga 1561-1710, Talini ishte nën pushtetin suedez. Nga 1710-1918, Talini ruajti autonominë ekonomike nën Perandorinë Ruse. Me marrjen e pavarësisë së Estonisë me 24 shkurt 1918, Talini u bë kryeqyteti i Estonisë. Qyteti vuajti gjatë luftimeve të Luftës së Dytë Botërore, ku një pjesë e mirë e tij u bombardua nga avionët sovjetikë, të cilët shkaktuar qindra të vrarë. Gjatë viteve 70 popullsia e Talinit u dyfishua nga ardhja e shumë qytetarëve të Bashkimit Sovjetik, kryesisht nga Rusia, Ukraina etj.

Gjeografia

Panorama e qendrës së Talinit

Talini ka një sipërfaqe prej 159.2 km². Talini gjendet në buzë të Gjirit të Finlandës, në veriperëndim të Estonisë. Talini ka dy liqene brenda vijës administative të qytetit, Liqeni Ülemiste (sq.Liqeni i Sipërm) dhe Liqeni Harku. Talini furnizohet me ujë të pijshëm nga Liqeni Ülemiste i cili ka një sipërfaqe prej 9.6 km². Talini përshkohet nga Lumi Pirita në pjesën veriore të qytetit. Pika më e lartë e qytetit është 64 m mbi nivelin e detit dhe gjendet në pjesën jugore të qytetit, në Nõmme. Nõmme është dhe pjesa më e gjelbëruar e qytetit, me kodra të veshura dendur me pisha, mështekna e panja. Talini ka një numër të madh parqesh, dhe është një ndër kryeqytetet me ajrin më të pastër në Evropë. Bregdeti i Talinit ka një sërë gjiresh, gadishujsh dhe plazhesh me rërë.

Ekonomia

Talini përbën zemrën e ekonomisë estoneze, duke kontribuar në më shumë se gjysmën e tatimeve të mbledhura në Estoni, dhe në më shumë se gjysmën e sipërmarrjeve e firmave të regjistruara në Estoni. Sektor që ka marrë hov shumë vitet e fundit është sektori i informatikës, sektor që punëson me mijëra specialistë në informatikë e shkenca kompjuterike, dhe gjithashtu ka dhe pagat më të larta në treg. Duhet të përmendim që Skype ka zyrat qendrore në Talin.

Industria ushqimore, veshmbathje, ndërtimi i pjesëve mekanike e elektronike janë po ashtu sektorë të rëndësishëm të ekonomisë së qytetit. Turizmi gjeneron një pjesë të mirë të të ardhurave në qytet, sidomos për njësinë bashkiake të qytetit të vjetër, ku shumica e klientëve janë turistë të huaj, të cilët kanë bërë që në Talin të hapen me qindra restorante dhe gjithashtu hotelet kryesore të famshëm si Hilton, Meriton, Swiss Hotel, Radisson etj. Zemra e turizmit në Talin është qyteti i vjetër, i cili është ndër qytetet e vjetra mesjetare më të ruajtura në Evropë, me mure rrethues e kulla roje të ngurta, ndërtesën e vjetër të Bashkisë të stilit gotik dhe me barnatoren/farmacinë më të vjetër në Evropë, e hapur në vitin 1422-shin.

Demografia

Talini ka një popullsi prej 415 416 banorësh, duke e bërë kështu qytetin më të populluar të Estonisë, ku banon 1/3 e popullsisë së Estonisë. Popullsia e Talinit përbëhet nga 53% estonezë, 38% rusë, 4% ukrainas dhe pjesa tjetër finlandezë e të huaj nga vende të ndryshme.

Kultura

Talini është dhe qyteti ku çdo 5 vjet mbahet Festivali Estonez i Këngëve. Për t'u përmendur janë dhe ditët e qytetit të vjetër, të mbushura me aktivitete që rikrijojnë atmosferën e kohës së Mesjetës.

Transporti

Transporti publik në Talin është falas për banorët e Talinit. Transporti publik përbëhet nga 5 linja tramvaji (një linjë e re pritet të shtohet në 2015-ën), 64 linja autobusësh, dhe 7 linja autobusësh elektrikë.

Politika

Kryetari i bashkisë së Talinit është Edgar Savisaar i Partisë së Qendrës.

Shiko edhe këtë

Lidhje të jashtme

 Commons: Talini – Album me fotografi dhe/apo video dhe material multimediale